Salamone Rossi
Salamone Rossi, także Salomone, Salomon de’ Rossi, Szlomoh Me-ha-Adumim, zwany Ebreo[1] (ur. 19 sierpnia 1570 w Mantui, zm. ok. 1630 tamże[1][2][3]) – włoski kompozytor i instrumentalista pochodzenia żydowskiego.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci | |
| Gatunki | |
| Zawód |
Życiorys edytuj
Przez całe życie związany był z dworem Gonzagów w Mantui jako członek żydowskiej trupy teatralnej, okazjonalnie zatrudniany był też jako skrzypek, violista i kapelmistrz[1]. Na mocy książęcego przywileju nie musiał nosić nakazanych przez prawo Żydom żółtych odznak na odzieży[2]. Przypuszczalnie zmarł w getcie mantuańskim na skutek epidemii po najeździe wojsk cesarza Ferdynanda II[1].
Należał, obok Monteverdiego, Striggia i Fariny, do grona muzyków związanych z dworem mantuańskim[1]. Jego twórczość stylistycznie reprezentuje schyłkowy renesans, uprawiał przestarzały już ówcześnie typ 5-głosowego polifonicznego madrygału a cappella[1]. Uważany jest za jednego z pierwszych twórców sonaty triowej i duetów kameralnych[1][2]. Nawiązując do wzorców muzycznych ustalonych na soborze trydenckim podjął pionierską próbę wprowadzenia kompozycji polifonicznych do muzyki synagogalnej[1][3]. W zbiorze Haszirim aszer lisz’lomo („Pieśni Salomona”) zawarł 33 wielogłosowe opracowania psalmów, hymnów i pieśni żydowskich, nawiązujące do tradycji włoskiego madrygału[1][3].
Kompozycje edytuj
(na podstawie materiałów źródłowych[1][2])
Utwory instrumentalne edytuj
- Il primo libro delle sinfonie e gagliarde na 3–5 instrumentów (wyd. Wenecja 1607)
- Il secondo libro delle sinfonie e gagliarde na 3–5 instrumentów (wyd. Wenecja 1608)
- Il terzo libro de varie sonate, sinfonie, gagliarde, brandi e corrente na 3–5 instrumentów (wyd. Wenecja 1623)
- Il quarto libro de varie sonate, sinfonie, gagliarde, brandi e corrente na 3 instrumenty (wyd. Wenecja 1622)
Utwory wokalno-instrumentalne edytuj
- Il primo libro delle canzonette na 3 głosy (wyd. Wenecja 1589)
- Il primo libro de madrigali na 5 głosów (wyd. Wenecja 1600)
- Il primo libro de madrigali na 4, 8 głosów i basso continuo (wyd. Wenecja 1614)
- Haszirim aszer lisz’lomo na 4–6–, 8 głosów (wyd. Wenecja 1623)
- Madrigaletti na 2 głosy i basso continuo (wyd. Wenecja 1628)
Utwory sceniczne edytuj
- intermedium Il ratto di Proserpina do L’idropica G.B. Guariniego (wyst. Mantua 1608, zaginione)
- balletto Spazziam pront’o vecchiarelle do La Maddalena G.B. Andreiniego (wyst. Mantua 1617)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j Encyklopedia Muzyczna PWM. T. 8. Część biograficzna pe–r. Kraków: Polskie Wydawnictwo Muzyczne, 2004, s. 467–468. ISBN 978-83-224-0837-7.
- ↑ a b c d Baker’s Biographical Dictionary of Musicians. T. Volume 5 Pisc–Stra. New York: Schirmer Books, 2001, s. 3060. ISBN 0-02-865530-3.
- ↑ a b c Joseph P. Swain: Historical Dictionary of Baroque Music. Lanham: Scarecrow Press, 2013, s. 271–272. ISBN 978-0-8108-7824-2.
Linki zewnętrzne edytuj
- Salamone Rossi – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project