Słupiec (Nowa Ruda)
Słupiec (niem. Schlegel[2]) – część miasta Nowa Ruda w Polsce położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim. Połączona w 1973 roku z miastem Nowa Ruda, w latach 1967–1973 samodzielne miasto. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.
| część miasta Nowej Rudy | |||
 Kościół św. Katarzyny Aleksandryjskiej w Słupcu | |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Województwo | |||
| Powiat | |||
| Miasto | |||
| Prawa miejskie |
1967-1972 | ||
| W granicach Nowej Rudy |
1 stycznia 1973[1] | ||
| SIMC |
0984344 | ||
| Wysokość |
400–470 m n.p.m. | ||
| Kod pocztowy |
57-402 | ||
| Tablice rejestracyjne |
DKL | ||
Położenie na mapie Nowej Rudy  | |||
Położenie na mapie Polski  | |||
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego  | |||
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego  | |||
 50°32′46″N 16°33′06″E/50,546111 16,551667
| |||
Obecnie Słupiec jako część miasta Nowa Ruda liczy około 12 000 mieszkańców[potrzebny przypis].
Położenie edytuj
Słupiec to dawna wieś łańcuchowa o długości około 3,3 km, położona pomiędzy Wzgórzami Włodzickimi a Garbem Dzikowca, na południowy wschód od centrum Nowej Rudy[3]. Przez osiedle prowadzi droga wojewódzka nr 381[3]. Słupiec położony jest na wysokości 400–470 m n.p.m.[4]
Historia edytuj
Stara wieś łańcuchowa, wymieniana w dokumentach z 1327[5] roku jako Slegelonis villa – zapewne nazwa ta pochodzi od nazwiska kłodzkiej rodziny Schlegel, domniemanych założycieli Słupca (miejscowość do 1945 nosiła nazwę Schlegel). W 1607 roku w Słupcu odkryto złoża złota, a w roku 1620 zaczęto wydobywać węgiel kamienny, jednak rozwojowi górnictwa przeszkodziła szalejąca wówczas wojna trzydziestoletnia, a później zaraza w roku 1680[5]. W roku 1708 Słupiec został kupiony przez pochodzącą z Włoch rodzinę Pilatich i zaczął się rozwijać gospodarczo, zwłaszcza w dziedzinie górnictwa, ale również tkactwa[5]. Szczególnie intensywny rozwój przemysłowy (głównie wydobycie węgla i łupków ogniotrwałych) przypada na wiek XVIII[5]. W tym okresie w miejscowości funkcjonowały dwie duże kopalnie węgla i około 250 warsztatów tkackich, wyrabiających tkaniny lniane i bawełniane[5]. W roku 1840 we wsi były: kościół, szkoła, szpital, gorzelnia, browar, cegielnia, cztery młyny wodne i dwie kopalnie węgla, do których wkrótce dołączyły kolejne[5]. Poza wydobyciem węgla w Słupcu uruchomiono kamieniołomy, w których wydobywano też czerwony piaskowiec i gabro[5]. W roku 1902 do miejscowości doprowadzono linię Kolei Sowiogórskiej, która usprawniła transport towarowy i przyczyniła się do rozwoju turystyki w regionie[5].
W roku 1945 po wkroczeniu Armii Czerwonej miejscowość poddała się bez walki. Po wysiedleniu Niemców przybyło do Słupca wielu polskich osadników, w tym również górników-reemigrantów z Francji[3]. Rozbudowano infrastrukturę i stworzono nowe osiedla (bloki mieszkaniowe), głównie na potrzeby pracowników kopalń[5]. W 1959 Słupiec otrzymał status osiedla, a w 1967 prawa miejskie. W 1973 liczba ludności Słupca przekroczyła 7700 i miasto zostało włączone administracyjnie do sąsiedniej Nowej Rudy[5].
Gospodarka i infrastruktura edytuj
W Słupcu funkcjonują liczne zakłady pracy i fabryki, m.in. ZPAS S.A., Orion, Eiffelwerk, Matplast, Faned, Plastitec. Poza tym znajdują się tam kamieniołomy, w których wydobywana jest skała bazaltowa (gabro), używana głównie przy budowie dróg[4]. Na terenie byłej kopalni węgla kamiennego uruchomiono Wałbrzyską Specjalną Strefę Ekonomiczną.
Na terenie Słupca znajduje się również kryta pływalnia z basenem rekreacyjnym i sportowym oraz boisko piłkarskie z oświetleniem[4].
Zabytki edytuj
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisane są obiekty[6]:
- kościół parafialny św. Katarzyny Aleksandryjskiej z 1887 roku,
- ogrodzenie kościoła św. Katarzyny Aleksandryjskiej, z początku XX w.,
- dwór w Słupcu z 1685 r.
- inne obiekty
Oświata i nauka edytuj
W Słupcu znajduje się Szkoła Podstawowa nr 7 a dawniej również Gimnazjum nr 2, a w latach 2004–2015 Polsko-Czeska Wyższa Szkoła Biznesu i Sportu „Collegium Glacense"[3][7].
Szlaki turystyczne edytuj
Przez Słupiec przebiega 
Główny Szlak Sudecki, prowadzący ze Ścinawki Średniej do Srebrnej Góry[5].
Osoby związane ze Słupcem edytuj
W Słupcu urodził się znany profesor teologii, ksiądz katolicki, badacz historii kościoła Joseph Wittig. W domu, w którym się urodził i spędził większość życia funkcjonuje obecnie poświęcone mu muzeum[5].
Przypisy edytuj
- ↑ Dz.U. z 1972 r. nr 50, poz. 327
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262)
- ↑ a b c d Nowa Ruda - przewodnik historyczno turystyczny. [dostęp 2017-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-07-05)].
- ↑ a b c Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 346-352. ISBN 83-85773-12-6.
- ↑ a b c d e f g h i j k l Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, s. 431, 432. ISBN 978-83-89188-95-3.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 80. [dostęp 2017-02-19].
- ↑ Collegium Glacense. [dostęp 2017-02-19]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-02-20)].
Bibliografia edytuj
- Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak, Iwona Chomiak, Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625.
- Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: Wyd: I-Bis 1995, ISBN 83-85773-12-6.
Linki zewnętrzne edytuj
- Schlegel, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 375.