Spheniscus

	Spheniscus
	Brisson, 1760
	; Przedstawiciel rodzaju – pingwin równikowy (S. mendiculus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	pingwiny
Rodzina	pingwiny
Rodzaj	Spheniscus
	Typ nomenklatoryczny
	Diomedea demersa Linnaeus, 1758
Synonimy
	Catarractes Brisson, 1760; Penguinus Brünnich, 1772; Catarrhactes Cuvier, 1816; Molinaea Jarocki, 1821; Dypsicles Gloger, 1842; Hyponectes Sundevall, 1857;
	Catarractes Brisson, 1760; Penguinus Brünnich, 1772; Catarrhactes Cuvier, 1816; Molinaea Jarocki, 1821; Dypsicles Gloger, 1842; Hyponectes Sundevall, 1857;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Spheniscus – rodzaj ptaków z rodziny pingwinów (Spheniscidae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce i Ameryce Południowej^[9].

Morfologia edytuj

Długość ciała 48–76 cm; masa ciała 2–7,8 kg^[9]. Wszystkie gatunki mają podobne zabarwienie – czarny grzbiet i dziób oraz biały brzuch. Żyją w klimacie bardziej umiarkowanym od większości ich kuzynów.

Systematyka edytuj

Etymologia edytuj

Spheniscus: gr. σφην sphēn, σφηνος sphēnos „klin”; przyrostek zdrabniający -ισκος iskos^[10].
Catarractes (Catarrhactes): gr. καταρακτης kataraktēs lub καταρρακτης katarrhaktēs „nieznany drapieżny ptak morski” (ale na pewno nie pingwin)^[10]. Gatunek typowy: Diomedea demersa Linnaeus, 1758.
Penguinus: ang. nazwa penguin, pierwotnie zastosowana dla alki olbrzymiej^[10]. Gatunek typowy: Diomedea demersa Linnaeus, 1758.
Molinaea: Juan Ignacio Molina (1740–1829), chilijski kapłan, przyrodnik^[10]. Gatunek typowy: Diomedea chilensis Molina, 1782 (= Aptenodytes magellanicus J.R. Forster, 1781.
Dypsicles: gr. δυπτω duptō „nurkować”; -κλης -klēs „godne uwagi, znakomity”^[10]. Gatunek typowy: Diomedea demersa Linnaeus, 1758.
Hyponectes: gr. ὑπονεω huponeō „pływać pod czymś”, od ὑπο hupo „pod, poniżej”; νεω neō „pływać”^[10]. Nazwa zastępcza dla Spheniscus Brisson, 1760.

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki^[11]:

Spheniscus demersus (Linnaeus, 1758) – pingwin przylądkowy
Spheniscus magellanicus (J.R. Forster, 1781) – pingwin magellański
Spheniscus humboldti Meyen, 1834 – pingwin peruwiański
Spheniscus mendiculus Sundevall, 1871 – pingwin równikowy

Uwagi edytuj

↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Catarractes Brisson, 1760

Przypisy edytuj

↑ Spheniscus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ Brisson 1760 ↓, s. 96.
↑ Brisson 1760 ↓, s. 102.
↑ M.T. Brünnich: Zoologiae fundamenta praelectionibus academicis accommodata. Lipsiae: Apud Frider. Christ. Pelt, 1772, s. 78. (łac.).
↑ G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 1. A. Paris: Chez Détervill, 1817, s. 513. (niem.).
↑ F. Jarocki: Zoologiia czyli Zwiérzętopismo ogólne podług náynowszego systematu ułożone. T. 2: Ptáki. Warszawa: Drukarnia Łątkiewicza, 1821, s. 315. (pol.).
↑ C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 476. (niem.).
↑ C.J. Sundevall. Ueber Möhrings Vogelnamen. „Journal für Ornithologie”. 5 (4), s. 251, 1857. (niem. • łac.).
↑ ^a ^b I. Martínez: Family Spheniscidae (Penguins). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 159–160. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Spheniscidae Bonaparte, 1831 - pingwiny - Penguins (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-16].

Bibliografia edytuj

M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 6. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 1–543. (fr. • łac.).

[5] Niepoprawna późniejsza pisownia Catarractes Brisson, 1760

[itis-1] Spheniscus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[CITEREFBrisson1760[https://biodiversitylibrary.org/item/111675#page/142/mode/1up_96]-2] Brisson 1760 ↓, s. 96.

[CITEREFBrisson1760[https://biodiversitylibrary.org/item/111675#page/148/mode/1up_102]-3] Brisson 1760 ↓, s. 102.

[Brünnich-4] M.T. Brünnich: Zoologiae fundamenta praelectionibus academicis accommodata. Lipsiae: Apud Frider. Christ. Pelt, 1772, s. 78. (łac.).

[Cuvier-6] G. Cuvier: Le règne animal distribué d’après son organisation, pour servir de base a l’histoire naturelle des animaux et d’introduction a l’anatomie comparée. T. 1. A. Paris: Chez Détervill, 1817, s. 513. (niem.).

[Jarocki-7] F. Jarocki: Zoologiia czyli Zwiérzętopismo ogólne podług náynowszego systematu ułożone. T. 2: Ptáki. Warszawa: Drukarnia Łątkiewicza, 1821, s. 315. (pol.).

[Gloger-8] C.W.L. Gloger: Gemeinnütziges Hand- und Hilfsbuch der Naturgeschichte. Für gebildete Leser aller Stände, besonders für die reifere Jugend und ihre Lehrer. Breslau: A. Schulz, 1842, s. 476. (niem.).

[Sundevall-9] C.J. Sundevall. Ueber Möhrings Vogelnamen. „Journal für Ornithologie”. 5 (4), s. 251, 1857. (niem. • łac.).

[Martínez-10] I. Martínez: Family Spheniscidae (Penguins). W: J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 1: Ostrich to Ducks. Barcelona: Lynx Edicions, 1992, s. 159–160. ISBN 84-87334-10-5. (ang.).

[Jobling-11] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-12] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Spheniscidae Bonaparte, 1831 - pingwiny - Penguins (wersja: 2019-10-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-05-16].

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]