Sokół rudogardły
Sokół rudogardły[4] (Falco deiroleucus) – gatunek ptaka z rodziny sokołowatych (Falconidae), zamieszkujący Amerykę Centralną i Południową. Bliski zagrożenia wyginięciem.
| Falco deiroleucus[1] | |||
| Temminck, 1825 | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
sokół rudogardły | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Systematyka edytuj
Gatunek monotypowy (nie wyróżnia się podgatunków)[5][6].
Prawdopodobnie jest najbliżej spokrewniony z sokołem białogardłym (wygląda w istocie jak jego większa wersja). Oba z kolei stoją w systematyce blisko sokoła rdzawobrewego i stanowią dość starą linię ewolucyjną wywodzących się z Ameryki sokołów Falco. Specjacja, oddzielająca gatunek, rozpoczęła się prawdopodobnie 8–5 milionów lat temu w trakcie późnego miocenu[7].
Występowanie edytuj
Spotyka się go od południowego Meksyku po północną Argentynę. Oprócz wymienionych krajów widuje się go zatem w Belize, Hondurasie, Nikaragui, Gwatemali, Panamie, Boliwii, Brazylii, Kolumbii, Ekwadorze, Gujanie, Gujanie Francuskiej, Paragwaju, Peru, Surinamie, Wenezueli, bardzo rzadko na Trynidadzie. W Kostaryce prawdopodobnie wymarł[2][3].
Zasiedla głównie dojrzałe lasy i obrzeża lasów, przeważnie na nizinach i wyżynach; w Ameryce Południowej także bardziej otwarte tereny np. zadrzewienia na sawannach[2]. Zazwyczaj występuje do 1100 m n.p.m., choć odnotowywano go aż do około 2900 m n.p.m.[3]
Charakterystyka edytuj
To średniej wielkości ptak o długości 35 centymetrów. Drapieżca posiada mocne szpony, które umożliwiają mu chwytanie zdobyczy w locie, stąd niektórzy badacze w tym Helmut Sick, niemiecko-brazylijski ornitolog, uważają, że gatunek ten wypełnia ekologiczną niszę po sokole wędrownym, ponieważ gnieździ się w tropikalnej Ameryce, gdzie tego drugiego się nie widuje.
Jednakże wydaje się, że sokół rudogardły preferuje bardziej zalesione siedliska niż sokół wędrowny, a zatem nie jest on jego ekologicznym konkurentem na zimowiskach w Ameryce Południowej.
Zachowanie edytuj
Poluje na ptaki, zwłaszcza gołębie, papugi, ale zjada też duże owady i nietoperze.
W lęgu znajduje się 2–4 jaj, które są wysiadywane przez 30 dni. Wychowywanie młodych trwa około 40 dni.
Status edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 2012 roku uznaje sokoła rudogardłego za gatunek bliski zagrożenia (NT – near threatened), wcześniej – od 2000 roku miał on status gatunku najmniejszej troski (LC – least concern), a od 1994 roku – NT. W 2008 roku szacowano całkowitą liczebność populacji na niecałe 50 tysięcy osobników. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na wylesianie[3].
Przypisy edytuj
- ↑ Falco deiroleucus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Species account: Orange-breasted Falcon Falco deiroleucus. [w:] Global Raptor Information Network [on-line]. The Peregrine Fund, 2020. [dostęp 2020-09-07]. (ang.).
- ↑ a b c d Falco deiroleucus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Falconini Leach, 1820 (Wersja: 2019-04-14). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-09-07].
- ↑ Orange-breasted Falcon (Falco deiroleucus). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-03)]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Seriemas, falcons. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-09-07]. (ang.).
- ↑ Birregard (1994), Helbig et al. (1994), Wink et al. (1998), Griffiths (1999), Groombridge et al. (2002), Griffiths et al. (2004)
Bibliografia edytuj
- Birregard, Richard O. (1994): 46. Orange-breasted Falcon [w:] del Hoyo, Josep; Elliott, Andrew & Sargatal, Jordi (editors): Handbook of Birds of the World, Volume 2 (New World Vultures to Guineafowl): 268, plate 27. Lynx Edicions, Barcelona. ISBN 84-87334-15-6
- Helbig, A.J.; Seibold, I.; Bednarek, W.; Brüning, H.; Gaucher, P.; Ristow, D.; Scharlau, W.; Schmidl, D. & Wink, Michael (1994): Phylogenetic relationships among falcon species (genus Falco) according to DNA sequence variation of the cytochrome b gene [w:] Meyburg, B.-U. & Chancellor, R.D. (editors): Raptor conservation today: 593–599. PDF
- Carole S. Griffiths. Phylogeny of the Falconidae inferred from molecular and morphological data. „The Auk”. 116 (1), s. 116–130, 1999. (ang.).
- Carole S. Griffiths i inni, Phylogeny of the Falconidae (Aves): a comparison of the efficacy of morphological, mitochondrial, and nuclear data, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 32 (1), 2004, s. 101–109, DOI: 10.1016/j.ympev.2003.11.019.
- Jim J. Groombridge i inni, A molecular phylogeny of African kestrels with reference to divergence across the Indian Ocean, „Molecular Phylogenetics and Evolution”, 25 (2), 2002, s. 267–277, DOI: 10.1016/S1055-7903(02)00254-3.
- Wink, Michael; Seibold, I.; Lotfikhah, F. & Bednarek, W. (1998): Molecular systematics of holarctic raptors (Order Falconiformes) [w:] Chancellor, R.D., Meyburg, B.-U. & Ferrero, J.J. (editors): Holarctic Birds of Prey: 29–48. Adenex & WWGBP. PDF
Linki zewnętrzne edytuj
- Sokół rudogardły na boliwijskim znaczku pocztowym
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).