Serwiusz Tuliusz
Serwiusz Tuliusz, Servius Tullius – szósty król Rzymu w latach 578-534 p.n.e. Następca Tarkwiniusza Starszego. Jego córka Tulia była żoną Tarkwiniusza Pysznego. Był prawdopodobnie uzurpatorem o nieznanym pochodzeniu[1].
 Szesnastowieczne przedstawienie Serwiusza Tuliusa | |
| król Rzymu | |
| Okres |
od 578 p.n.e. |
|---|---|
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Dane biograficzne | |
| Miejsce urodzenia |
Corniculum lub Rzym |
| Miejsce śmierci |
Rzym |
| Ojciec |
Tulliusz, lar familiaris lub Wulkan |
| Matka |
Okrizja |
| Żona |
Tarkwinia |
| Dzieci |
Tulia |
Według Liwiusza dokonał podziału społeczeństwa według posiadanego przez nich majątku (w przeciwieństwie do Solona w Atenach, który podzielił społeczeństwo według ich dochodu), co oznaczało także odejście od systemu rodowego. Oznaczało to, że najbogatsi mieli najwięcej praw. Zmodyfikował także okręgi wyborcze. Każda klasa majątkowa otrzymała odpowiedni okrąg (centuria), który miał jeden głos.
- I klasa majątkowa 80 głosów + 18 głosów (ekwici) = 98 głosów
- II, III, IV, V klasa majątkowa = 95 głosów
Głosowanie zaczynała pierwsza klasa majątkowa, jeżeli głosowała jednogłośnie, decyzja zapadała bez głosowania kolejnych klas majątkowych. Istniała także tzw. Centuria praerogativa, czyli głosowanie sondażowe przed wyborami właściwymi.
Nowy system głosowania miał także wpływ na wojsko. Każdy okrąg (centuria) wystawiał 100 żołnierzy. Obywatele zbroili się sami. I klasa majątkowa wystawiała 80 centurii żołnierzy ciężkozbrojnych i 18 centurii jazdy ekwickiej. II-IV wystawiały piechotę lekkozbrojną, V klasa zwolniona była ze służby wojskowej, musiała za to służyć jako pomoc (kucharze, trębacze)[2]. Nowy podział nie zlikwidował zgromadzeń kurialnych, lecz miały one jedynie zadania religijne. Zgromadzenia centurialne odbywały się poza Rzymem na Polu Marsowym – ponieważ było to zgromadzenie wojskowe, należało zapobiec w ten sposób zamachom stanu.
Za swojego panowania zarządził pierwszy spis ludności, wyniósł on 80 tysięcy obywateli[3].
Włączył do terytorium Rzymu wzgórza Eskwilin, Kwirynał i Wiminał[4].
Następcą Serwiusza był Tarkwiniusz Pyszny.
Przypisy edytuj
- ↑ Jaczynowska 2008 ↓, s. 33.
- ↑ Liwiusz Dzieje Rzymu od założenia miasta księga I, 43. Autentyczność reformy bywa kwestionowana. "Przedstawiony w tym rozdziale tzw. podział serwiański jest faktem historycznym, jednak przez tradycję historyczną rzymską został błędnie odniesiony do epoki królewskiej, podczas gdy w istocie jest on niechybnie daty znacznie późniejszej. Podział ten musiał być dokonany niewątpliwie w okresie, gdy gospodarka pieniężna wzięła górę nad gospodarką naturalną. Historycy nowocześni stoją przeważnie na stanowisku, że podział ten przypada na okres po spaleniu Rzymu przez Gallów. Intencja reformatora, który wprowadził ten podział, jest wyraźna: uzależnienie z jednej strony praw politycznych obywateli, a z drugiej ich obowiązków — od ich stanu majątkowego. Oligarchiczny charakter tego podziału nie ulega wątpliwości; plebejusze biorą udział w zgromadzeniu centurialnym, ale ich udział nie ma w praktyce żadnego znaczenia: centurie głosowały kolejno, tak że uchwały w rezultacie zoutwopadały większością głosów ekwitów i głosów obywateli należących do pierwszej klasy, gdyż razem było 193 centurii, głosy ekwitów i głosy pierwszej klasy dawały łącznie 98 głosów (18 + 80). Pozostałe centurie nie musiały nawet właściwie głosować, bo głosy ich nie miały żadnego wpływu. Stan ten uległ pewnej zmianie w w. III (przed drugą wojną punicką) o tyle, że najpierw głosowała centuria wybrana losem i że zniesiono nierówną liczbę centurii w poszczególnych klasach: wszystkich centurii było wskutek tego 373." (przypis do wydania "Dziejów Rzymu" z 2003 r.)
- ↑ Liwusz op.cit. I,44 dodając że według Fabiusza Piktora chodziło o obywateli zdolnych do służby wojskowej. "Jednakże w VI wieku p.n.e. nie istniały jeszcze przesłanki społeczno-ekonomiczne, które umożliwiłyby przeprowadzenie takiej reformy. Nawet w Prawie XII Tablic nie ma jeszcze mowy o poszczególnych klasach majątkowych. Tak więc uznać można, że wspomniana reforma ustrojowa przeprowadzona została – w każdym razie w odniesieniu do podstaw organizacyjnych zgromadzenia ludowego – dopiero po roku 450 p.n.e. Zbiegła się ona prawdopodobnie w czasie z ustaleniem urzędu cenzora (censor), którego zadaniem było zaliczanie obywateli do poszczególnych klas majątkowych. Urząd ten wprowadzony został według tradycji w roku 443 p.n.e. Majątek członków poszczególnych klas majątkowych określany był zgodnie z tzw. reformą serwiańską na podstawie rynsztunku wojennego, na jaki mogli oni sobie pozwolić. Wynika stąd jasno, że nowy ustrój był konsekwencją reorganizacji rzymskiego wojska, która dokonała się po wprowadzeniu formacji hoplitów. Wskazują na to także nazwy klas majątkowych (classis = "oddział wojska") i wystawianych przez nie oddziałów (ceniuria = "oddział stu zbrojnych" w najstarszej formie organizacyjnej wojska)." Géza Alföldy Historia społeczna starożytnego Rzymu Poznań: Wydawnictwo Poznańskie 1998 s. 38
- ↑ Liwiusz loc.cit. Praca zbiorowa pod redakcja Aleksandra Krawczuka, 2005, Wielka Historia Świata Tom 3 Świat okresu cywilizacji klasycznych, s. 215, Oficyna Wydawnicza FOGRA, ISBN 83-85719-84-9
Bibliografia edytuj
- Maria Jaczynowska: Starożytny Rzym. Warszawa: Trio, 2008.