Spycharka
Spycharka gąsienicowa – ciągnik gąsienicowy, zaliczany do grupy maszyn do robót ziemnych. Maszyna ta przeznaczona jest do wykonywania prac ziemnych w budownictwie ogólnym lub przemysłowym, górnictwie odkrywkowym i skalnym, energetyce (hałdowanie węgla kamiennego w elektrociepłowniach), leśnictwie, w sektorze komunalnym (składowiska odpadów), portach oraz kolejowych terminalach przeładunkowych.
Wykorzystywana głównie do odspajania gruntu, wykonywania wykopów, przemieszczania urobku na bliskie odległości, zagęszczania podłoża, niwelacji i profilowania terenu oraz innych prac przy użyciu lemiesza, zrywaka, zaczepu i innych specjalistycznych osprzętów.
Standardowa wersja tej maszyny przystosowana jest do pracy w klimacie umiarkowanym. Może być ona również dostosowana do eksploatacji przy temperaturach powietrza od -50 °C do +50 °C[1].
Budowa spycharki gąsienicowej edytuj
Główne podzespoły spycharki gąsienicowej to:
- podwozie gąsienicowe,
- rama główna,
- nadwozie,
- układ napędowy,
- hydraulika układu napędowego,
- osprzęt roboczy,
- hydraulika układu roboczego.
Podwozie gąsienicowe edytuj
Podwozie składa się z dwóch ram trakcyjnych o konstrukcji skrzynkowej, które wyposażone są w rolki jezdne, rolki podtrzymujące, koła napinające, koła łańcuchowe, łańcuchy gąsienicowe z płytami gąsienicowymi. Ramy trakcyjne osadzone są na czopach wałów mocowanych do tylnej części ramy głównej oraz do wahliwej belki stabilizatora.
Rama główna edytuj
Rama główna jest to jednolita konstrukcja spawana, utworzona przez połączenie ramy przedniej i tylnej. Do ramy przykręcone (zamontowane) są: chłodnice, silnik, przekładnia hydrokinetyczna (zmiennik momentu), skrzynia biegów, przekładnie boczne i elementy nadwozia.
Nadwozie edytuj
W skład nadwozia wchodzą: osłony boczne, dach silnika, błotniki, zbiornik paliwa, skrzynka akumulatorów, zbiornik układu hydraulicznego, kabina z klimatyzacją, pulpity, zewnętrzna osłona ROPS (ang. Roll Over Protection Structure).
Układ napędowy edytuj
Składa się z następujących elementów:
- silnika z chłodnicą,
- przekładni hydrokinetycznej,
- wału przegubowego,
- skrzyni biegów,
- przekładni głównej z mechanizmem skrętu,
- przekładni bocznych.
Hydraulika układu napędowego edytuj
Składa się z pomp na przekładni hydrokinetycznej, filtrów ssących i ciśnieniowych oraz zaworów hydraulicznych.
Osprzęt roboczy edytuj
Szeroka gama osprzętów roboczych, takich jak:
- lemiesz półwklęsły z belkami i siłownikiem przechyłu,
- lemiesz półwklęsły z belkmi i siłownikiem przechyłu/nachylania,
- lemiesz skośny z ramą C z siłownikami przechyłu,
- lemiesz prosty z belkami i siłownikiem przechyłu,
- lemiesz 6-położeniowy z ramą "C" i siłownikami przechyłu i skrętu (6-WAY),
- zaczep,
- zrywak wielozębny – max. 3 zęby, belka zębów, podnoszona i opuszczana siłownikiem hydraulicznym,
- osprzęty specjalistyczne:
- pługi,
- wciągarki,
- walce do zagęszczania węgla kamiennego[2].
Podział spycharek edytuj
Podział spycharek ze względu na zastosowany ciągnik edytuj
- gąsienicowe
- kołowe
- z ramą sztywną
- przegubowa
O
Rodzaje spycharek ze względu na lemiesz edytuj
- czołowe (lemiesz ustawiony prostopadle do kierunku ruchu)
- bocznie przechylne (lemiesz nastawialny w płaszczyźnie prostopadłej do kierunku jazdy)
- segmentowe (na końcach lemiesza montowane dodatkowe ściany boczne)
- czołowe skośne (lemiesz nastawialny w płaszczyźnie poziomej)
- specjalne (z koszem zasypowym, karczowniki, z dodatkowymi układami regulacji, ze ślimakiem wzdłużnym, układem wibracyjnym lub impulsowym)
- skośne (lemiesz ustawiony bokiem do kierunku jazdy, umożliwia boczne przemieszczanie urobku)
- uniwersalne (możliwość ustawienie lemiesza w pozycjach skośnej, czołowej i przechylonej)
Podział spycharek ze względu na sposób sterowania lemieszem edytuj
- hydrauliczne
- mechaniczne
Praca spycharek edytuj
W pracy spycharek rozróżnia się 3 fazy:
- faza odspajania gruntu (nóż lemiesza poniżej płaszczyzny jazdy)
- sposobem płaskim – lemiesz przez całą drogę odspajania opuszczony jest na tę samą głębokość
- sposobem schodkowym – lemiesz na drodze odspajania dwu- lub trzykrotnie zmienia głębokość (na mniejszą)
- faza przesuwania urobku (nóż lemiesza w poziomie płaszczyzny jazdy)
- przesuwanie czołowe[3]
- płaskie – płaszczyzna przesuwania w płaszczyźnie terenu
- korytowe – płaszczyzna przesuwanie poniżej płaszczyzny terenu (wydajność większa nawet o 100%)
- przesuwanie boczne
- faza rozładunku (nóż lemiesza powyżej płaszczyzny jazdy)
Sposoby zmniejszania strat bocznych:
- przesuwanie korytowe
- metoda zwałów pośrednich – drogę przesuwu dzieli się na 25-30 m odcinki
- zmiana toru przesuwu tak, żeby podczas kolejnego cyklu zgarniać materiał stracony w poprzednim
- stosowanie dwóch spycharek jadących w niewielkiej odległości
Wydajność spycharki edytuj
Wydajność zależna jest od technologii pracy, wymiarów lemiesza, mocy ciągnika, rodzaju gruntu i pochylenia terenu oraz siły naporu spycharki. Czynnikiem decydującym jest cykl pracy.
Cykl pracy spycharki edytuj
Cykl pracy spycharki składa się z czynności stałych i zmiennych, czas jego trwania jest równy:
- Czynności stałe [min]
- zmiany biegów (t1 – przeciętnie 5s)
- zmiany kierunku jazdy (t2 – przeciętnie 10s)
- podnoszenie i opuszczanie lemiesza (t3 – przeciętnie 4-5s)
- Czynności zmienne
- odspajanie gruntu i nagarnianie urobku
- przemieszczanie urobku
- jazda powrotna
- Ogólny wzór czasu trwania czynności zmiennych:
- gdzie:
- ln – długość odcinka na którym grunt jest odspajany [m]
- l – droga jazdy w jednym kierunku
- vj – prędkość jazdy w fazie odspajania [km/h]
- v1 – prędkość przy przemieszczaniu urobku
- v2 – prędkość podczas powrotu
- gdzie:
Efektywny czas pracy edytuj
Współczynnik efektywnego wykorzystania czasu pracy jest stosunkiem przepracowanych przeciętnie minut w ciągu godziny (Tn) do czasu rzeczywistego: kc = Tn/60 W normalnych warunkach przyjmuje się do kalkulacji kc = 0,80
Dodatkowy osprzęt edytuj
Niekiedy spycharki wyposaża się w dodatkowy osprzęt:
- ładowarkowy (spycharko-ładowarki)
- zrywarkowy (spycharko-zrywarki)
Spycharki mogą być również wykorzystane do nietypowych prac takich jak:
- odśnieżanie (najczęściej spycharki ciągnikowe kołowe) – często się stosuje pojazdy samochodowe wyposażone w osprzęt spycharkowy
- karczowanie drzew
- jako popychacze zgarniarek
- prace podwodne
Wiele innych maszyn korzysta z osprzętu spycharkowego jako układów uzupełniających:
- walce i kompaktory
- koparki łyżkowe
- równiarki
- pojazdy samochodowe
- wyciągarki
Przypisy edytuj
- ↑ Spycharki coraz lepsze, [w:] ATB 9/2013, s. 14.
- ↑ Marek A. Stańkowski, Stalowe kolosy, Rzeszów 2010, ss 40.
- ↑ straty przesypu: część urobku jest tracona z powodu przesypywania się z boków lemiesza, straty te zależą głównie od rodzaju podłoża i są proporcjonalne do odległości, na jaką transportowany jest urobek. Współczynnik strat przesypu określamy wzorem: