Rząska
Rząska – wieś w Polsce, położona w województwie małopolskim, w powiecie krakowskim, w gminie Zabierzów[3][4], przy linii kolejowej nr 133 Dąbrowa Górnicza Ząbkowice – Kraków Główny.
| wieś | |
 Przystanek kolejowy Zabierzów Rząska | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) |
2668 |
| Strefa numeracyjna |
12 |
| Kod pocztowy |
30-199[2] |
| Tablice rejestracyjne |
KRA |
| SIMC |
0343912 |
Położenie na mapie gminy Zabierzów  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu krakowskiego  | |
 50°05′48″N 19°50′24″E/50,096667 19,840000[1]
| |
W latach 1975–1998 Rząska administracyjnie znajdowała się w województwie krakowskim.
W roku 2021 w miejscowości mieszkało 2668 osób, z czego 51,8% mieszkańców stanowiły kobiety, a 48,2% mężczyźni[5].
Integralne części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0343929 | Podkamyk | część wsi |
| 0343935 | Za Gajem | część wsi |
Historia edytuj
Pierwsze wzmianki o wsi pochodzą z 1388 roku, gdy właścicielami osady byli Sułek i Nawoj, rycerze z rodu Toporczyków, a także Mikołaj syn Salomona z Krakowa[6].
Wzmianka o wsi z 1523 roku: „Zygmunt I król polski stwierdza, że Stanisław ze Sprowy, kasztelan żarnowski, wypożyczył 400 złotych od mniszek klasztoru św Agnieszki na Stradomiu i ubezpieczył pożyczkę na wsi Rząska”[7].
Rząska należała do parafii św. Szczepana w Krakowie. W 1887 roku wybudowano małą kaplicę. Po wojnie przypisano Rząskę do parafii pw. Matki Bożej Nieustającej Pomocy w sąsiednich Mydlnikach.
We wrześniu 1976 r. Rząskę wizytował ksiądz kardynał Karol Wojtyła, który wygłosił wówczas uroczystą homilię[8].
W 1979 r. ksiądz kardynał Franciszek Macharski erygował parafię pw. św. Antoniego z Padwy w Rząsce. 31 października 1981 wmurowano kamień węgielny pod świątynię i rozpoczęto budowę, która trwała do 1984 roku[9].
Zabytki edytuj
Figury:
- św. Jana Nepomucena z przełomu XVIII/XIX wieku,
- Chrystus Ecce Homo i Matka Boska Bolesna z XVIII wieku.
Ochrona przyrody edytuj
Uroczysko w Rząsce, częściowo położone w Rząsce, a częściowo w gminie Kraków, zajmuje około 59 ha. Celem jego utworzenia była ochrona fiołka bagiennego – gatunku zagrożonego wyginięciem, który w roku 2001 został wpisany na listę Polskiej Czerwonej Księgi Roślin. Użytek chroni także pozostałość ekosystemów leśnych oraz wodnych na tym terenie.
Sport edytuj
Klub piłkarski LKS Wisła Rząska założony w 1925 roku[10].
W Rząsce mieszczą się również dwie stadniny koni Uniwersytetu Rolniczego[11].
Komunikacja edytuj
Do centrum wsi można dojechać autobusami aglomeracyjnymi obsługiwanymi przez MPK S.A. w Krakowie:
- 238 na trasie Bronowice Małe – Rząska, ul. Krakowska – Młynka pętla
- 258 na trasie Bronowice Małe – Rząska, ul. Krakowska – Nielepice pętla
Na obrzeże (Podkamycze, ul. Balicka) można dojechać autobusami aglomeracyjnymi:
- 208 na trasie Dworzec Główny Wschód – Rząska, ul. Balicka – Kraków Airport
- 218 na trasie Bronowice Małe – Rząska, ul. Balicka – Zabierzów Młyn
- 228 na trasie Bronowice Małe – Rząska, ul. Balicka – Chrosna pętla
Dojazd umożliwia również kolej, poprzez przystanki kolejowe znajdujące się na granicy z Rząską: Kraków Mydlniki Wapiennik oraz zabierzowski Zabierzów Rząska.
Osoby związane z wsią edytuj
Mieszkańcami wsi są m.in. Anna Dymna[12] i Tomasz Frankowski. Czesław Dźwigaj ma w Rząsce pracownię rzeźbiarską[13].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 119533
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1115 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ a b GUS. Rejestr TERYT
- ↑ Wieś Rząska w liczbach [online], Polska w liczbach, 2021 [dostęp 2023-08-18] (pol.).
- ↑ Monografia Gminy Zabierzów s. 111. [dostęp 2020-05-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-12-01)].
- ↑ Projekt Dziedzictwo kulturowe po klasztorach skasowanych na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej oraz na Śląsku w XVIII i XIX w.: losy, znaczenie, inwentaryzacja
- ↑ Parafia św. Antoniego z Padwy w Rząsce [online], antonirzaska.pl [dostęp 2019-11-17].
- ↑ Parafia św. Antoniego z Padwy w Rząsce [online], antonirzaska.pl [dostęp 2019-11-17].
- ↑ Ludowy Klub Sportowy Wisła Rząska. wislarzaska.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-09-17)].. oficjalna strona
- ↑ Konne przejażdżki po Rząsce - dziennikpolski24.pl [online], dziennikpolski24.pl [dostęp 2018-07-25] (pol.).
- ↑ Anna Dymna. polki.pl. [dostęp 2016-03-08].
- ↑ W sąsiedztwie sławnych ludzi [online], dziennikpolskie24.pl [dostęp 2016-07-23].
Bibliografia edytuj
- Marian Kornecki, Sztuka sakralna, Natura i kultura w krajobrazie Jury, Wydawnictwo Zarządu Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych, 1993.
- Historia wsi. wrotamalopolski.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-30)].
Linki zewnętrzne edytuj
- Rząska, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 126.