Wikipedia

Rurkonos wyspowy

gatunek ssaka

Rurkonos wyspowy[7] (Nyctimene major) – gatunek ssaka z podrodziny Nyctimeninae w obrębie rodziny rudawkowatych (Pteropodidae).

Rurkonos wyspowy
Nyctimene major[1]
(Dobson, 1877)
Ilustracja
Głowa rurkonosa wyspowego na ilustracji z 1912 roku
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

rudawkokształtne

Nadrodzina

Pteropodoidea

Rodzina

rudawkowate

Podrodzina

Nyctimeninae

Rodzaj

rurkonos

Gatunek

rurkonos wyspowy

Synonimy
Podgatunki
  • N. m. major (Dobson, 1877)
  • N. m. geminus K. Andersen, 1910
  • N. m. lullulae (O. Thomas, 1904)
  • N. m. sanctacrucis Troughton, 1931
  • N. m. scitulus K. Andersen, 1910
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[6]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1877 roku irlandzki zoolog George Edward Dobson nadając mu nazwę Harpyia major[2]. Holotyp pochodził z Duke of York Islands, w Archipelagu Bismarcka, w Papui-Nowej Gwinei[8].

Nyctimene major należy do grupy gatunkowej major[9]. W obrębie N. major może istnieć wiele gatunków[9]. Prawdopodobnie wymarły takson sanctacrucis z wyspy Wysp Santa Cruz jest powszechnie uznawany za odrębny gatunek, ale najprawdopodobniej jest to podgatunek N. major lub nawet jego synonim[9]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają pięć podgatunków[9]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe
N. m. geminus Nyctimene geminus K. Andersen, 1910 Na południe od zatoki Huon, Papua-Nowa Gwinea[10].
N. m. lullulae Nyctymene major lullulae O. Thomas, 1904 wyspa Woodlark, Wyspy Trobrianda[11].
N. m. sanctacrucis Nyctimene sanctacrucis Troughton, 1931 Wyspy Sancta Cruz, Prowincja Temotu, Wyspy Salomona[12].
N. m. scitulus Nyctimene scitulus K. Andersen, 1910 Aola, Guadalcanal, Wyspy Salomona[13].

Etymologia edytuj

  • Nyctimene: gr. νυκτι- nukti- „nocny”, od νυξ nux, νυκτος nuktos „noc”; μηνη mēnē „księżyc”[14].
  • major: łac. maior, maioris „większy”, forma wyższa od magnus „wielki, potężny”[15].
  • geminus: łac. geminus „bliźniak, podwójny”, być może od gignere „spłodzić”[16].
  • lullulae: zdrobnienie francuskiej onomatopei Lulu, nadanej lerce (Lullula arborea) przez de Buffona w latach 1770–1783[17]; okaz typowy pochodził z wyspy Woodlark, a w języku angielskim Woodlark to nazwa zwyczajowa lerki.
  • sanctacrucis: Wyspy Santa Cruz, Wyspy Salomona[5].
  • scitulus: łac. scitulus „piękny”, od scitus „piękny, ładny”; przyrostek zdrabniający -ulus[18].

Zasięg występowania edytuj

Rurkonos wyspowy występuje w Melanezji zamieszkując w zależności od podgatunku[9]:

Stwierdzenie z samej Nowej Gwinei okazało się prawie na pewno błędne[8].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 90–138 mm, długość ogona 18–32,6 mm, długość ucha 12–18 mm, długość tylnej stopy 15–24 mm, długość przedramienia 65,2–86,7 mm; masa ciała 52–100 g[19]. Nietoperz ten ma nozdrza umieszczone na silnie wydłużonych, rurkowatych wyrostkach nosa. Rola takiej budowy nosa nie jest jeszcze znana, ale być może taki „sterenos” służy jako wskaźnik do lepszego wyszukiwania świeżych owoców.

Ekologia edytuj

Tryb życia edytuj

W skład pożywienia rurkonosa wyspowego wchodzą gruszle właściwe, figi, a nawet miąższ młodych orzechów kokosowych. Dzieje się tak dzięki zębom, które odgryzają kawałek owocu, które następnie przeżuwa i rozciera na brzuchu i piersiach. W ten sposób dostaje się do soku, który wysysa, a resztę owocu odrzuca. Rurkonosy wyspowe nie są grupowymi zwierzętami, jak inne nietoperze. W ciągu dnia śpi samotnie. Zawiesza się tuż przy pniu drzewa, przy czym jego plamiasta błona lotna dobrze maskuje go przed wrogami.

Rozmnażanie edytuj

Okres godowy przypada na wrzesień i październik. Samica rodzi 1 młode.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Nyctimene major, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b G.E. Dobson. On a collection of Chiroptera from Duke-Of-York Island and adjacent parts of New Ireland and New Britain. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 1877 (1), s. 117, 1877. (ang.). 
  3. ↑ O. Thomas. New bats and rodents from West Africa, the Malay Peninsula and Papuasia. „The Annals and Magazine of Natural History”. Seventh series. 14 (81), s. 197, 1904. (ang.). 
  4. ↑ a b K.C. Andersen. Ten new fruit-bats of the genera Nyctimene, Cynopterus, and Eonycteris. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 6 (36), s. 623, 1910. (ang.). 
  5. ↑ a b E.L.G. Troughton. Three new bats of the genera Pteropus, Nyctimene, and Chaerephon from. „Proceedings of the Linnean Society of New South Wales”. 56 (3), s. 206, 1931. (ang.). 
  6. ↑ J. Lamoreux, Nyctimene major, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2021-3 [dostęp 2022-05-11] (ang.).
  7. ↑ a b Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 82. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  8. ↑ a b D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Nyctimene major. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-05-10].
  9. ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 102. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  10. ↑ Zijlstra ↓, s. N#19659.
  11. ↑ Zijlstra ↓, s. N#19660.
  12. ↑ Zijlstra ↓, s. N#19669.
  13. ↑ Zijlstra ↓, s. N#19661.
  14. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 466, 1904. (ang.). 
  15. ↑ The Key to Scientific Names ↓, major [dostęp 2022-05-11].
  16. ↑ The Key to Scientific Names ↓, geminus [dostęp 2022-05-11].
  17. ↑ The Key to Scientific Names ↓, lullula [dostęp 2022-05-11].
  18. ↑ The Key to Scientific Names ↓, scitulus [dostęp 2022-05-11].
  19. ↑ N. Giannini, C. Burgin, V. Van Cakenberghe, S. Tsang, S. Hintsche, T. Lavery, F. Bonaccorso, F. Almeida & B. O’Toole: Family Pteropodidae (Old World Fruit Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 120–121. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • J.S. Zijlstra: Home. Hesperomys project. [dostęp 2022-05-10]. (ang.).
  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Rurkonos_wyspowy&oldid=68347072”