Wikipedia

Skotniki (województwo świętokrzyskie)

wieś w województwie świętokrzyskim

Skotniki – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim, w gminie Samborzec[5][6].

Skotniki
wieś
Ilustracja
XVIII-wieczny dwór w Skotnikach
Państwo

 Polska

Województwo

 świętokrzyskie

Powiat

sandomierski

Gmina

Samborzec

Liczba ludności (2011)

478[2][3]

Strefa numeracyjna

15

Kod pocztowy

27-650[4]

Tablice rejestracyjne

TSA

SIMC

0807056[5]

Położenie na mapie gminy Samborzec
Mapa konturowa gminy Samborzec, na dole znajduje się punkt z opisem „Skotniki”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Skotniki”
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego
Mapa konturowa województwa świętokrzyskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Skotniki”
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego
Mapa konturowa powiatu sandomierskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Skotniki”
Ziemia50°36′41″N 21°38′25″E/50,611389 21,640278[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Integralne części wsi Skotniki[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
1019020 Grądy część wsi
0807079 Pod Bogorią część wsi
1019042 Pod Klębinem część wsi

Miejscowa ludność katolicka przynależy do Parafii św. Jana Chrzciciela w Skotnikach[7].

W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnobrzeskim.

Przez wieś przechodzi szlak rowerowy zielony zielony szlak rowerowy z Sandomierza do Ujazdu.

We wsi znajduje się jednostka Ochotniczej Straży Pożarnej, której prezesem był Feliks Piotrowski. Wchodzi ona w skład krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego (KSRG)[8].

Historia edytuj

Skotniki powstały prawdopodobnie za czasów panowania Mieszka I lub Bolesława Chrobrego[potrzebny przypis], ponieważ w tym właśnie okresie zakładano tzw. osady służebne, które miały na celu dostarczanie różnorodnych usług czy też towarów do grodu książęcego. Sama nazwa „skotnik” oznacza wygon dla bydła. W związku z powyższym osada ta zajmowała się hodowlą bydła.

W 1167 r. księżniczka Wierzchosława, córka księcia nowogrodzkiego Wsiewołoda Mścisławowicza[9], żona księcia Bolesława Kędzierzawego przekazała osadę krakowskiej kapitule.

Około 1276 r. w Skotnikach urodził się Jarosław Bogoria Skotnicki późniejszy arcybiskup gnieźnieński i zaufany doradca króla Kazimierza Wielkiego. Jego pradziadkiem był komes Mikołaj Bogoria, fundator w 1185 roku pobliskiego opactwa cystersów w Koprzywnicy. W lipcu 1279 wieś "Scotenik" wymienił biskup firmański Filip de Casate, w latach 1278-1282 legat papieski na Węgrzech i w Polsce[10], w łacińskim dokumencie wystawionym w Budzie na Węgrzech, który potwierdzał opatowi klasztoru cystersów w Koprzywnicy prawo do pobierania dziesięciny z szeregu polskich wsi, w tym między innymi ze Skotnik[11].

W latach czterdziestych XIV wieku rozpoczęto budowę kościoła w Skotnikach. Jego fundatorem był Jarosław Bogoria Skotnicki. W 1376 r. wdowa po Pawle Skotnickim prowadziła spór z klasztorem w Koprzywnicy o wystawienie młyna nad Koprzywianką. W Skotnikach miał przebywać król Kazimierz Wielki, który dość długo czekał w miejscowym dworze na podanie obiadu. Zniecierpliwiony tą zwłoką zapytał o przyczynę – odpowiedziano mu, że Skotniki nie mają bieżącej wody i muszą po nią posyłać aż do rzeki Koprzywianki. Wskutek tego król wydał przywilej pozwalający sprowadzać wodę kanałami z rzeki.

Majątek w Skotnikach (i sąsiadującej Bogorii Skotnickiej) był własnością rodziny Bogoriów Skotnickich od XII wieku (okres fundacji opactwa koprzywnickiego w 1185 r.) do reformy rolnej w 1944 r. Dwór obronny wraz z parkiem został odzyskany w 1997 r. przez Maksymiliana Skotnickiego – syna ostatniego prywatnego właściciela majątku.

W Skotnikach 13 stycznia 1894 r. przyszedł na świat Stanisław Grzmot-Skotnicki – żołnierz Pierwszej Kompanii Kadrowej Józefa Piłsudskiego, generał brygady Wojska Polskiego poległy we wrześniu 1939 r. w bitwie nad Bzurą.

Zabytki edytuj

  • Kościół parafialny pw. św. Jana Chrzciciela z XIV w., wpisany do rejestru zabytków nieruchomych (nr rej.: A.716 z 20.01.1966 i z 6.07.1977)[12]
  • Cmentarz parafialny (nr rej.: A.717 z 13.06.1988)[12].
  • Zespół dworski (nr rej.: A.718/1-3 z 19.12.1957, z 6.03.1967, z 6.07.1977 i z 18.04.1985)[12]:
    • dwór z II połowy XVII w., przebudowany w końcu XVIII w. i w 1983 r.,
    • park z fosą z XVIII–XX w.

Dawne części wsi – obiekty fizjograficzne edytuj

W latach 70. ubiegłego wieku przyporządkowano i opracowano spis lokalnych części integralnych dla Skotnik zawarty w tabeli 1[13].

Tabela 1. Wykaz urzędowych nazw miejscowych i obiektów fizjograficznych
Nazwa wsi – miasta Nazwy części wsi
– miasta 		Nazwy obiektów fizjograficznych
– charakter obiektu
I. Gromada SAMBORZEC
  1. Skotniki
  1. Adolfów
  2. Grądy
  3. Klębin
  4. Na Starej Drodze
  5. Otoka
  6. Pod Bogorią
  7. Pod Klębinem
  8. Za Cmentarzem
  9. Zamoście
  1. Bogoryjskie Jezioro – jezioro
  2. Chłodne – łąka
  3. Choinki – pole
  4. Dodatki – pole
  5. Gorzkówka – pole
  6. Grądy – pole, łąka
  7. Karaśnie – stawy, pole, łąka
  8. Kępiastka – łąka, krzaki
  9. Klębin – pole
  10. Kościółek – pole, łąka
  11. Kowalówka – pole
  12. Księżyzna – pole
  13. Otoka – łąka
  14. Paździórki – łąka, pole
  15. Pępowiec – łąka
  16. Pod Szewcami – pole
  17. Przyłogi – pole, łąka
  18. Za Dworem – pole, łąka
  19. Za Kuchnią – pole

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 123865
  2. ↑ Wieś Skotniki w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2022-02-20], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r..
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1156 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
  6. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  7. ↑ Parafia pod wezwaniem Świętego Jana Chrzciciela. diecezjasandomierska.pl. [dostęp 2016-01-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-07)].
  8. ↑ OSP Skotniki KSRG. samborzec.pl. [dostęp 2016-01-20].
  9. ↑ Biniaś-Szkopek, s. 28–29, 90–91.
  10. ↑ Norbert Jerzak: Udział biskupa Filipa z Fermo we wrocławskim sporze pomiędzy biskupem Tomaszem II a księciem Henrykiem IV [w:] "Wrocławski Przegląd Teologiczny" 25 (2017) nr 2, s. 130
  11. ↑ Piekosiński 1886 ↓, s. 144.
  12. ↑ a b c Rejestr zabytków nieruchomych – województwo świętokrzyskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 54 [dostęp 2016-01-20].
  13. ↑ Leon Kaczmarek (red. nauk. zeszytu), Witold Taszycki (red. nauk. wyd.): Urzędowe Nazwy miejscowości i obiektów fizjograficznych. 32. Powiat sandomierski województwo kieleckie. Komisja ustalania nazw miejscowości i obiektów fizjograficznych (do użytku służbowego). Z: 33. Warszawa: Urząd Rady Ministrów. Biuro do Spraw Prezydiów Rad Nadzorczych, 1970, s. 49-50.

Bibliografia edytuj

  • Franciszek Piekosiński: Monumenta Meadievii Historica. Codex diplomaticus Poloniae minoris, Volumes 9-10. Kraków: Polska Akademia Umiejętności, 1886, s. 40-41.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Skotniki_(województwo_świętokrzyskie)&oldid=72565324”