Sawin (województwo lubelskie)
Sawin – wieś w Polsce, położona w województwie lubelskim, w powiecie chełmskim, w gminie Sawin[6][5]. Leży przy drodze wojewódzkiej nr 812, 15 km na północ od Chełma.
| wieś | |
 Kościół pw. Przemienienia Pańskiego | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
82 |
| Kod pocztowy |
22-107[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LCH |
| SIMC |
0107175[5] |
Położenie na mapie gminy Sawin  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu chełmskiego  | |
 51°16′27″N 23°26′05″E/51,274167 23,434722[1]
| |
| Strona internetowa | |
Dawne prywatne miasto duchowne, własność biskupów chełmskich[7], lokowane w 1456 roku położone było w XVI wieku w województwie ruskim[8]. W latach 1869–1954 miejscowość była siedzibą gminy Bukowa. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa chełmskiego.
Administracyjnie wieś jest sołectwem, siedzibą gminy gminy Sawin[9]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (marzec 2011 r.) wieś liczyła 2142 mieszkańców i była największą miejscowością gminy[10].
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0107198 | Grabowa | część wsi |
| 0107235 | Malinówka-Gajówka | część wsi |
Historia edytuj
Osada Sawin istniała już w połowie XIV wieku. Prawa miejskie uzyskała w 1456 nadaniem Kazimierza Jagiellończyka, który rozległymi dobrami z Sawinem w centrum uposażył biskupów chełmskich. Lokację tę na prawie magdeburskim odnowił w roku 1506 biskup Mikołaj Kościelecki[a][11]. W 1795 roku Sawin znalazł się w zaborze austriackim. Od 1809 roku Sawin należał do Księstwa Warszawskiego, a od 1815 roku do Królestwa Polskiego. Podczas powstania styczniowego, w 1863 roku w pobliżu Sawina doszło do kilku potyczek polskich powstańców z wojskami rosyjskimi. 13 stycznia 1870 r. pozbawiono Sawin praw miejskich[12]. Podczas I wojny światowej, w 1915 roku wycofujące się wojska rosyjskie spaliły Sawin. W okresie międzywojennym, w 1921 roku w Sawinie żyło 622 Żydów, stanowiąc 48% ogółu mieszkańców.
Podczas II wojny światowej, we wrześniu 1939 roku w pobliżu Sawina doszło do jednodniowej bitwy polskich oddziałów z nacierającymi Niemcami. W 1940 roku Niemcy utworzyli w Sawinie obóz pracy przymusowej dla Żydów, którzy budowali fortyfikacje graniczne oraz drogi. Przeprowadzili także regulację rzek Uherki i Lepituchy. W czerwcu 1942 roku wszystkich Żydów z Sawina wywieziono do ośrodka zagłady w Sobiborze. Po buncie w ośrodku zagłady Żydów w Sobiborze, na posterunku Wehrmachtu w Sawinie złapano 6 Żydów z Sobiboru. Niemcy w pobliżu Sawina prowadzili próby z rakietami V-2. W okolicy działała polska partyzantka. Sawin został przejęty w lipcu 1944 roku przez wojska sowieckie.
Zabytki edytuj
- Kościół Przemienienia Pańskiego w Sawinie, późnobarokowy z XVIII wieku
- cmentarz żydowski – z XVIII wieku
Uwagi edytuj
- ↑ W Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego – biskup Maciej Kościelski w 1506.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 14 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 121062
- ↑ Wieś Sawin w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-29], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-01-26].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1134 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-04-23].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ Stefan Warchoł, Nazwy miast Lubelszczyzny, Lublin 1964, s. 174.
- ↑ Zenon Guldon, Jacek Wijaczka, Skupiska i gminy żydowskie w Polsce do końca XVI wieku, w: Czasy Nowożytne, 21, 2008, s. 171.
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Sawin, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 347.
- ↑ Postanowienie z 19 (31) grudnia 1869, ogłoszone 1 (13 stycznia) 1870 (Dziennik Praw, rok 1869, t. 69, nr 239, s. 471).
Linki zewnętrzne edytuj
- Sawin w. 1504 ''Schawin'', [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 346.
- Oficjalna strona Sawina
- Cmentarz żydowski