Sırrı Süreyya Önder
Sırrı Süreyya Önder (ur. 7 lipca 1962 w Adıyaman) – turecki reżyser filmowy, aktor, scenarzysta, felietonista oraz polityk pochodzenia turkmeńskiego. Wybrany do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji w 2011 jako kandydat niezależny, wspierany przez Partię Pokoju i Demokracji (BDP), do której później wstąpił[1][2][3]. Brał udział w wyborach samorządowych w 2014 jako kandydat na burmistrza Stambułu z ramienia Ludowej Partii Demokratycznej (HDP), zajmując wówczas trzecie miejsce z wynikiem 4,83%[4]. W wyborach powszechnych 7 czerwca 2015 został wybrany do parlamentu z I okręgu wyborczego Ankara[5].
 Sırrı Süreyya Önder | |
| Data i miejsce urodzenia |
7 lipca 1962 |
|---|---|
| Deputowana do Wielkiego Zgromadzenia Narodowego Turcji | |
| Okres |
od 12 czerwca 2011 |
| Przynależność polityczna | |
Życiorys edytuj
Önder Urodził się 7 lipca 1962 w Adıyaman. Jego ojciec był fryzjerem, który był założycielem i liderem lokalnego biura Behice Borana z Partii Robotniczej Turcji (TİP)) w latach 60. Ojciec zmarł na marskość wątroby, gdy Önder miał osiem lat. Jego matka przeprowadziła się z nim i jego czwórką młodszego rodzeństwa do domu dziadka ze strony matki. Aby wesprzeć swoją rodzinę, jeszcze w szkole Önder rozpoczął praktyki w zakładzie fotograficznym, gdzie pracował do dziesiątej klasy liceum[2].
W wieku szesnastu lat zaczął zarabiać pracując dla Narodowego Programu Walki z Malarią. Zaangażował się w ruch związkowy, co doprowadziło do zwolnienia go. Po krótkim czasie spędzonym we własnym warsztacie oponiarskim utrzymywał się na wsi, robiąc ludziom zdjęcia do dokumentów tożsamości[2].
W 1980 zapisał się na uniwersytet w Ankarze, aby studiować nauki polityczne. Na drugim roku przyłączył się do politycznego ruchu studenckiego, aby zaprotestować przeciwko juncie wojskowej, która obaliła rząd 12 września 1980. Został aresztowany i skazany na dwanaście lat więzienia pod zarzutem członkostwa w nielegalnej organizacji. Był osadzony w przepełnionych celach, w takich więzieniach jak Mamak, Ulucanlar i Haymana[2].
W 2006 ukazał się film Öndera zatytułowany Międzynarodówka, który otrzymał nagrodę dla „najlepszego filmu” na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym Adana Golden Boll w 2007 i został zgłoszony na 29. Międzynarodowy Festiwal Filmowy w Moskwie[6][7].
W 2010 rozpoczął karierę felietonistyczną w gazecie „BirGün”[8]. Następnie kontynuował pisanie do dziennika „Radikal”. Startował w wyborach parlamentarnych w 2011 jako kandydat niezależny, ale opierany przez Partię Pokoju i Demokracji (BDP)[9]. Wybrany na parlamentarzystę z okręgu stambulskiego, następnie wstąpił do BDP. Po wejściu do parlamentu zrezygnował z pisania do „Radikal”[10]. Pisał także dla „Özgür Gündem”[11].
Önder brał udział w protestach w parku Taksim Gezi w 2013 i podobno trafił do szpitala po trafieniu nabojem z gazem łzawiącym[12]. Był członkiem delegacji polityków Ludowej Partii Demokratycznej (HDP) mającej ułatwić dialog między Abdullahem Öcalanem a rządem tureckim, który w dniu 28 lutego 2015 doprowadził do konsensusu Dolmabahce[13].
W dniu 3 grudnia 2018 został skazany na 43 miesiące więzienia za przemówienie wygłoszone podczas uroczystości Newroz w 2013. W dniu 6 grudnia 2018 trafił do więzienia w Kocaeli[14]. W dniu 4 października 2019 został zwolniony po tym, jak Trybunał Konstytucyjny orzekł, że dzień wcześniej naruszono jego wolność słowa[15]. W dniu 17 marca 2021 Prokurator Krajowy przy Sądzie Kasacyjnym Bekir Şahin złożył pozew do Sądu Konstytucyjnego, domagając się od Öndera i 686 innych polityków HDP pięcioletniego zakazu angażowania się w politykę wraz z zakazem działalności HDP z powodu ich rzekomej jedność organizacyjnej z Partią Pracujących Kurdystanu (PKK)[16].
Filmografia edytuj
Reżyser edytuj
- Międzynarodówka (2006)
- Beynelmilel (2006)
- F Tipi film (2012)
Scenarzysta edytuj
- Międzynarodówka (2006)
- O... Çocukları (2008)
- Kalpsiz Adam (2008)
Aktor edytuj
- Międzynarodówka (2006)
- Sis ve Gece (2006)
- Ejder Kapanı (2009)
- Mar (2010)
- Yeraltı (2011)
- Düğün Dernek (2013)
Przypisy edytuj
- ↑ Sırrı Süreyya Önder: Ben kürt kökenli değilim [online], Videonuz [dostęp 2021-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-09] (tur.).
- ↑ a b c d 'Bana bir avans verin size nasıl vekillik yapılır göstereyim' [online], Radikal [dostęp 2021-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-14] (tur.).
- ↑ BDP'den kritik açıklama! [online], www.haberturk.com [dostęp 2021-05-09] (tur.).
- ↑ İstanbul Seçim Sonuçları: 31 Mart Yerel Seçim Sonuçları Son Dakika [online], Haberler.com, 1 kwietnia 2019 [dostęp 2021-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-12-01] (tur.).
- ↑ 1 Kasım 2015 Ankara 1. Bölge Genel Seçim Sonuçları [online], secim.haberler.com [dostęp 2021-05-09] [zarchiwizowane z adresu 2020-11-27] (tur.).
- ↑ 2007 Moscow International Film Festival [online], moscowfilmfestival.ru, 21 kwietnia 2013 [dostęp 2021-05-10] [zarchiwizowane z adresu 2013-04-21] (ang.).
- ↑ Beynelmilel ~ SinemaTürk 2.0 [online], sinematurk.com, 27 marca 2012 [dostęp 2021-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2012-03-27] (tur.).
- ↑ SIRRI SÜREYYA ÖNDER/TÜM KÖŞE YAZILARI [online], BirGün [dostęp 2021-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2013-06-13] (tur.).
- ↑ Sırrı Süreyya Önder yaralandı [online], Star.com.tr [dostęp 2021-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2021-05-11] (tur.).
- ↑ Sırrı Süreyya Önder, Radikal'e veda ediyor [online], T24, 2011 [zarchiwizowane z adresu 2021-05-11] (tur.).
- ↑ Sırrı Süreyya ÖNDER [online], Özgür Gündem, 30 czerwca 2013 [dostęp 2021-05-11] (tur.).
- ↑ Constanze Letsch, Turkey protests spread after violence in Istanbul over park demolition [online], the Guardian, 31 maja 2013 [dostęp 2021-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-13] (ang.).
- ↑ David L. Phillips, An Uncertain Ally: Turkey under Erdogan's Dictatorship, Routledge, 2017, ISBN 978-1-4128-6545-6.
- ↑ Sırrı Süreyya Önder in Prison [online], Bianet, 2018 [zarchiwizowane z adresu 2018-12-06] (ang.).
- ↑ Former lawmaker from pro-Kurdish HDP released after top court ruling [online], IPA NEWS, 4 października 2019 [dostęp 2021-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-26] (ang.).
- ↑ Turkish prosecutor seeks political ban on 687 pro-Kurdish politicians [online], Duvar English, 18 marca 2021 [dostęp 2021-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2021-04-12] (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Sırrı Süreyya Önder w bazie IMDb (ang.)