Sowniki[5], zmierzchniki[6] (Aegothelidae) – monotypowa rodzina ptaków z rzędu sownikowych (Aegotheliformes).

Sowniki
Aegothelidae
Bonaparte, 1853[1]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – sownik wąsaty (A. crinifrons)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

sownikowe

Rodzina

sowniki

Typ nomenklatoryczny

Rodzina: Aegotheles Vigors & Horsfield, 1827
Rodzaj: Caprimulgus novaehollandiae Latham, 1790 (= Caprimulgus cristatus Shaw, 1790)

Synonimy

Rodziny:

  • Aegothelinæ[a] Bonaparte, 1853[1]

Rodzaju:

Rodzaje i gatunki

Aegotheles Vigors & Horsfield, 1827[4]
10 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania edytuj

Rodzina obejmuje gatunki występujące w większości na Nowej Gwinei, ale można je również spotkać na Molukach, Nowej Kaledonii i w Australii[7][8].

Charakterystyka edytuj

Długość ciała 18–30 cm; masa ciała 29–167 g[7]. Są to małe ptaki owadożerne prowadzące nocny tryb życia. Sowniki mają maskujące, miękkie upierzenie oraz małe dzioby z szeroką paszczą otoczoną wianuszkiem wyspecjalizowanych piór. Ich nogi są małe i słabe, a ogon jest długi i zaokrąglony.

Systematyka edytuj

Rodzaj zdefiniowała w 1827 roku para brytyjskich zoologów (Irlandczyk Nicholas Aylward Vigors i Anglik Thomas Horsfield) w artykule poświęconym australijskim ptakom z kolekcji Towarzystwa Linneuszowskiego opublikowanym w czasopiśmie Transactions of the Linnean Society of London[4]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) sownik australijski (A. cristatus).

Etymologia edytuj

  • Aegotheles: gr. αιγοθηλας aigothēlas ‘lelek’, od αιξ aix, αιγος aigos ‘koza’; θηλαζω thēlazō ‘karmić’[9].
  • Euaegotheles: gr. ευ eu ‘dobry, ładny’; rodzaj Aegotheles Vigors & Horsfield, 1826 (sownik)[10]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): Batrachostomus psilopterus G.R. Gray, 1861 (= Batrachostomus crinifrons Bonaparte, 1850).
  • Megaegotheles: gr. μεγας megas ‘wielki’; rodzaj Aegotheles Vigors & Horsfield, 1827 (sownik)[11]. Gatunek typowy (oryginalne oznaczenie): †Megaegotheles novaezealandiae Scarlett, 1968.

Podział systematyczny edytuj

Do rodziny należy jeden rodzaj z następującymi występującymi współcześnie gatunkami[5]:

Opisano również gatunek wymarły z Nowej Zelandii[3]:

Kladogram edytuj

Kladogram Aegotheles na podstawie Taxonomy in Flux Checklist[12]:



A. savesi





A. insignis



A. tatei





A. crinifrons





A. cristatus




A. bennettii



A. affinis






A. salvadorii




A. wallacii




A. albertisi



A. archboldi









Uwagi edytuj

  1. Pisownia oryginalna, takson zdefiniowany w randze podrodziny.

Przypisy edytuj

  1. a b Ch.L. Bonaparte. Classification omithologique par series. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 37, s. 645, 1853. (fr.). 
  2. G.M. Mathews: The Birds of Australia. Cz. 7. London: H.F. & G. Witherby, 1918–1919, s. 52. (ang.).
  3. a b R.J. Scarlett. An owlet-nightjar from New Zealand. „Notornis”. 15, s. 254, 1968. (ang.). 
  4. a b N.A. Vigors & T. Horsfield. A Description of the Australian Birds in the Collection of the Linnean Society; with an Attempt at arranging them according to their natural Affinities. „Transactions of the Linnean Society of London”. 15 (1), s. 194, 1826. (ang.). 
  5. a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Aegothelidae Bonaparte, 1853 - sowniki - Owlet-Nightjars (wersja: 2023-12-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2024-03-02].
  6. P. Busse (red.), Z. Czarnecki, A. Dyrcz, M. Gromadzki, R. Hołyński, A. Kowalska-Dyrcz, J. Machalska, S. Manikowski & B. Olech: Ptaki. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 373, seria: Mały słownik zoologiczny. ISBN 83-214-0563-0.
  7. a b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette, Owlet-nightjars (Aegothelidae) version 1.0, [w:] S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (redaktorzy), Birds of the World, Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY 2020, DOI10.2173/bow.aegoth1.01 [dostęp 2024-03-02] (ang.), Aegotheles.  
  8. Owlet-nightjars (Aegothelidae). IBC: The Internet Bird Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-21)]. (ang.).
  9. The Key to Scientific Names, Aegotheles [dostęp 2022-01-04].
  10. The Key to Scientific Names, Euaegotheles [dostęp 2022-01-04].
  11. The Key to Scientific Names, Megaegotheles [dostęp 2022-01-04].
  12. J. Boyd III: Aegothelidae: Owlet-nightjars. [w:] Taxonomy in Flux Checklist 3.08 [on-line]. John Boyd’s Home Page. [dostęp 2022-09-15]. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).