Saarlouis

Saarlouis (wymowa: zaːrlu’i) – miasto powiatowe w zachodnich Niemczech, w kraju związkowym Saara, siedziba powiatu Saarlouis. Szóste co do wielkości miasto kraju związkowego, regionalne centrum szkolnictwa i handlu. Rozwinięty przemysł samochodowy i produkcja stali.

Saarlouis

Herb Flaga
Państwo	Niemcy
Kraj związkowy	Saara
Powiat	Saarlouis
Zarządzający	Peter Demmer↗
Powierzchnia	43,27 km²
Wysokość	181 m n.p.m.
Populacja (31 grudnia 2010) • liczba ludności • gęstość	37 136 858 os./km²
Nr kierunkowy	06831
Kod pocztowy	66740
Tablice rejestracyjne	SLS
Położenie na mapie Saary Saarlouis
Położenie na mapie Niemiec Saarlouis
49°19′N 6°46′E
Strona internetowa

Geografia

Saarlouis leży przy granicy z Francją.

Najbliższe duże miasta to: Saarbrücken odległe o ok. 20 km na południowy wschód, Luksemburg odległy o ok. 55 km na północny zachód i Kolonia o ok. 180 km na północ.

Starorzecze Saary, wyspa Vauban

Miasto zajmuje obszar 43,27 km², zamieszkuje je 37 136 osób (2010). Saarlouis położone jest na dwóch brzegach Saary, znajduje się tutaj starorzecze z wyspą Vauban.

Klimat

Klimatogram

Saarlouis znajduje się w strefie klimatu umiarkowanego przejściowego. Średnia roczna temperatura wynosi około 9 °C, najwyższe temperatury notuje się w lipcu, najmniejsze zaś w styczniu. Roczna suma opadów wynosi 717 mm, średnia miesięczna to 59 mm. Opady rozkładają się równomiernie, nasilenie występuje w okresie zimowym.

Historia

Na mocy pokoju w Nimwegen z 1679 cała Lotaryngia przeszła spod panowania Rzeszy Niemieckiej do Francji. Rok później król francuski Ludwik XIV założył miasto i fortecę Saarlouis (pierwotna nazwa to Sarre-Louis), by chronić nową wschodnią granicę. Francuski architekt Sébastien le Prestre de Vauban zaproponował budowę twierdzy w kształcie gwiazdy z sześcioma bastionami, projekty pochodzą również od Thomasa de Choisy. Fortecę zburzono w 1887.

W związku z założeniem miasta w okolicy powstały nowe osiedla np. Beaumarais, Picard, Bourg-Dauphin (dziś Neuforweiler) i Felsberg.

Ludwik XIV odwiedził miasto w 1683, z okazji wizyty nadał herb.

Dawna twierdza wyznacza dzisiejszy sześciokątny plan śródmieścia. Poza budowlą Vaubana znajduje się tutaj również kilka budynków z XIX wieku. Zostały one wybudowane po przejęciu terenów przez Prusy. Na północy centrum zachowały się pozostałości murów i fosy dawnej twierdzy. Wały i kazamaty wykorzystywane są obecnie w celach gastronomicznych, fosy wypełnione wodą dopełniają miejskie tereny zielone. Na wyspie Vaubana, dawnej Demi-lune znajdują się pomniki poświęcone pamięci marszałka Neya i żołnierza Lacroix.

Obszar centrum obejmuje również szereg koszar, dziś znajdują się w nich muzea i centra handlowe. Vauban zaprojektował również twierdzę we francuskiej Alzacji, w Neuf-Brisach. Jej konstrukcja i położenie wykazują dużą analogię z obiektem w Saarlouis (proporcje głównego Rynku są podobne), duża część francuskiej fortecy zachowała się w nienaruszonym stanie.

W 1697 Lotaryngia uzyskała niezależność od Francji, Saarlouis zostało jednak francuską eksklawą. Podczas Wielkiej Rewolucji miasto nazywane było Sarre-Libre, stara nazwa powróciła do użycia w 1810.

Na mocy Traktatu paryskiego z 1815 Francja straciła swoje tereny leżące nad Saarą. Saarlouis znalazło się w Prusach. Z tych czasów pochodzi również lokalna legenda o żołnierzu Lacroix. Prusacy rozbudowali twierdzę, m.in. wybudowali kazamaty.

Okres międzywojenny

Po I wojnie światowej, w 1918, miasto zajęli Francuzi. Strefa Saary była administrowana przez Ligę Narodów i należała do francuskiej strefy celnej. Po plebiscycie z 1935 Saara stała się częścią Niemiec. Saarlouis zostało dotkliwie zbombardowane w 1942, wówczas piloci Royal Air Force podczas nocnego nalotu pomylili miasto z Saarbrücken.

W ostatnim okresie II wojny światowej (jesień 1944) Hitler nazwał miasto „Cytadelą Saarlautern” („Zitadelle Saarlautern”), przyczyniło się to w znacznym stopniu do prawie całkowitego zniszczenia Saarlouis. Miasto kilkakrotnie na zmianę zajmowali Amerykanie i Niemcy. Największe zniszczenia w historycznym centrum spowodowały liczne ostrzały. Naloty skoncentrowały się na północnych dzielnicach Fraulautern i Roden, bowiem tam biegnie linia kolejowa.

Czasy powojenne

Po wojnie Saara została zajęta przez Francuzów, początkowo stan ten dążył do aneksji (Protektorat Saary). Celem separatystycznego premiera Johannesa Hoffmanna było stopniowe tworzenie autonomii ze wsparciem Francji i dążeniem do europeizacji. Saarlouis razem z całą Saarą trafiło ponownie do Niemiec w 1955.

W 1968 miasto opuścił francuski kontyngent, cztery lata później został utworzony garnizon Bundeswehry. W tym samym roku z Sigmaringen przeniesiono 26 Brygadę Powietrznodesantową (niem. Luftlandebrigade 26).

W 1980 Saarlouis świętowało swoje 300. urodziny. Na to wydarzenie Alfred Gulden stworzył sztukę teatralną Saarlouis 300.

Herb

Herb miastu nadał Ludwik XIV w 1683. Tarcza składa się z górnego niebieskiego pola z trzema stylizowanymi, złotymi liliami, poniżej na srebrnym tle po prawej znajduje się słońce z promieniami, które jest otoczone przez chmury. Poniżej tarczy widnieją dwie gałązki wawrzynu z czerwonymi owocami, związane są ze sobą niebieską wstążką. Powyżej tarczy widnieje łacińska dewiza Dissipat atque fovet (niem. Zerstreut und erwärmt, pol. Rozprasza i rozgrzewa). W domyśle chodzi tu o słońce, które swoimi promieniami przebija się przez chmury i tym samym nagrzewa ziemię. Herb posiada również złotą, trzymasztową coronę muralis, z dwóch bocznych baszt wyrastają złote gałązki wawrzynu z niebieskimi banderami. Lilie symbolizują założycieli twierdzy Saarlouis, pozostałe elementy takie jak dewiza i dolna część tarczy nawiązuje do Ludwika XIV.

W czasach nacjonalizmu (dokładnie 13 stycznia 1937) Saarlouis otrzymało nowy herb. Na czerwonym tle powyżej srebrnego, blankowanego muru srebrny orzeł, na piersi miał czerwony romb ze srebrną swastyką.

Demografia i dzielnice

Poniższe informacje przedstawiają stan z dnia 31 grudnia 2006.

Ogólna liczba mieszkańców wynosi 38 317, z czego 48,26% (18 498 osób) to mężczyźni, kobiety stanowią 51,74% (19 829 osób). Obcokrajowcy stanowią 9,5% liczby mieszkańców.

Miasto składa się z ośmiu dzielnic:

Według dzielnic

Dzielnica	Liczba mieszkańców
Roden	8931
Fraulautern	7379
Lisdorf	3617
Picard	1914
Beaumarais	3733
Innenstadt	6939
Neuforweiler	1626
Steinrausch	4188

Dzielnice według wcielania w granice miasta:

• 1907: Roden
• 1936: Fraulautern, Lisdorf, Picard, Beaumarais
• 1970: Neuforweiler
• 1972: Steinrausch

Język

Lokalny dialekt Saarlouiser Platt należy do mozelsko-frankońskiej grupy dialektów tak jak większość dialektów Saary, znacznej część Nadrenii-Palatynatu, Lotaryngii i Luksemburga.

Plan twierdzy Saarlouis z 1693

Gospodarka i infrastruktura

Port rzeczny

Transport

Saarlouis otoczone jest ze wszystkich stron drogami o znaczeniu ponadregionalnym i międzynarodowym, na północy biegnie autostrada A8 (E29 Perl – Bad Reichenhall), na wschodzie i południu autostrada A620 (Saarlouis – Saarbrücken). W mieście krzyżują się również drogi krajowe B51, B269, B405 i B406.

W mieście zlokalizowano jeden dworzec kolejowy piątej kategorii – Saarlouis Hauptbahnhof, leży on na linii Saarstrecke (Saarbrücken – Trewir).

Na Saarze znajduje się ósmy co do wielkości port rzeczny Niemiec.

W przeszłości na terenie miasta, jak i powiatu, jeździły tramwaje i lokalne pociągi.

Przedsiębiorstwa

Największym pracodawcą w regionie jest duża fabryka samochodów Ford, produkuje się tutaj takie modele jak Ford Focus, Ford C-MAX i Ford Kuga. Zatrudnienie znajduje tutaj około 6000 osób.

Duże znaczenie ma również Dom Handlowy Pieper z wieloma budynkami w centrum oraz fabryka czekolady „Ludwig”, która zatrudnia tysiąc osób. Swoją siedzibę w dzielnicy Roden ma firma DSD-Dillinger Stahlbau, produkuje ona konstrukcje stalowe. Siedzibę mają tutaj również zakłady chemiczne Méguin.

W 1987 z fuzji KSK Saarlouis i Stadtsparkasse Saarlouis powstała Kreissparkasse Saarlouis (pol. Okręgowa Kasa Oszczędnościowa Saarlouis), jest to jedno z największych tego typów przedsiębiorstw w kraju.

Straż pożarna

Ochotnicza Straż Pożarna Saarlouis powstała w 1811 i jest prawdopodobnie najstarszą jednostką straży pożarnej w Niemczech. Pod uwagę trzeba wziąć to, że powstawanie innych jednostek nie jest udokumentowane, inaczej jest w tym przypadku. Swoim zasięgiem obejmuje cztery okręgi przeciwpożarowe (centrum, wschód, zachód i Lisdorf). Obecnie liczba czynnych strażaków to 231 osób (w tym 22 kobiety), wykorzystują oni około 30 pojazdów. Rocznie ochotnicy biorą udział w około 400 operacjach.

Kultura

Großer Markt

Ratusz

Kościół pw. św. Ludwika (St. Ludwig)

Kościół ewangelicki

Muzea

• Muzeum Miejskie (Stadtmuseum)
• Muzeum Haus Ludwig

Zabytki

• Großer Markt – główny plac miasta. Jest pozostałością po fortecy, został wybudowany w stylu barokowym w latach 1680–1683. Projektantami placu i otoczenia są Sébastien Le Prestre de Vauban i Thomas Choisy. Dzięki temu, że miasto zostało zaprojektowane na desce kreślarskiej, przekątne rynku idealnie wyznaczają kierunki wschód-zachód i północ-południe. Kwadratowy plac podzielony na cztery części i otoczony podwójną platanową aleją był głównym punktem twierdzy. Za czasów francuskich plac nosił nazwę Place d’Armes, odbywały się tutaj defilady i ćwiczenia wojskowe. Ze swoją powierzchnią 10 000 m² w porównaniu z powierzchnią miasta-fortecy był przesadnie duży. Odzwierciedla to jednak typowy militarny cel miasta. Wielkość głównego placu kontrastowała z ciasnotą panującą w dzielnicach mieszkaniowych, tak że w pewnym momencie plac ten stał się symbolem miasta. Wraz ze zburzeniem fortecy w 1887 plac stracił swoją jednolitość i harmonię. Usunięto fontannę ze środka, a na miejsce czterech studni w rogach ustawiono obeliski. Budynki otaczające rynek były modernizowane. Do 1937 plac wyłożony był kocimi łbami, później nawierzchnię stanowiły betonowe płyty. Wówczas rynek zmienił swoją nazwę na Adolf-Hitler-Platz. W ostatnich dziesięcioleciach wokół Großer Markt pojawiała się modernistyczna architektura. Dawny plac defilad służy dziś jako parking i plac targowy
• fontanna Marienbrunnen. W 1953 narodziła się idea wybudowania fontanny mariackiej, ostatecznie plany ziściły się w 1956. Fontanna ulokowana jest naprzeciwko kościoła pw. św. Ludwika (St. Ludwig)
• katolicki kościół parafialny pw. św. Ludwika (St. Ludwig), położony jest przy placu Großer Markt. Pierwotnie kościół został wybudowany w 1685, jednak kilkakrotnie został zniszczony. Gruntowne przebudowy nastąpiły w XIX i XX w. Nawa wykonana z betonu pochodzi z 1970 i została zaprojektowana przez Gottfrieda Böhma
• ewangelicki kościół parafialny, wybudowany w latach 1904–1906 według projektów Carla Schlücka. Budynek znajduje się na miejscu dawnego bastionu V, przy ulicy Kaiser-Wilhelm-Straße, nawiązuje on do niemieckiego renesansu. Ogrody stanowią labirynt udostępniony dla odwiedzających. Dwa dęby posadzone w 1910 pochodzą z żołędzi Dębu Lutra z Wittenbergi.
• ratusz z lat 1951–1953, jedna z sal nosi nazwę Gobelinsaal, jej wyposażenie pochodzi z XVII i XVIII w.
• pozostałości po twierdzy
• starorzecze Saary
  • wyspa Vauban
• ogrody miejskie
• stare Miasto z domem rodzinnym Michela Neya
• kościół przyklasztorny z 1691
• budynek Kreisständehaus, powstały w latach 1894–1895, łączy ze sobą elementy neorenesansu i francuskiego baroku. Pierwotnie na parterze znajdowały się biura i sala posiedzeń władz miasta. Pomieszczenia na piętrze wykorzystywano jako mieszkania dla starosty powiatu

fasada parteru wykonana jest całkowicie z czerwonego piaskowca, dzięki temu wyraźnie widoczna jest granica z piętrem, które jest białe. Narożniki i obramowania okien na pierwszym piętrze również wykonano z czerwonego piaskowca. Na środku budynku wykonano z tego samego materiału co parter balkon, jego zadaszenie wsparte jest na czterech kolumnach i przechodzi jednocześnie w dach. Obecnie w budynku tym mieści się m.in. Urząd ds. Szkół, Kultury i Sportu (Amt für Schulen, Kultur und Sport), Biblioteka Powiatowa (Kreisbibliothek), Archiwum Powiatowe (Kreisarchiv) i sala posiedzeń rady powiatu Saarlouis.

• Koszary X. Data budowy koszar X nie jest ostatecznie ustalona. Jedne źródła podają rok 1831, inne zaś lata 1832–1833. Koszary X były położone równolegle do murów twierdzy, w pobliżu koszar I i II. Budowla wykonana jest w stylu klasycystycznym.

Imprezy

• Saarlouiser Woche, pierwszy weekend czerwca
• Altstadtfest
• Ludwigskirmes, jarmark
• Ostermarkt, jarmark wielkanocny
• Passionsspiel „Via Crucis” w Wielki Piątek
• Oktoberfest
• Mantelsonntag, niedziela handlowa przed świętem Wszystkich Świętych.
• Weihnachtsmarkt, jarmark bożonarodzeniowy

Sport

Niektóre kluby sportowe pochodzące z Saarlouis:

• Saarlouis Hornets, klub baseballowy, mężczyźni występują w I lidze rozgrywek, w grupie południowej. W 2007 zajęli 5. miejsce.
• TV 1872 Saarlouis lub Saarlouis Royals, żeński klub koszykówki, jeden z 12 zespołów w I lidze
• TTSV Saarlouis-Fraulautern, klub tenisa stołowego, kobiety występują w I lidze
• HG Saarlouis, piłka ręczna, liga regionalna
• TV Steinrausch, siatkówka

Polityka

Prezydenci

Guwerner:

• 1680–1710: Thomas de Choisy

Prezydenci:

• 1815: Michel Reneauld
• 1877-1904: Josef Titz
• 1906-1918: dr Karl August Kohlen
• 1918-1919: dr Peter Gilles
• 1919-1920: dr Jacob Hector
• 1920-1936: dr Johann Josef Latz
• 1936-1938: Franz Schubert (NSDAP)
• 1938-1945: Josef Christoph Ullenberger
• 1945: Franz Blass
• 1945–1947: Walter Bloch
• 1947–1957: Anton Merziger (CVP)
• 1957–1967: Hubert Schreiner (CDU)
• 1967–1987: dr Manfred Henrich (SPD)
• 1987–1997: Richard Nospers (SPD)
• 1997–2005: Hans-Joachim Fontaine (CDU)
• od 2005: Roland Henz (SPD)

Rada miasta

	CDU	SPD	Bündnis 90/Die Grünen	FWG	Razem
2004	20	18	4	3	45 miejsc
	41,9%	38,8%	9,2%	7,0%
Zmiana (l. miejsc)	-3	-1	+1	+3
Zmiana (procent)	-8,1%	-1,8%	+2,1%	+7,0%

Współpraca

• Eisenhüttenstadt, Brandenburgia, od 1986 (pierwsza współpraca niemiecko-niemiecka)
• Matiguás, Nikaragua, od 1986
• Saint-Nazaire, Francja od 1969

Linki zewnętrzne

• oficjalna strona miasta
• 300 lat Vaubana. 300-jahre-vauban.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-09-28)].