Wikipedia

Ryszard Mieczysław Klisowski

polski kompozytor, skrzypek, teoretyk muzyki

Ryszard Mieczysław Klisowski (ur. 29 października 1937 w Łucku, zm. 30 marca 2024[1]) – polski kompozytor, skrzypek, teoretyk muzyki, pedagog muzyczny, poeta i publicysta.

Ryszard Mieczysław Klisowski
Data i miejsce urodzenia

29 października 1937
Łuck

Pochodzenie

polskie

Data śmierci

30 marca 2024

Instrumenty

skrzypce

Gatunki

muzyka poważna

Zawód

kompozytor, skrzypek, teoretyk muzyki, pedagog, poeta, publicysta

Odznaczenia
Srebrny Krzyż Zasługi

Życiorys edytuj

Urodził się 29 października 1937 w Łucku, miasta położonego na terenie ówczesnego województwa wołyńskiego. Po II wojnie światowej podjął studia na czterech kierunkach (grę na skrzypcach, prowadzenie zespołów wokalnych i instrumentalnych, teorię muzyki oraz kompozycję) w Akademii Muzycznej we Wrocławiu. Wśród jego nauczycieli byli m.in. Edward Statkiewicz, Radomir Reszke i Tadeusz Natanson.

Od 1973 roku studiował kompozycję na wiedeńskiej Hochschule für Musik und darstellende Kunst. Ukończył ją w 1977 roku uzyskując dyplom z wyróżnieniem. W ich ramach ukończył eksperymentalną muzykę elektroakustyczną pod kierunkiem Dietera Kaufmanna, a w kolejnych latach należał do klasy Romana Haubenstocka-Ramatiego. Po powrocie do Polski od 1978 roku wykładał kompozycję w Akademii Muzycznej we Wrocławiu, od 1990 jako profesor. Wykładał także w Uniwersytecie Muzyki i Sztuk Scenicznych w Wiedniu oraz Hogeschool Enschede w Holandii[2].

Wraz z żoną Walentyną Węgrzyn-Klisowską jest autorem licznych opracowań unikalnych zabytków śląskiej muzyki średniowiecznej, renesansowej i barokowej oraz odnalezionych polskich utworów fortepianowych z XVIII i XIX wieku[2].

Odznaczenia edytuj

W roku 1988 został odznaczony tytułem Zasłużony Działacz Kultury przez Ministra Kultury i Sztuki, a Rada Państwa nadała mu Srebrny Krzyż Zasługi. Otrzymał od Wojewódzkiej Rady Narodowej we Wrocławiu złotą odznakę „Zasłużony dla Województwa Wrocławskiego i Miasta Wrocławia”. Otrzymał także Medal Festiwalu Wratislavia Cantans w 1993 roku.

Twórczość edytuj

Klisowski jest jednym z prekursorów muzyki elektroakustycznej w Polsce, co jest konsekwencją jego zainteresowań sonorystycznych. W poszukiwaniu niekonwencjonalnych brzmień obok tradycyjnych instrumentów wykorzystuje taśmę, syntezator, komputer i innych media elektroniczne oraz naturalne źródła dźwięku. Brzmienia te spaja w mobilne formy, których podstawą są modele strukturalne traktowane wariabilnie, zaprojektowane do łączenia w większe całości[2].

Zainteresowanie brzmieniem słów i możliwościami ich przekształceń w różnych językach doprowadziły do powstania poezji sonorystycznej o walorach muzycznych. Wiersze sonorystyczne autora należy jako utwory czytać głosem w sposób melorecytatywny. Wiele z nich stało się tworzywem większych autonomicznych utworów muzycznych (Mantra-Tantra, Quadrature, Vers-Alya), lub posłużyło jako warstwa dźwiękowa obrazów filmowych (KUB, OUTSIDE/PoZa)[2].

Jego dorobek naukowy składa się z wielu publikacji w różnorodnym zakresie tematycznym[2][3][4].

Kompozycje edytuj

  • Nocturne na skrzypce i fortepian (1967-68)
  • Krąg życia, 3 pieśni na głos i fortepian (1968)
  • Musica da camera. Omaggio a J.S. Bach na klarnet, fagot, skrzypce, altówkę, wiolonczelę i 3 zestawy perkusyjne (1968)
  • Allegro concertante na fagot i orkiestrę (1969)
  • Pieśń o żołnierzach z Westerplatte na chór mieszany a cappella (1969,1993)
  • Allegro concertante na fagot i fortepian (1969,1997)
  • Trzy groteski na puzon i fortepian (1970)
  • Evoluzioni na orkiestrę (1970)
  • Drei Indische Kantaten (Trzy Kantaty Hinduskie) na mezzosopran, bas, chór mieszany i orkiestrę (1971)
  • Polskie drzewa, 3 pieśni na chór mieszany (1972)
  • Róża [wersja I], pieśń na chór mieszany (1972)
  • Zwyrtała, opera w 3 aktach nie tylko dla dzieci (1973)
  • Monolog na gitarę solo (1973-74)
  • Alkor, muzyka elektroniczna na taśmę (1974)
  • Polichronia per percussione (1974)
  • Sonant na taśmę (1974)
  • Lineamenti per chitarra solo (1975)
  • Cadenza per violino, pianoforte e synthesizer (1975)
  • Quartetto per archi. La Primavera (1975)
  • La nature morte [wersja I] na taśmę (1975-76)
  • La nature morte [wersja II] na tubę i taśmę (1975-76)
  • Memento na taśmę (1976)
  • Anantas-Emanation, misterium na mezzosopran i orkiestrę kameralną (1976)
  • La nature morte [wersja III] na środki audiowizualne (1976)
  • La nature morte [wersja IV] na środki audiowizualne z udziałem aktorki-mima (1976)
  • Musica da camera II na klarnet, fagot, 6 skrzypiec, 4 altówki, 3 wiolonczele, kontrabas i 3 zestawy perkusyjne (1976)
  • Versetti. Omaggio a Henryk Szeryng na skrzypce solo (1976)
  • Conversazione [wersja I] na orkiestrę (1977-79)
  • Clash-Play, muzyczny teatr instrumentalny (1978)
  • Les Sons de couleurs na fortepian (1980-81)
  • Energy’s Play na obój, klarnet i fagot (1981-82)
  • Sculpture Dance na taśmę (1982)
  • Audiovisuelles Tryptychon na taśmę i środki audiowizualne (1982-83)
  • Kwartet smyczkowy nr 1 „The Mountains Landscape” (1983)
  • Muzyka do spektaklu BezDramatu (1983)
  • Tryptyk Pantomimiczny na mimów, światło i taśmę (1983)
  • Multi Dimensional Sounds for 6 na perkusję i media elektroniczne (1983-85)
  • Couleurs de l’amour na aktora, syntezator, mikroprocesory elektroniczne, światło i taśmę (1983-85)
  • Kwartet smyczkowy nr 2 „Christmas-Quartet” (1984)
  • Kwartet smyczkowy nr 3 „The Spring Games” (1984)
  • Impression solaire I na taśmę (1984)
  • Musica Mundana I na taśmę, obiekty i światło (1984)
  • Symphonia Humana (Alkor II, Impression solaire II, Lamentoso, Vision, Jazz-Sonate mit Epilog) na taśmę (1985)
  • Symphonia Humana na taśmę dla teatru pantomimy (1985)
  • Movement probability na trąbkę, puzon, tubę, 2 syntezatory, urządzenia elektroniczne, obiekty i światło (1985)
  • The Rays of Light, 3 kwintety dęte na flet, obój, klarnet, róg i fagot (1985-86)
  • Impression solaire III na taśmę (1986)
  • Sounds Meadows from Child’s Memory [wersja I] na saksofon i taśmę (1986)
  • Sounds Meadows from Child's Memory [wersja II] na taśmę (1986)
  • Sounds Meadows from Child's Memory [wersja III], wersja skrócona na taśmę (1986)
  • René Sonosphären [wersja I] na kwartet fletów prostych i taśmę (1987-88)
  • René Sonosphären [wersja II] na 1 wykonawcę, 4-5 fletów i taśmę (1987-88)
  • Anantas-Emanation II na mezzosopran, chór mieszany i orkiestrę kameralną (1988)
  • Versetti II na skrzypce solo i taśmę (1989)
  • Les sons de couleurs synthétiques [wersja I] na fortepian bez improwizacji (1989)
  • Les sons de couleurs synthétiques [wersja II] na fortepian z improwizacją (1989)
  • Les sons de couleurs synthétiques [wersja III] na fortepian i syntezator (1989)
  • Les sons de couleurs synthétiques [wersja IV] na instrument klawiszowy i syntezator (1989)
  • Les sons de couleurs synthétiques [wersja V] na śpiew, recytację, środki elektroniczne, komputer, światło i teatr instrumentalny (1989)
  • Łuck Holocaust – muzyka katedralna z grodu Lubarta [wersja I] na organy i perkusję (1989)
  • Łuck Holocaust – muzyka katedralna z grodu Lubarta [wersja II] na organy, perkusję, elektroniczne efekty przestrzenne, światło i akcję aktorską lub film (1989)
  • Dyptychon na różnorodną obsadę multimedialną (2 fortepiany lub inne instrumenty klawiszowe, aktora, inne dowolne instrumenty, komputer, inne urządzenia elektroniczne i światło) (1989-90)
  • Koncert podwójny na dwoje skrzypiec i orkiestrę (1990-93)
  • Piano-Ray na fortepian solo (1991)
  • Ray II, transformacje dźwiękowe na obój solo (1991)
  • Ray IIA, transformacje dźwiękowe na obój i syntezator (1991)
  • Ray III, transformacje dźwiękowe na klarnet i syntezator (lub klarnet solo) (1991)
  • Spherical Reflection dla jednego wykonawcy na głos i 3 flety (1991)
  • Spherical Reflection for 1 performer (1991)
  • Druid Story [wersja I] na skrzypce i fortepian (lub syntezator) (1992)
  • Sonata-Fantazja. Hommage à Karol Szymanowski na skrzypce solo (1992)
  • Trzy pieśni na fortepian (1992)
  • Augustins-Variationen na fortepian solo (1992)
  • Baceviciana. Druid Story na skrzypce i fortepian (1992)
  • Gloria na chór mieszany lub 8 (12, 16 itd.) głosów wokalnych (1992-93)
  • Rosalia-Magical Quadrat na organy (1992-94)
  • Róża [wersja II], pieśń na chór mieszany a cappella (1993)
  • Augustins-Spiel na flet i fortepian (1993)
  • Oriental Dance na flet i fortepian (1993)
  • La valse romantiques na flet solo (1993)
  • Multi-Rays na fortepian i orkiestrę (1993-94)
  • Sonata Illiriaca na skrzypce solo (1994)
  • Conversazione [wersja II] na orkiestrę (1994)
  • Evoluzioni II na orkiestrę (1994)
  • Trzy groteski na tubę i fortepian (1994)
  • Koncert na skrzypce solo i orkiestrę (1994)
  • Spherical Ramification and Infiltration – Sinfonia del Mondo [wersja I] na taśmę (1994)
  • Spherical Ramification and Infiltration – Sinfonia del Mondo [wersja II] na taśmę i światło (1994)
  • Spherical Ramification and Infiltration – Sinfonia del Mondo [wersja III] na taśmę i różne media wizualne (1994)
  • Oriental Dance IA na skrzypce i fortepian (1994)
  • Oriental Dance IB na obój i fortepian (1994)
  • Oriental Dance IC na klarnet i fortepian (1994)
  • Oriental Dance ID na saksofon sopranowy i fortepian (1994)
  • Augustins-Spiel IA na skrzypce i fortepian (1994)
  • Augustins-Spiel IB na obój i fortepian (1994)
  • Augustins-Spiel IC na klarnet i fortepian (1994)
  • Augustins-Spiel ID na saksofon sopranowy i fortepian (1994)
  • John Cage in memoriam – Projekt I na taśmę i światło (1994)
  • John Cage in memoriam – Projekt II na taśmę, fortepian solo (lub dwa fortepiany), jeden lub dwa syntezatory i 3 zakomponowane przestrzenie (1994)
  • John Cage in memoriam – Projekt III na taśmę, obiekty, wieloprzestrzenne dowolne źródła dźwięku i światło (1994)
  • John Cage in memoriam – Projekt IV. Synteza na taśmę, 2 fortepiany, 2 syntezatory, wieloprzestrzenne dowolne źródła dźwięku, światło i obiekty oraz 5-6 zakomponowanych przestrzeni (1994)
  • Canzonetta e Appassionata per violino solo (1994)
  • Le calice Sacré pour orchestra (1994,2009)
  • Druid Story [wersja II] na skrzypce i orkiestrę (1996)
  • Vau-Cluse de Mont Ventoux, misterium na obój i rożek angielski (lub obój miłosny) (1996-97)
  • Landscapes Colours for tape (1998)
  • Y’AR’L na kwintet dęty (1998)
  • Vau-Cluse de Mont Ventoux II, wersja na flet solo (1998)
  • Tantra-Mantra na głosy i instrumenty (1998)
  • Wiersze sonorystyczne na 1 lub więcej głosów (1998)
  • Ray-Rad na róg solo (1999)
  • Mantra-Tantra na głos, Yamaha SPX 1000, taśmę, skrzypce i fortepian (2000)
  • Ray-Rad II na trąbkę (2001)
  • Bach-Allya na fortepian (2001)
  • Earthly-Holocaust na orkiestrę (2001-2004)
  • Stabat Mater per soprano, violoncello e organo (2002)
  • Paesaggio na taśmę (2002)
  • Kwadratura na taśmę (2002)
  • Muzyka do filmu KUB (2002)
  • Muzyka do filmu Outside (PoZa) (2002)
  • Vers-Alya na kontrabas solo (2002)
  • Vers-Alya na kontrabas solo i taśmę: Paesaggio (2002)
  • Vers-Alya na głos, perkusję, kontrabas i taśmę: Paesaggio (2002-2005)
  • Vers-Alya na głos, perkusję i kontrabas (2002-2005)
  • Pentapétale, 5 pièces pour flûte seul (2003)
  • Muzyka do filmu KUB ist KUB ist KUB (2003)
  • Bach-Allya na fortepian i taśmę: Musica Mundana III (2004)
  • Echoes from Musica Mundana III na taśmę (2004)
  • Musica Mundana III na taśmę (2004)
  • Bach-Allya na klawesyn i taśmę (2004)
  • Tre Ironiae na wiolonczelę i fortepian lub klawesyn (2005)
  • The Rainbow na kontrabas solo (2005)
  • Oriental Dance na wiolonczelę i fortepian lub klawesyn (2005)
  • Triptyque pour 3 jazzmans avec „tape” (2005)
  • Na strunach wiatru, II Wiersze sonorystyczne na 1 lub więcej głosów (2005-2006)
  • The Rays of K2 na taśmę (2006)
  • Tat-Ra Play for string orchestra (2006-2007)
  • Regenbogenfarben für Cello Solo (2007)
  • Happy – Happening. Homage to Karlheinz Stockhausen for voices, violin, double bass and electronic media (2008)
  • Parables of Prophet na głosy, chór mieszany i orkiestrę (2008-2009)
  • Wybrane Wiersze Wołyńskie na 1 lub więcej melorecytatywnych głosów (2009-2012)
  • The Lights of the Night for harp (2014)
  • Landscape of Mountains for 2 flutes and piano (2018)
  • Wołyńskie Sennoty na 1 lub więcej melorecytatywnych głosów (2018)

Wiersze edytuj

  • Wiersze Sonorystyczne, Apis, Wrocław 1998 (2006, 2013)
  • Wybrane wiersze wołyńskie, Wołanie z Wołynia, Wrocław 2013
  • Wołyńskie Sennoty: wiersze sonorystyczne, Wołanie z Wołynia, Biały Dunajec-Ostróg 2018

Publikacje edytuj

  • Estetyka wyrazu w utworze Łuck-Holocaust w świetle kryteriów wartości, AM we Wrocławiu, Wrocław 1991
  • Kolorystyka fortepianowa w moich utworach, w: Muzyka fortepianowa X, Prace Specjalne nr 53, red. Janusz Krasowski, PWSM w Gdańsku, Gdańsk 1995
  • Mikrotonowość, "Zeszyty Naukowe AM we Wrocławiu" nr 33: Muzyka XX wieku, red. Ryszard Mieczysław Klisowski, AM we Wrocławiu, Wrocław 1983
  • Zeszyt Naukowy AM we Wrocławiu nr 33: Muzyka XX wieku, AM we Wrocławiu, Wrocław 1983 [redakcja naukowa]
  • Pojęcie i problem formy otwartej w muzyce współczesnej, "Zeszyty Naukowe AM we Wrocławiu" nr 25, AM we Wrocławiu, Wrocław 1981
  • Rola ezoterycznej symboliki w konstrukcji i realizacji utworu na solowy głos żeński „Sequenza III” Luciano Berio, "Zeszyty Naukowe AM we Wrocławiu" nr 77, red. Eugeniusz Sąsiadek, Barbara Werner , AM we Wrocławiu, Wrocław 2000
  • Rola głosu ludzkiego w eksperymentalnej muzyce elektronicznej, "Zeszyty Naukowe AM we Wrocławiu" nr 70, red. Eugeniusz Sąsiadek, Barbara Werner, AM we Wrocławiu, Wrocław 1997
  • Rola improwizacji wokalnej w utworze „Stimmung” Karlheinza Stochhausena, "Zeszyty Naukowe AM we Wrocławiu" nr 74, red. Eugeniusz Sąsiadek, Barbara Werner, AM we Wrocławiu, Wrocław 1999
  • Rola nowej gestyki muzycznej w tworzeniu metaznaczeń (I) w: Liturgia w świecie widowisk, Opolska Biblioteka Teologiczna (82), red. ks. Helmut Jan Sobeczko, Zbigniew Solski , Uniwersytet Opolski. Wydział Teologiczny, Opole 2005
  • Rola nowej gestyki muzycznej w tworzeniu metaznaczeń (II) w: Wokalistyka i pedagogika wokalna, t. 5, red. Eugeniusz Sąsiadek, AM we Wrocławiu / Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Śpiewu, Wrocław 2007
  • Sposoby wykorzystania głosu ludzkiego w muzyce współczesnej, "Zeszyty Naukowe AM we Wrocławiu" nr 68, red. Eugeniusz Sąsiadek, Barbara Werner , AM we Wrocławiu, Wrocław 1996
  • Wokalne i instrumentalne akcje wyrazowe w utworze „Circles” Luciano Berio w: Wokalistyka w Polsce i na świecie, t. 2, red. Eugeniusz Sąsiadek, Polskie Stowarzyszenie Pedagogów Śpiewu / AM we Wrocławiu, Wrocław 2003
  • „Łuck-Holocaust” – od przeżyć wojennych do kształtu brzmieniowego w: Ekspresja formy - ekspresja treści. Marianowi Borkowskiemu w siedemdziesięciolecie urodzin, red. Alicja Gronau-Osińska, AMFC, Warszawa 2004
  • Franciszek Liszt na Śląsku [wspólnie z Walentyną Węgrzyn-Klisowską] w: Zeszyty Lisztowskie, vol. III, Towarzystwo im. Ferenca Liszta, Wrocław 2011

Przypisy edytuj

  1. ↑ Piotr Mika, Ryszard Mieczysław Klisowski (1937–2024) [online], Ruch Muzyczny, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-05] (pol.).
  2. ↑ a b c d e Ryszard Mieczysław Klisowski [online], Polmic [dostęp 2020-03-29].
  3. ↑ FBC [online], FBC [dostęp 2020-03-28].
  4. ↑ Wiersze sonorystyczne [online], Polmic [dostęp 2020-03-28].

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ryszard_Mieczysław_Klisowski&oldid=73426557”