Sofia Perez Casanova
Sofía Guadalupe Pérez Casanova de Lutosławski, także: Zofia Casanowa lub Zofia Lutosławska (ur. 30 września 1861 w A Coruña, zm. 16 stycznia 1958 w Poznaniu)[1] – hiszpańska poetka, autorka prozy, dziennikarka, eseistka. Odznaczona hiszpańskim orderem la Gran Cruz de la Orden Civil de Beneficencia de Alfonso XIII[2] (1925), w latach 30. wymieniana jako kandydatka do Nagrody Nobla[3].
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
poetka, dziennikarka |
Życiorys edytuj
Pochodziła z obszaru hiszpańskiej Galicji, z rodziny hiszpańskiego polityka i jednocześnie poety, który opuścił rodzinę, udając się do Ameryki. W wieku kilkunastu lat wraz z matką i braćmi przeniosła się do Madrytu. W utrzymaniu pozbawionej majątku rodziny pomagał dziadek Sofii oraz ojciec chrzestny, hrabia, wychowawca na dworze króla Hiszpanii. Dzięki temu wsparciu Sofia zdobyła wykształcenie, studiowała literaturę, muzykę, wiedzę o teatrze. Jej twórczością zainteresował się również król Hiszpanii Alfons XII, pod którego patronatem wydano jeden z tomów poetyckich pisarki. Jej twórczość została doceniona i w 1933 roku odznaczono ją hiszpańskim orderem Orden Civil de Alfonso XII. W latach 30. była kandydatką do Nagrody Nobla[4].
W 1887 roku wyszła za mąż za Wincentego Lutosławskiego, z którym odbywała liczne podróże po Europie i świecie. Przebywali m.in. w Dorpacie, gdzie Wincenty ubiegał się o posadę wykładowcy na tamtejszym uniwersytecie, następnie zaś w Moskwie. Czasowo mieszkali też w Londynie oraz w Kazaniu, gdzie Lutosławski objął katedrę na uczelni. Gościli także w ojczyźnie Sofíi, aby następnie osiedlić się w Krakowie, gdyż Wincenty otrzymał tam posadę na Uniwersytecie Jagiellońskim.
Ze związku z Wincentym Lutosławskim miała cztery córki: Marię (1888–1979), która wyszła za mąż za Mieczysława Niklewicza, Izabelę (1889–1972), która wyszła za mąż za Romualda Wolikowskiego, Halinę (1897–1989), późniejszą żonę Czesława Meissnera, i Jadwigę, zmarłą w wieku dziecięcym. Małżeństwo rozpadło się z inicjatywy Lutosławskiego, który nie mógł pogodzić się z faktem, że nie ma męskiego spadkobiercy.
Po rozwodzie z mężem przeniosła się do Hiszpanii, często jednak podróżowała do Polski, gdzie mieszkały jej córki. Relacjonowała przebieg I wojny światowej i wojny polsko-bolszewickiej dla gazet (m.in dla hiszpańskiego dziennika ABC[5]). Od 1920 roku przebywała głównie w Polsce, a na stałe osiadła w 1939 roku. W czasie II wojny światowej dzięki wstawiennictwu hiszpańskiego ambasadora w Berlinie mogła cieszyć się bezpieczeństwem i nie martwić się niedogodnościami wojennymi.
W swoich dziełach dawała wyraz konserwatywnemu światopoglądowi i monarchistycznym, antyrepublikańskim przekonaniom. Była blisko związana z obozem nacjonalistycznym w Hiszpanii[6] i w Polsce. Zarówno ona sama, jak i jej rodzina przyjaźniła się z Romanem Dmowskim, który koniec życia spędził w rodzinnym majątku Lutosławskich i Niklewiczów, Drozdowie[7].
Pochowana na cmentarzu św. Jana Vianneya w Poznaniu.
Twórczość edytuj
Opublikowała tomiki poetyckie: Poesías (1885), Fugaces (1898), El Cancionero de la dicha (1911). Wydawała też prozę, m.in.: Lo eterno. Narración española (1907), Más que amor. Cartas (1908), El pecado (1911) i Exóticas (1912), El doctor Wolski. Páginas de Polonia y Rusia (1914). Tworzyła także komedie (m.in. La madeja z 1913) oraz zajmowała się eseistyką i twórczością translatorską (była m.in. autorką przekładu Quo vadis Henryka Sienkiewicza na język hiszpański[8]).
W swojej twórczości wyrażała poglądy m.in. na temat emancypacji kobiet.
Casanova poświęcała się także pracy społecznej i dobroczynnej. Przebywając w Madrycie, otworzyła instytut higieny dla ubogich kobiet, a w jej madryckim mieszkaniu spotykali się pisarze i artyści. Podobny tzw. salon polityczny prowadziła z mężem w Krakowie Na Groblach[9]. Jej powieść pt. Więcej niż miłość ukazała się w 1908 roku w Madrycie, a niedługo potem w Polsce, w przekładzie córek autorki.
Przypisy edytuj
- ↑ MARTÍNEZ MARTÍNEZ, Rosario: Sofía Casanova. Mito y literatura, Xunta de Galicia, ISBN 84-453-2397-0
- ↑ Sofía Casanova (1862-1958) « Galería da Lonxevidade [online], 30 czerwca 2017 [dostęp 2018-09-18] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-30].
- ↑ Catherine Davies: Spanish women's writing, 1849–1996. London: Athlone Press, 1998, s. 113. ISBN 978-0-485-91006-3.
- ↑ Małgorzata Dajnowicz, Marcin Siedlecki, Wiesław Wróbel, Słownik biograficzny kobiet kultury : Białystok i województwo podlaskie, Bialystok, ISBN 978-83-946177-1-4, OCLC 1062351615 [dostęp 2020-03-30].
- ↑ Hiszpańska Polka - Muzeum Historii Polski [online], muzhp.pl [dostęp 2023-02-23] (pol.).
- ↑ María José Turrión, Sofía Casanova, una reportera en la Gran Guerra [online], El País [dostęp 2020-07-26].
- ↑ Mariusz Kułakowski, Roman Dmowski w świetle listów i wspomnień, Londyn 1968.
- ↑ Kristy Hooper: BIBLIOGRAPHY OF MISCELLANEOUS WORKS BY SOFIA CASANOVA. [dostęp 2010-11-01]. (ang.).
- ↑ Małgorzata Dajnowicz, Działalność ideowo-polityczna Wincentego Lutosławskiego w okresie dążeń do niepodległości, „Piłsudczycy i narodowcy a niepodległość Polski”, Oświęcim 2009, s. 45.