Siedlątków
Siedlątków – wieś w Polsce położona w województwie łódzkim, w powiecie poddębickim, w gminie Pęczniew, po wschodniej stronie zbiornika Jeziorsko.
| wieś | |
 kościół w Siedlątkowie | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Strefa numeracyjna |
43 |
| Kod pocztowy |
99-235[2] |
| Tablice rejestracyjne |
EPD |
| SIMC |
0710196 |
Położenie na mapie gminy Pęczniew  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
Położenie na mapie powiatu poddębickiego  | |
 51°51′31″N 18°43′11″E/51,858611 18,719722[1]
| |
Historia edytuj
Występuje w źródłach pisanych od 1372 r., kiedy to jej właścicielem był Thliborianus. Na początku XV wieku należała do rodu Radliców z Pęczniewa.
Od XV do XVII wieku Siedlątków posiadał prawa miejskie[3]. Dokładna data lokacji miasta nie jest znana: nie było go jeszcze z pewnością w 1446 roku, kiedy w sieradzkich księgach grodzkich i ziemskich Siedlątków wymienia się jako wieś, natomiast w 1472 roku zapisy mówią już o mieście. Nie wiadomo również, kiedy dokładnie prawa miejskie Siedlątków utracił – ale w 1677 ponownie księgi mówią o wsi[4].
W okresie powstania styczniowego wieś należała do Jana Jabłkowskiego.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie sieradzkim.
Zabytki edytuj
Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[5] na listę zabytków wpisane są obiekty:
- kościół parafialny pw. św. Marka, XVII w., XIX w., nr rej.: 711 z 10.10.1967
- wiatrak, XIX w., nr rej.: 333/12/86 z 3.10.1986
Kościół edytuj
Na końcu wsi, w odległości ok. 50 m od korony wału zaporowego i falochronu, stoi kościół św. Marka Ewangelisty, wzniesiony po 1683 r. z kamienia polnego i cegły na miejscu wcześniejszego drewnianego z 1497 roku, ufundowanego przez właścicieli Siedlątkowa, rodzinę Ubyszków.
Prezbiterium ma kształt prostokąta. Szersza nawa była pierwotnie dwuprzęsłowa, później przedłużono ją ku zachodowi o jedno przęsło. Wewnątrz zachowały się odcinki dawnej fasady. W prezbiterium sklepienie kolebkowo-krzyżowe ze skromną dekoracją stiukową na szwach. W nawach sklepienie kolebkowe z lunetami, a w zakrystii strop[6].
W ołtarzu głównym znajduje się kopia obrazu (wykonana w 1958 r.) czczonej tutaj Matki Boskiej Siędlątkowskiej (oryginalny XVII-wieczny obraz renesansowy spalił się w 1957 r.). W bocznym ołtarzu późnorenesansowym z ok. połowy XVII wieku widnieją malowane sceny z życia św. Izydora – patrona rolników.
Inne zabytki kościoła to: trzy krzyże procesyjne z XVIII wieku, rzeźba św. Jana Nepomucena, rokokowa monstrancja z 1781 roku, kielich z XVII wieku, kielich z początku XVII wieku oraz ornaty z przełomu XVIII i XIX wieku.
Na cmentarzu, oddalonym o 800 metrów od kościoła, znajduje się neogotycka kaplica z 1876 r., a w niej obrazy Matki Boskiej i Boga Ojca z 1640 r. Neogotyckie drzwi wejściowe i zelektryfikowany żyrandol pochodzą z XIX wieku, zaś cztery XVIII-wieczne lichtarze barokowe z XVIII wieku[6].
W podziemiach kościoła pochowano ciało powstańca z 1863 r. – Adama Bolesława Jabłkowskiego h. Wczele, ur. w 1837 r. w Siedlątkowie, który zginął 9 lutego 1863 r. koło Rudnik w walce z kozakami. W kruchcie wmurowano tablicę poświęconą jego pamięci. Zygmunt Kolumna (Pamiątka dla rodzin polskich, Kraków 1868, s. 90) tak pisze: Adam Bolesław Jabłkowski, lat 26, transportował wraz z kilkoma towarzyszami żywność. 9 II 1863 r. sam się zastrzelił napadnięty przez kozaków po uporczywej obronie. Ciało jego kozacy porzucili przy drodze do Rudnik.
W latach siedemdziesiątych XX w. kościółek w Siedlątkowie miał zostać rozebrany i przeniesiony w inne miejsce z powodu budowy zbiornika Jeziorsko. Ostatecznie zdecydowano pozostawić go na obwałowanym cyplu.
Wiatrak edytuj
Stary, dziś już zdewastowany wiatrak – koźlak jest budowlą drewnianą, wzniesioną w 2. połowie XIX w. w Zduńskiej Woli. W obecne miejsce został przeniesiony w 1902 r. Wiatrak pracował do 1954 r. W 1964 zdjęto śmigi, a w 1982 zainstalowano silnik elektryczny do napędu mlewników walcowych[7].
Gródek rycerski edytuj
W Siedlątkowie zidentyfikowano obronną siedzibę rycerską z XIV wieku, w której odkryto m.in. unikatowe hełm i zbroję (tzw. kirys, wykonany przez krakowskiego płatnerza). Prace badawcze prowadzono w latach 1965–1966. Drewniana wieża na planie kwadratu o bokach długości 6 m była otoczona wałami i fosami. Prawdopodobnie została spalona w latach 80. XIV wieku, podczas wojny Grzymalitów z Nałęczami. Pozostałości gródka zostały zalane przez wody zalewu[8].
Parafia edytuj
Kościół jest siedzibą parafii św. Marka Ewangelisty w Siedlątkowie. W jej skład wchodzą wsie: Łyszkowice, Księża Wólka, Siedlątków. Parafię utworzono w 1642 roku z części parafii św. Katarzyny w Pęczniewie, w 1882 roku stała się jej filią. Ponownie usamodzielniła się w 1958 roku[6].
Parafia liczy ok. 180 osób, co czyni ją najmniejszą parafią w Polsce. W latach dziewięćdziesiątych XX w. rozważano włączenie jej do parafii Świętej Trójcy w Skęczniewie na zasadzie filii. Porzucono ten zamiar, kiedy probostwo objął w latach dziewięćdziesiątych ks. Grzegorz Czaja. Pozyskał sponsorów, którzy wyłożyli pieniądze na remont i renowację kościoła z jego zabytkami oraz plebanii[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 121802
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1154 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b Piotr Drzewiecki: Najmniejsza parafia w Polsce. Tygodnik Katolicki Niedziela, 2013-04-08. [dostęp 2015-07-23].
- ↑ Andrzej R. Tyczyno: Siedlątków był miastem. [w:] Historia lokalna powiatu tureckiego [on-line]. Stowarzyszenie na rzecz Rozwoju Powiatu Tureckiego im. księdza Romana Kmiecika, 2009-03-21. [dostęp 2015-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-07-24)].
- ↑ NID: Rejestr zabytków nieruchomych, województwo łódzkie. [dostęp 2008-09-18].
- ↑ a b c Kościół w Siedlątkowie. [dostęp 2015-07-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-04-23)].
- ↑ Filip Tomaszewski: Wiatraki w woj. łódzkim - Siedlątków. [dostęp 2015-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-22)].
- ↑ Tomasz Szwagrzak: Siedlątków - wieża na kopcu. Zamki i Pałace województwa łódzkiego. [dostęp 2015-07-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-03-15)].
Linki zewnętrzne edytuj
- Siedlątków, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. X: Rukszenice – Sochaczew, Warszawa 1889, s. 496.