Skapolity

Skapolity – grupa minerałów zaliczana do gromady krzemianów. Należą do grupy minerałów rzadkich, rozpowszechnionych tylko w niektórych rejonach Ziemi.

Nazwa pochodzi od gr. skapos = pręt (słup) i lithos = kamień (skała), nawiązuje do wyglądu kryształów tych minerałów.

Właściwości edytuj

Nazwa chemiczna: glinokrzemiany sodu i wapnia
Układ krystalograficzny: tetragonalny
Twardość: 5-6
Gęstość: 2,54-2,80
Rysa: biała
Barwa: najczęściej bezbarwne, białe, szare, żółtawe, brunatnawe,
Przełam: nierowny
Połysk: szklisty, perłowy
Łupliwość: wyraźna^[1]
Współczynniki załamania światła: 1,546-1,579^[1]
Dwójłomność: 0,006-0,007^[1]
Dyspersja: 0,017^[1]
Luminescencja: silna, zależy od barwy minerału^[1]

Tworzą szereg izomorficzny: marialit - dipyr - mizzonit - mejonit.

Do grupy skapolitów należą też:

glaukolit - (niebieski, spotykany w okolicach J. Bajkał Rosja),
stroganovit - (zielononiebieski, spotykany nad rzeką Sludianką koło Bajkału),
petschyt - (purpurowy),
sarkolit - (jasnoczerwony, znaleziony w produktach działalności Wezuwiusza Włochy),
ussingit - (jasnofioletowy w odcieniach, znaleziony w pegmatytach na Grenlandii),
skapolit gwiaździsty

Najczęściej mają pokrój słupkowy – wykształcają słupy o przekroju kwadratu lub ośmiokąta (często z poprzecznym prążkowaniem). Występują w skupieniach zbitych, włóknistych, w formie szczotek krystalicznych. Są kruche, przezroczyste, mają różne barwy. Niektóre po oszlifowaniu wykazują efekt kociego oka, czasami asteryzm. W promieniach ultrafioletowych wykazują silną, pomarańczową fluorescencję.

Występowanie edytuj

Składniki skał metamorficznych powstałych w strefie przeobrażeń kontaktowych skarny, hornfelsy, gnejsy. Bywają spotykane też w pegmatytach. Współwystępują z diopsydem, hornblendą, granatami, epidotem, wezuwianem, kalcytem, muskowitem.

Miejsca występowania: Madagaskar, Cejlon, Brazylia, USA, Rosja, Chiny, Australia, Finlandia, Szwajcaria, Hiszpania.

W Polsce – na Dolnym Śląsku, w Masywie Śnieżnika, w Górach Sowich, Karkonoszach, Rudawach Janowickich.

Zastosowanie edytuj

wysoko cenione i poszukiwane kamienie kolekcjonerskie
interesują naukowców
czasami wykorzystuje się je w jubilerstwie do wyrobu bardzo atrakcyjnej biżuterii

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e JerzyJ. Żaba JerzyJ., Irena V.I.V. Żaba Irena V.I.V., Atlas naturalnych kamieni szlachetnych i ozdobnych. 120 najpiękniejszych minerałów i skał, Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2022, ISBN 978-83-8222-429-0, OCLC 1302472519 .

Bibliografia edytuj

Leksykon Przyrodniczy - Minerały i kamienie szlachetne –„Horyzont” - 2002 r.
O.Medenbach, C.Sussieck –Fornefeld -Minerały – „Świat Książki” - 1996 r.
W. Schumann – Minerały świata – O. Wyd.”Alma- Press” 2003 r.
J.Bauer – Przewodnik Skały i minerały – Wyd. Multico 1997 r.

[Atlas-1] JerzyJ. Żaba JerzyJ., Irena V.I.V. Żaba Irena V.I.V., Atlas naturalnych kamieni szlachetnych i ozdobnych. 120 najpiękniejszych minerałów i skał, Warszawa: Wydawnictwo SBM, 2022, ISBN 978-83-8222-429-0, OCLC 1302472519 .

[1]