Wikipedia

Skrzynno (województwo mazowieckie)

wieś w województwie mazowieckim

Skrzynno (dawne miasto) – wieś w Polsce, położona w województwie mazowieckim, w powiecie przysuskim, w gminie Wieniawa[5][6], nad rzeką Radomką. Skrzyńsko położone jest na ziemi sandomierskiej, która jest częścią Małopolski. Prawa miejskie w latach 1308–1870.

Skrzynno
wieś
Ilustracja
Kościół św. Szczepana
Państwo

 Polska

Województwo

 mazowieckie

Powiat

przysuski

Gmina

Wieniawa

Liczba ludności (2011)

270[2][3]

Strefa numeracyjna

48

Kod pocztowy

26-432[4]

Tablice rejestracyjne

WPY

SIMC

0640828

Położenie na mapie gminy Wieniawa
Mapa konturowa gminy Wieniawa, po lewej znajduje się punkt z opisem „Skrzynno”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum na prawo znajduje się punkt z opisem „Skrzynno”
Położenie na mapie województwa mazowieckiego
Mapa konturowa województwa mazowieckiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Skrzynno”
Położenie na mapie powiatu przysuskiego
Mapa konturowa powiatu przysuskiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Skrzynno”
Ziemia51°21′48″N 20°43′11″E/51,363333 20,719722[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

W latach 1975–1998 wieś położona była w województwie radomskim.

Wieś jest siedzibą rzymskokatolickiej parafii św. Szczepana[7].

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Skrzynno[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0640834 Kaukaz część wsi
0640840 Za Bugiem część wsi

Historia edytuj

Skrzynno ok. 1120 było siedzibą kasztelanii skrzyńskiej przeniesionej ze Skrzyńska[potrzebny przypis]. Było wówczas własnością Łabędziów, wśród których wyróżnił się Piotr Włostowic herbu Łabędź. Za rządów Konrada Mazowieckiego księstwo łęczyckie utraciło w 1239 lub 1243 kasztelanię skrzyńską wraz z dwoma innymi kasztelaniami zapiliczańskimi (położonymi na prawym brzegu Pilicy: żarnowską i małogoską), które na stałe przeszły do księstwa sandomierskiego[8][9][10].

W XIII wieku stanowił własność biskupów poznańskich, a od 1288 do XVIII w. w większości w posiadaniu cystersów z Sulejowa, w pozostałej części — miejscowych proboszczów. Od tej pory, aż do XIX wieku, Skrzynno należało do dwóch właścicieli i posiadało dwa ratusze z oddzielnymi władzami. Funkcjonowały tutaj dwa odrębne organizmy miejskie: Skrzynno opackie, będące uposażeniem cystersów, oraz Skrzynno stanowiące uposażenie miejscowego plebana (łac. Nova Skrzin lub oppidum Skrzin circulus plebanalis). Obydwa miasta miały osobne pieczęcie. Skrzynno opackie miało w pieczęci monogram S, zaś plebańskie literę S wpisaną w P[11]. Skrzynno plebańskie z czasem zaczęło używać w pieczęci innego godła, przedstawiającego wieżę obronną z ostrym dachem i bramą bez podwoi. Budowla miała zapewne reprezentować miejscowy ratusz[12]. Miasto lokowane przez Władysława Łokietka w 1308 na prawie niemieckim. W XVIII w. cystersi sprzedali swoją część Karolowi Szydłowskiemu, staroście uszyckiemu[13]. Utrata praw miejskich nastąpiła w 1870[14].

Podczas okupacji hitlerowskiej, w styczniu 1942 roku Niemcy utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 400 Żydów. W październiku 1942 zostali wywiezieni do gett w Opocznie i Przysusze, a stamtąd do obozu zagłady Treblinka II i tam zamordowani[15].

Ze Skrzynnem związana jest postać rycerza Mszczuja ze Skrzynna wsławionego z bitwy pod Grunwaldem powaleniem samego Wielkiego Mistrza Ulricha von Jungingen.

Parafia św. Szczepana w Skrzynnie obchodziła w 2012 roku 900-lecie istnienia.

Burmistrzowie miasta edytuj

  • 1772 Wojciech Trybulski (ur. ok. 1730)
  • 1810 Józef Pszenny (ur. 1765)
  • 1812 Tomasz Gałecki (ur. 1772)
  • 1832 Józef Trybulski (ur. 1785)

Urodzeni w Skrzynnie edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 124209
  2. ↑ Wieś Skrzynno w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2018-02-18], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  3. ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2018-02-17].
  4. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1158 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  5. ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
  7. ↑ Opis parafii na stronie diecezji
  8. ↑ Marek Koter, Historyczno-geograficzne podstawy oraz proces kształtowania się regionu łódzkiego., [w:] T. Marszał (red.), Miasto – region – gospodarka w badaniach geograficznych. W stulecie urodzin Profesora Ludwika Straszewicza, Łódź: Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2016, s. 131–161.
  9. ↑ Paweł Zięba, Przynależność administracyjno-terytorialna Przedborza na przestrzeni wieków [online], przedborz.com.pl [dostęp 2019-09-16].
  10. ↑ Żarnów: Historia miejscowości [online], sztetl.org.pl (Wirtualny Sztetl) [dostęp 2019-09-16].
  11. ↑ Henryk Seroka: Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku. Warszawa: DiG, 2003, s. 264-265. ISBN 83-7181-233-7, ISBN 978-83-7181-233-0.
  12. ↑ Henryk Seroka: Herby miast małopolskich do końca XVIII wieku. Warszawa: DiG, 2003, s. 271. ISBN 83-7181-233-7, ISBN 978-83-7181-233-0.
  13. ↑ Opis parafii. diecezja.radom.pl [dostęp 2020-07-15]
  14. ↑ Skrzynno, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2020-07-15].
  15. ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part A, s. 312.

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Skrzynno_(województwo_mazowieckie)&oldid=72860914”