SPAD S.XVII
SPAD S.XVII – francuski jednomiejscowy samolot myśliwski w układzie dwupłatu z końcowego okresu I wojny światowej, zaprojektowany przez inż. Louisa Béchereau i zbudowany w wytwórni Société (anonyme) Pour L’Aviation et ses Dérivés (SPAD). Używana w niewielkich ilościach przez Aéronautique Militaire maszyna była ulepszonym następcą modelu SPAD S.XIII.
| |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent | |
| Konstruktor | |
| Typ | |
| Konstrukcja |
dwupłat o konstrukcji drewnianej |
| Załoga |
1 |
| Historia | |
| Data oblotu |
kwiecień 1918 |
| Lata produkcji |
1918 |
| Liczba egz. |
20 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
1 x Hispano-Suiza 8Fb |
| Moc | |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
8,08 m |
| Długość |
6,25 m |
| Wysokość |
2,6 m |
| Powierzchnia nośna |
20 m² |
| Masa | |
| Własna |
687 kg |
| Startowa |
942 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
217 km/h |
| Prędkość wznoszenia |
5 min 24 s na 2000 m |
| Pułap |
7175 m |
| Długotrwałość lotu |
1,25 h |
| Współczynnik obciążenia konstrukcji |
9 |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 km kal. 7,7 mm | |
| Użytkownicy | |
| Francja | |
Historia edytuj
Na początku 1918 roku Aéronautique Militaire złożyło zapotrzebowanie na nowy jednomiejscowy samolot myśliwski wyposażony w silnik o większej niż zastosowany w modelu SPAD S.XIII mocy, aby utrzymać przewagę powietrzną nad Luftstreitkräfte[1][2]. Myśliwiec miał być uzbrojony w dwa karabiny maszynowe kalibru 7,7 lub 11 mm bądź w jeden karabin maszynowy i działko kalibru 37 mm[1]. Dodatkowym wymaganiem była możliwość instalacji aparatów fotograficznych w celu wykonywania zadań rozpoznawczych[1]. Do napędu samolotu konstruktorzy mogli wykorzystać dwa silniki: widlasty Hispano-Suiza 8Fb o mocy 220 kW (300 KM) oraz gwiazdowy ABC Dragonfly o mocy 320 KM, jednak problemy eksploatacyjne obu tych jednostek napędowych wymusiły początkowo użycie słabszego silnika Hispano-Suiza 8Be o mocy 220 KM[1].
Samolot SPAD S.XVII został skonstruowany przez inż. Louisa Béchereau we francuskiej wytwórni lotniczej Société (anonyme) Pour L’Aviation et ses Dérivés (SPAD)[3][4]. Płatowiec bazował na modelu S.XIII, z niewielkimi zmianami spowodowanymi głównie koniecznością dostosowania do montażu innego układu napędowego[3]. Zastosowanie chłodnicy czołowej o większych niż w S.XIII rozmiarach wymusiło zaprojektowanie kadłuba o większej średnicy i przekroju eliptycznym, oprofilowanego na całej długości listwami[3]. Pogrubiona została też dolna część steru kierunku oraz powierzchnia usterzenia; zwiększono również wytrzymałość skrzydeł[3].
Prototyp samolotu został poddany próbom fabrycznym w kwietniu 1918 roku, po czym w czerwcu został przekazany kpt. Henriemu de Slade w celu przeprowadzenia prób w warunkach bojowych[1][5][a]. Osiągi S.XVII były na tyle lepsze od swego protoplasty, że zdecydowano o rozpoczęciu produkcji seryjnej myśliwca[3]. Wykonano jednak zaledwie 20 sztuk tego modelu, na co wpływ miało zarówno zakończenie działań wojennych, jak też podjęta w 1919 roku decyzja dowództwa Aéronautique Militaire o wyborze samolotu Nieuport 29 jako standardowego powojennego myśliwca francuskiego[1][2][b].
Użycie edytuj
Samoloty SPAD S.XVII trafiły głównie na wyposażenie grupy myśliwskiej (fr. Groupe de Combat) GC 12 „Les Cigognes” („Bociany”), wchodząc w skład eskadr (fr. Escadrille) SPA 3, 26, 67, 103 i 167[1][6]. Na samolocie o numerze S682 latał w eskadrze SPA 103 francuski as myśliwski René Fonck[7].
Opis konstrukcji i dane techniczne edytuj
SPAD S.XVII był jednosilnikowym, jednomiejscowym dwupłatem myśliwskim o konstrukcji drewnianej, z odkrytą kabiną[8]. Rozpiętość skrzydeł wynosiła 8,08 metra, zaś powierzchnia nośna wynosiła 20 m²[1][9]. Długość samolotu wynosiła 6,25 metra, a jego wysokość 2,6 metra[1][9]. Masa własna wynosiła 687 kg, zaś masa całkowita (startowa) 942 kg[1][c]. Współczynnik obciążenia niszczącego miał wartość 9[1][3].
Napęd stanowił chłodzony cieczą 8-cylindrowy silnik widlasty Hispano-Suiza 8Fb o mocy 220 kW (300 KM), napędzający drewniane dwułopatowe śmigło ciągnące[1][3]. Prędkość maksymalna na wysokości 2000 metrów wynosiła 217 km/h, zaś na wysokości 5000 metrów samolot rozwijał 201 km/h[1][d]. Długotrwałość lotu wynosiła 1,25 godziny[1][9]. Maszyna osiągała wysokość 2000 metrów w czasie 5 minut 24 sekund, 3000 metrów w 8 minut 20 sekund, zaś na osiągnięcie 5000 metrów samolot potrzebował 17 minut 21 sekund[1]. Pułap maksymalny wynosił 7175 metrów[1].
Uzbrojenie składało się z dwóch zsynchronizowanych karabinów maszynowych Vickers kalibru 7,7 mm[1]. W przypadku wyposażenia samolotu w aparaty fotograficzne uzbrojenie było ograniczone do jednego karabinu maszynowego Vickers[1].
Uwagi edytuj
- ↑ Bączkowski 2000 ↓, s. 36 podaje, że samolot został oblatany w czerwcu 1918 roku przez kpt. Henriego de Slade.
- ↑ Identyczną liczbę wyprodukowanych maszyn podają Guttman 2002 ↓, s. 53–54, Lamberton 1964 ↓, s. 106 i Green i Swanborough 1995 ↓, s. 544. Natomiast Bączkowski 2000 ↓, s. 36 i Обухович i Никифоров 2003 ↓, s. 319 podają wielkość produkcji S.XVII na około 50 sztuk.
- ↑ Green i Swanborough 1995 ↓, s. 544 podaje, że masa własna wynosiła 640 kg, zaś masa całkowita 900 kg.
- ↑ Na wysokości 3000 metrów prędkość maksymalna wynosiła 214 km/h, zaś na wysokości 4000 metrów 211 km/h[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s Davilla i Soltan 1997 ↓, s. 521.
- ↑ a b Guttman 2009 ↓, s. 25.
- ↑ a b c d e f g Bączkowski 2000 ↓, s. 36.
- ↑ Обухович i Никифоров 2003 ↓, s. 318.
- ↑ Lamberton 1964 ↓, s. 106.
- ↑ Guttman 2002 ↓, s. 53.
- ↑ Guttman 2002 ↓, s. 54.
- ↑ Bączkowski 2000 ↓, s. 34.
- ↑ a b c Green i Swanborough 1995 ↓, s. 544.
Bibliografia edytuj
- Wiesław Bączkowski: Samoloty I wojny światowej. Warszawa: Lampart, 2000. ISBN 83-86776-54-4.
- James J. Davilla, Arthur M. Soltan: French Aircraft of the First World War. Stratford, Connecticut: Flying Machines Press, 1997. ISBN 0-9637110-4-0. (ang.).
- William Green, Gordon Swanborough: The Complete Book of Fighters. New York: Smithmark, 1995. ISBN 978-0-8317-3939-3. (ang.).
- Jon Guttman: SPAD XII/XIII Aces of World War 1. UK: Osprey Publishing Limited, 2002. ISBN 1-84176-316-0. (ang.).
- Jon Guttman: SPAD XIII vs Fokker D VII: Western Front 1918. UK: Osprey Publishing Limited, 2009. ISBN 978-1-84603-432-9. (ang.).
- W.M. Lamberton: Fighter Aircraft of the 1914–1918 War. Letchworth: Harleyford Publications Ltd., 1964. ISBN 978-0816863600. (ang.).
- Валерий Обухович, Андрей Никифоров: Самолеты Первой Мировой Войны. Минск: Харвест, 2003. ISBN 985-13-1701-2. (ros.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Sylwetka samolotu SPAD S.XVII w serwisie «Уголок неба». airwar.ru. [dostęp 2023-06-26]. (ros.).