Skarbiec Atreusza, także: grób Agamemnona[1] – gigantyczny grobowiec (tolos) sklepiony pozorną kopułą, zbudowany w epoce mykeńskiej ok. 1250 roku p.n.e. na wzgórzu Panagitsa w pobliżu Myken.

Skarbiec Atreusza
Ilustracja
Dromos i wejście do komory grobowej
Państwo

 Grecja

Miejscowość

Mykeny

Typ budynku

grobowiec

Styl architektoniczny

kultura mykeńska

Ukończenie budowy

ok. 1250 p.n.e.

Położenie na mapie Grecji
Mapa konturowa Grecji, blisko centrum na lewo znajduje się punkt z opisem „Skarbiec Atreusza”
Ziemia37°43′36,5″N 22°45′14,0″E/37,726806 22,753889

Grobowiec jest częścią stanowiska archeologicznego w Mykenach, które wraz ze stanowiskiem archeologicznym w Tyrynsie, zostało wpisane w 1999 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Nazwa edytuj

Nazwa „skarbiec Atreusza” została użyta przez greckiego geografa Pauzaniasza, który opisał grobowiec w swoim dziele Wędrówki po Helladzie[2]. Odzwierciedla ona błędną interpretację przeznaczenia budowli[3].

Historia edytuj

Grobowiec został wzniesiony w epoce mykeńskiej ok. 1250 roku p.n.e. na wzgórzu Panagitsa w pobliżu Myken[4][2][a]. Nie wiadomo kto rzeczywiście został pochowany w tym grobowcu. Grobowiec został splądrowany jeszcze w okresie antycznym[2]. Przez jakiś czas był używany przez pasterzy – ich ogniska osmaliły wnętrze budowli[2]. W 1878 roku grecki archeolog Panagiotis Stamatakis odsłonił dromos i oczyścił komnatę[2].

Grobowiec jest częścią stanowiska archeologicznego w Mykenach, które wraz ze stanowiskiem archeologicznym w Tyrynsie, zostało wpisane w 1999 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO[6].

Architektura edytuj

Do grobowca wchodzi się od wschodu prostym i niezadaszonym korytarzem (dromos) długości 36 m i szerokości 6 m, którego ściany pokrywają gładko ciosane, w miarę równej wielkości, kamienne bloki, ułożone w systemie opus pseudoisodomum[7]. Monumentalna fasada grobowca (wysoka na 10,5 m) wykonana jest z podobnych materiałów[7].


Wejście ma 5,4 m wysokości, 2,7 m szerokości na dole i 2,5 m przy nadprożu[7]. 120-tonowa belka nadproża ma długość 9 m, szerokość 5 m i grubość 1,2 m[8][b]. Nad wejściem umieszczono otwór – tzw. trójkąt odciążający[7]. Według Spathari (2001) po obydwu stronach wejścia znajdowały się ozdobne półkolumny z zielonkawego marmuru, po których zachowały się bazy – fragmenty półkolumn znajdują się w British Museum i w Narodowym Muzeum Archeologicznym w Atenach[4]. Na półkolumnach umieszczone były mniejsze półkolumny, które wspierały tympanon trójkąta odciążającego, ozdobiony rzeźbionymi płytami polichromowanego marmuru z motywami linii poziomych, spirali i rozet[8]. Bury (2015) pisze, że fasada była obłożona płytami z kolorowego marmuru, a po obydwu stronach wejścia znajdowały się zdobione kolumny z ciemno-szarego alabastru a trójkąt odciążający wypełniał czerwony porfir[9]. Wejście zamykały drewniane podwójne drzwi[8]. Psychogiou (2012) podaje, że trójkąt odciążający przykrywały dwie ogromne płyty granitowe[2].

Komnata główna grobowca została wzniesiona na planie koła o średnicy 14,6 m[8]. Całość przykrywa pozorna kopuła o wysokości 13,5 m[c], którą uzyskano dzięki układaniu kolejnych warstw kamiennych bloków (w sumie 33) ze stopniowym przybliżaniem ich do siebie – sklepienie pozorne[8]. Wnętrza komnaty zdobiły dekoracje z brązu[8].

W komnacie głównej, po północnej stronie, znajduje się przejście do wykutego w skale niewielkiego pomieszczenia (ossuarium) o formie sześcianu o boku 6 m[8], prawdopodobnie miejsca wcześniejszych pochówków[5].

Po pogrzebie cały tolos wraz z dromosem zasypano ziemią, tworząc kurhan[8]. Ściany zewnętrzne grobowca chroniła warstwa gliny, by zapewnić izolację od wilgoci i wody[8].

Wyposażenie grobowca nie zachowało się, gdyż tolos został splądrowany jeszcze w okresie antycznym[8].

W literaturze edytuj

Skarbiec Atreusza był inspiracją dla Juliusza Słowackiego do napisania wiersza Grób Agamemnona – poeta zwiedził grób w 1836 roku[10].

Galeria edytuj

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. Encyklopedia Britannica datuje budowę grobowca na lata pomiędzy ok. 1350 a 1250 rokiem p.n.e.[5]
  2. Encyklopedia Britannica podaje, że nadproże ma wysokość 0,9 m[5].
  3. Psychogiou podaje, że wysokość wynosiła 13,2 m, a średnica tolosu 14,2 m[2].

Przypisy edytuj

  1. Polskie egzonimy wprowadzone na 108. posiedzeniu KSNG.
  2. a b c d e f g Psychogiou 2012 ↓.
  3. Bury 2015 ↓, s. 17.
  4. a b Spathari 2001 ↓, s. 69–70.
  5. a b c Encyclopædia Britannica 2018 ↓.
  6. UNESCO ↓.
  7. a b c d Spathari 2001 ↓, s. 69.
  8. a b c d e f g h i j Spathari 2001 ↓, s. 70.
  9. Bury 2015 ↓.
  10. Atreusza Skarbiec, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2019-04-23].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

  • The Treasury of Atreus. [w:] The British Museum – Collection on-line [on-line]. [dostęp 2019-04-23]. (ang.).