Shiing-shen Chern

Shiing-shen Chern (chin. upr. 陈省身, chin. trad. 陳省身, pinyin Chén Xǐngshēn; ur. 26 października 1911 w Jiaxing, zm. 3 grudnia 2004 w Tiencinie) – chiński matematyk, działający przede wszystkim w Stanach Zjednoczonych.

Shiing-shen Chern

陈省身

Data i miejsce urodzenia	26 października 1911 Jiaxing
Data i miejsce śmierci	3 grudnia 2004 Tiencin
Zawód, zajęcie	matematyk
Narodowość	chińska
Tytuł naukowy	profesor
Alma Mater	Uniwersytet Nankai
Odznaczenia

Życiorys

Studiował matematykę na Uniwersytecie Nankai w Tiencinie (1926–1930), następnie na Uniwersytecie Tsinghua w Pekinie (1931–1934) pod kierunkiem prof. Dan Suna. W 1934 wyjechał na dalsze studia do Europy, najpierw na zaproszenie Wilhelma Blaschkego z Uniwersytetu w Hamburgu (na którym w 1936 obronił doktorat), później do Paryża (gdzie był uczniem Elie Cartana. W 1937 powrócił do Chin i pracował jako wykładowca na Uniwersytecie Tsinghua, czasowo przeniesionym po inwazji japońskiej do miasta Kunming.

Lata 1943–1946 spędził w Instytucie Studiów Wyższych w Princeton, gdzie poznał m.in. Hermanna Weyla i Oswalda Veblena. Za namową Solomona Lefschetza został redaktorem prestiżowego pisma „Annals of Mathematics”. Po II wojnie światowej przyjechał do Szanghaju i założył Instytut Matematyczny Akademii Chińskiej (Academia Sinica), przeniesiony w późniejszych latach do Nankinu.

W 1948 powrócił do pracy w Princeton na zaproszenie Weyla i Veblena i był profesorem Uniwersytetu Chicagowskiego. Od 1960 wykładał na Uniwersytecie Kalifornijskim w Berkeley, w 1961 otrzymał obywatelstwo amerykańskie. Na Uniwersytecie Kalifornijskim powołał do życia Instytut Badań Nauk Matematycznych (1981), którym kierował do 1984. Pozostał w kontakcie z nauką chińską, w 1985 współzakładał Instytut Matematyki Uniwersytetu Nankin. Od 1994 był członkiem Chińskiej Akademii Nauk, a od 1985 należał również do brytyjskiego Royal Society. W 1986 nadano mu honorowe członkostwo Londyńskiego Towarzystwa Matematycznego. Był ponadto m.in. honorowym prezydentem Uniwersytetu Jiaxing.

W pracy naukowej zajmował się m.in. geometrią różniczkową, propagował w Chinach teorię równoważności Cartana. Podał nowy dowód na wzór Gaussa-Bonneta. Jest uważany za jednego z najwybitniejszych matematyków XX wieku. Został wyróżniony Narodowym Medalem Nauki (National Medal of Science) w 1975, a także jako jedyny Chińczyk prestiżową Nagrodą Wolfa w 1984. Krótko przed śmiercią, w maju 2004 otrzymał przyznaną wówczas po raz pierwszy Nagrodę Shawa.

Wyróżnienia

• Doktorat honorowy Chinese University of Hong Kong (1969, Hongkong)
• Doktorat honorowy Uniwersytetu Chicagowskiego (1969)
• Chauvenet Prize (1970, Stany Zjednoczone)
• Doktorat honorowy Uniwersytetu w Hamburgu (1971)
• National Medal of Science (1977, Stany Zjednoczone)
• Humboldt-Forschungspreis (1982, Niemcy)
• Doktorat honorowy Politechniki Federalnej w Zurychu (1982)
• Nagroda Wolfa (1984, Izrael)
• Doktorat honorowy Uniwersytetu Nankai (1985)
• Doktorat honorowy State University of New York at Stony Brook (1985)
• Doktorat honorowy Uniwersytetu Technicznego w Berlinie (1986)
• Medal Łobaczewskiego (2002, Rosja)
• Nagroda Shawa (2004, Hongkong)
• Krzyż Wielki Narodowego Orderu Zasługi dla Nauki (2011, Brazylia) – pośmiertnie

Pamięć

• W listopadzie 2004 imię Cherna nadano asteroidzie (29552 Chern).
• Od 2010 Międzynarodowa Unia Matematyczna przyznaje Medal Cherna.

Linki zewnętrzne

• John J. O'Connor; Edmund F. Robertson: Shiing-shen Chern w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-27] (Archiwum).