Sobór Zaśnięcia Matki Bożej w Poczajowie

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej (ukr. Свято-Успенський собор у Почаєві) – prawosławny sobór w Poczajowie, największa cerkiew wschodnich kresów dawnej Rzeczypospolitej, zbudowana w latach 1771–1783 na polecenie Mikołaja Bazylego Potockiego przez śląskiego architekta Jana Gotfryda Hoffmana[1], ukończona w 1785 według wskazówek Piotra Polejowskiego ze Lwowa. Okazała świątynia o potężnej, spiętrzonej bryle zewnętrznym wyglądem przypomina założenia klasztorne Austrii lub Niemiec, ponieważ poczajowscy bazylianie, dla których była wznoszona, dążyli do zbliżenia z kulturą Zachodu.

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
Свято-Успенський собор у Почаєві
sobór monasterski
Ilustracja
Sobór Zaśnięcia Matki Bożej
Państwo

 Ukraina

Obwód

 tarnopolski

Miejscowość

Poczajów

Wyznanie

prawosławne

Kościół

Ukraiński Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego

Eparchia

stauropigia

Wezwanie

Zaśnięcia Matki Bożej

Wspomnienie liturgiczne

15/28 sierpnia

Położenie na mapie obwodu tarnopolskiego
Mapa konturowa obwodu tarnopolskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Sobór Zaśnięcia Matki Bożej”
Położenie na mapie Ukrainy
Mapa konturowa Ukrainy, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Sobór Zaśnięcia Matki Bożej”
Ziemia50°00′22,6″N 25°30′26,0″E/50,006278 25,507222
Ikonostas, ambona

Historia edytuj

Z woli fundatora, magnata Mikołaja Bazylego Potockiego lwowianin Maciej Polejowski objął pracę przy „fabryce poczajowskiej”. Przebywając przejazdem w Buczaczu w październiku 1780 otrzymał on list od wojewodzica bełskiego polecający dla OO. Bazylianów z nakazem objęcia zwierzchnictwa nad budową cerkwi. Zakonnicy nie byli przychylni Polejowskiemu, następnego dnia odsunęli go od pracy przy „fabryce” za krytykę, zdaniem Polejowskiego, źle wzniesionego filaru w nowej cerkwi[2]. Maciej Polejowski powrócił do Poczajowa jako prefekt „fabryki” cerkwi w 1790[3].

8 września 1791 cudowny obraz Matki Boskiej został uroczyście umieszczony w nowym ikonostasie[4].

Opis edytuj

Cerkiew Uspieńska stoi nad pieczarą, w której według tradycji miała ukazać się Matka Boska (w cerkwi znajduje się kamień z odbitym śladem jej stopy)[1]. W innej z pieczar znajduje się cerkiew Pieczarna, ze szczątkami św. Hioba, wielkiego autorytetu prawosławia. Obok jest pieczara, w której święty medytował. Jeszcze niżej jest cerkiew św. Antoniego.

Cerkiew jest trójnawową bazyliką, z fasadą flankowaną dwiema wieżami i kopułą na ogromnym tamburze. Wystrój wnętrza jest utrzymany w stylu rokokowym. Uwagę zwraca XIX-wieczny, bogato zdobiony eklektyczny ikonostas (wcześniejszy rokokowy wykonany przez warsztat Macieja Polejowskiego[5] usunięto w XIX wieku), w którym znajduje się cudowna ikona Matki Boskiej Poczajowskiej.

W pewnej odległości od cerkwi wznosi się 65-metrowa dzwonnica z połowy XIX w.[6]

Sobór Zaśnięcia Matki Bożej stanowi część kompleksu klasztornego pod nazwą ławra Poczajowska.

Przypisy edytuj

  1. a b Górska 2005 ↓, s. 152.
  2. Dworzak, s. 102.
  3. Dworzak, s. 108.
  4. Dworzak, s. 108 (przyp.).
  5. Dworzak, s. 101-114.
  6. Marta Dvorák: Ławra Poczajowska. Pod złotą kopułą. [dostęp 2012-12-30].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj