Skrytek (rodzaj ssaków)

Skrytek
	Cryptonanus
	Voss, Lunde & Jansa, 2005
	; Przedstawiciel rodzaju – skrytek samotny (C. agricolai)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ssaki
Podgromada	żyworodne
Infragromada	torbacze
Rząd	dydelfokształtne
Rodzina	dydelfowate
Podrodzina	dydelfy
Plemię	Thylamyini
Rodzaj	skrytek
	Typ nomenklatoryczny
	Marmosa agilis chacoensis Tate, 1931
Gatunki
	4 gatunki – zobacz opis w tekście
	4 gatunki – zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Skrytek^[2] (Cryptonanus) – rodzaj ssaków z podrodziny dydelfów (Didelphinae) w obrębie rodziny dydelfowatych (Didelphidae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Południowej^[3]^[4].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 7–12,1 cm, długość ogona 9–13,6 cm; masa ciała 10–40 g^[4]^[5].

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniował w 2005 roku zespół amerykańskich teriologów (Robert S. Voss, Darrin P. Lunde i Sharon A. Jansa) w artykule poświęconym rodzajowi Gracilinanus, z opisem wcześniej nierozpoznanego kladu małych torbaczy dydelfokształtnych, opublikowanym na łamach American Museum novitates^[1]. Jako gatunek typowy zespół wyznaczył (oryginalne oznaczenie) skrytka wysmukłego (C. chacoensis).

Etymologia edytuj

Cryptonanus: gr. κρυπτος kruptos ‘ukryty’; νανος nanos ‘karzeł’^[1].

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki^[6]^[3]:

Gatunek	Autor i rok opisu	Nazwa zwyczajowa^[2]	Podgatunki^[4]^[3]^[5]	Rozmieszczenie geograficzne^[4]^[3]^[5]	Podstawowe wymiary^[4]^[5] (DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała)	Status IUCN^[7]
Cryptonanus agricolai	(Moojen, 1943)	skrytek samotny	monotypowy	północno-wschodnia do południowo-zachodniej Brazylia (Ceará, Pernambuco do Minas Gerais i Mato Grosso do Sul)	DC: 7,4–9,5 cm; DO: 9–11,4 cm; MC: około 18 g	DD
Cryptonanus chacoensis	(Tate, 1931)	skrytek wysmukły	monotypowy	południowa i południowo-wschodnia Brazylia (Mato Grosso do Sul, Minas Gerais i Rio Grande do Sul), południowa Boliwia (Tarija), Paragwaj, północna i północno-wschodnia Argentyna i Urugwaj	DC: 7–11,4 cm; DO: 9,5–13,6 cm; MC: 10–19 g	LC
Cryptonanus guahybae	(Tate, 1931)	skrytek delikatny	monotypowy	Rio Grande do Sul, Brazylia	DC: 7–10,2 cm; DO: 9,6–13,5 cm; MC: 14–25 g	DD
Cryptonanus unduaviensis	(Tate, 1931)	skrytek boliwijski	monotypowy	północna i wschodnia Boliwia (Pando, La Paz, Beni i Santa Cruz i północny Paragwaj (Górny Paragwaj)	DC: 8,6–12,1 cm; DO: 11,2–13,5 cm; MC: 15–40 g	DD

Kategorie IUCN: LC – gatunek najmniejszej troski, DD – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c R.S. Voss, D.P. Lunde & S.A. Jansa. On the contents of Gracilinanus Gardner and Creighton, 1989, with the description of a previously unrecognized clade of small didelphid marsupials. „American Museum novitates”. 3482, s. 5, 2005. (ang.).
↑ ^a ^b W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 2. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 52. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 169–170. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 38. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-05-07]. (ang.).
↑ Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-07]. (ang.).

[Voss&inni-1] R.S. Voss, D.P. Lunde & S.A. Jansa. On the contents of Gracilinanus Gardner and Creighton, 1989, with the description of a previously unrecognized clade of small didelphid marsupials. „American Museum novitates”. 3482, s. 5, 2005. (ang.).

[Cichocki&inni-2] W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 2. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).

[icmw-3] C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 52. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).

[hmw-4] D. Astúa: Family Didelphidae (Opossums). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 169–170. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).

[amw-5] Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 38. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).

[mdd-6] N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.12.1) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-05-07]. (ang.).

[7] Home. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-05-07]. (ang.).

[2]

[1]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]