Rysopis (film)
Rysopis – polski film obyczajowy z 1964 roku w reżyserii Jerzego Skolimowskiego, debiut fabularny reżysera, a zarazem pierwsze ogniwo trylogii o Andrzeju Leszczycu, stanowionej również przez Walkower (1965) oraz Ręce do góry (1967). Zdjęcia kręcono w Łodzi.
| Gatunek |
obyczajowy |
|---|---|
| Rok produkcji |
1964 |
| Data premiery |
18 listopada 1965 |
| Kraj produkcji | |
| Język |
polski |
| Czas trwania |
71 min |
| Reżyseria | |
| Scenariusz |
Jerzy Skolimowski |
| Główne role |
Jerzy Skolimowski |
| Muzyka | |
| Zdjęcia | |
| Scenografia | |
| Montaż | |
| Produkcja |
PWSTiF w Łodzi |
| Kontynuacja |
Walkower (1965) |
Opis fabuły edytuj
Andrzej Leszczyc budzi się wczesnym rynkiem w swoim mieszkaniu, zostawia śpiącą dziewczynę Teresę i udaje się na komisję poborową. Ku zdumieniu komisji prosi o natychmiastowe powołanie do służby zasadniczej. Jako powód swojej decyzji wskazuje porzucenie studiów ichtiologicznych i potrzebę rozpoczęcia dorosłego życia w wojsku[1]. Mając kilka godzin do odjazdu pociągu, z kartą poborowego Leszczyc powraca do opuszczonej dziewczyny. Robi zakupy, wychodzi z psem do weterynarza i zostawia tam zwierzę, aby zostało uśpione. Od spotkanego kolegi Mundka pożycza pieniądze. W tramwaju nawiązuje bliższą znajomość z Barbarą. Pobiwszy się z kolegami, po raz ostatni odwiedza swe mieszkanie, zabiera walizki i wskakuje do ruszającego pociągu, który wywozi go do jednostki wojskowej. Przez okno dostrzega machającą ku niemu Barbarę[1].
Obsada edytuj
- Elżbieta Czyżewska – Teresa/Barbara/żona Leszczyca
- Jerzy Skolimowski – Andrzej Leszczyc
- Tadeusz Minc
- Jacek Szczęk – Mundek
- Andrzej Żarnecki
- Juliusz Lubicz-Lisowski – pan w budce telefonicznej
- Marek Piwowski – mężczyzna w komisji poborowej
Produkcja edytuj
Już na pierwszym roku studiów w łódzkiej szkole filmowej Skolimowski zjawił się w dziale produkcji z prośbą, aby umożliwiono mu realizację etiud. Ze studenckich etiud realizowanych podczas studiów Skolimowski stworzył Rysopis, a swojemu filmowi nadał charakter autobiograficzny. Sam też wcielił się w głównego bohatera – Andrzeja Leszczyca – który stał się jego alter ego[2]. Etiudy Skolimowskiego powstawały bez scenariusza, a reżyser improwizował kwestie dialogowe już na planie filmowym; dopiero na etapie montażu poszczególnych etiud powstał film pełnometrażowy, który jednak sam w sobie miał chaotyczną strukturę. Jednakże owa struktura, oparta na wewnętrznej niespójności, stała się cechą charakterystyczną późniejszych filmów reżysera[3].
Odbiór i nagrody edytuj
Zygmunt Kałużyński przyjął dzieło Skolimowskiego entuzjastycznie, uznając kreację twórcy Rysopisu za ucieleśnienie „warszawskiego Jamesa Deana [...], osobliwe połączenie dziecięctwa, brutalności i przedwczesnej zgrzybiałości z dodatkowym akcentem pozerstwa, która to mieszanina uchodzi za sam ekstrakt młodego człowieka współczesnego”[4]. Janusz Gazda w swoim eseju na temat tzw. trzeciego kina polskiego pisał, iż w Rysopisie Skolimowskiego „autentyczna sceneria obdrapanych ścian, ponurych klatek schodowych, niekończących się schodów, bezładnie zagraconego poddasza, zwałów desek w przedziwnym, choć przecież konkretnym tartaku – tworzą konsekwentny świat chaosu, który jest jakby częścią osobowości bohatera i podkreśla jego obcość”[5]. Alicja Helman uznała wręcz Rysopis za pierwszą zapowiedź trzeciego kina[6]. Mariusz Dzięglewski, opisując po latach Rysopis w kontekście wczesnej twórczości Skolimowskiego, dostrzegł w dziele reżysera próbę polemiki z „heroizmem wojennego pokolenia” znanego z polskiej szkoły filmowej; jak pisze Dzięglewski, „reżyser rozprawia się też z kompleksem swojego pokolenia, które nie miało okazji do bohaterstwa”[7].
Film Skolimowskiego został uhonorowany nagrodą za reżyserię i zdjęcia Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej w Łodzi, a także Syrenką Warszawską dla najlepszego filmu fabularnego oraz Grand Prix Festiwalu Filmowego w Arnhem[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Rysopis [online], Akademia Polskiego Filmu [dostęp 2019-05-01].
- ↑ Dzięglewski 2002 ↓, s. 167.
- ↑ Dzięglewski 2002 ↓, s. 174.
- ↑ Dzięglewski 2002 ↓, s. 176.
- ↑ Janusz Gazda, Trzecie kino polskie – kino poetyckie, „Ekran” (16), Akademia Polskiego Filmu, 1967, s. 3 [dostęp 2019-05-01].
- ↑ Dzięglewski 2002 ↓, s. 175.
- ↑ Dzięglewski 2002 ↓, s. 169.
- ↑ Rysopis w bazie filmpolski.pl
Bibliografia edytuj
- Mariusz Dzięglewski, W poszukiwaniu własnej tożsamości. Fenomen wczesnych filmów Jerzego Skolimowskiego, „Kwartalnik Filmowy”, 37-38, 2002, s. 166-176 [dostęp 2019-05-01].
Linki zewnętrzne edytuj
- Rysopis w bazie IMDb (ang.)
- Rysopis w bazie Filmweb
- Rysopis w bazie filmpolski.pl
- Fragment filmu Rysopis w bazie Repozytorium Cyfrowe Filmoteki Narodowej