Sromotnik fiołkowy

Sromotnik fiołkowy (Phallus hadriani Vent.) – gatunek grzybów należący do rodziny sromotnikowatych (Phallaceae)[1].

Sromotnik fiołkowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

sromotnikowce

Rodzina

sromotnikowate

Rodzaj

sromotnik

Gatunek

sromotnik fiołkowy

Nazwa systematyczna
Phallus hadriani Vent.
Mém. Inst. nat. Sci. Arts 1: 517 (1798)
Jajo sromotnika fiołkowego

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phallus, Phallaceae, Phallales, Phallomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Synonimy naukowe[2]:

  • Hymenophallus hadriani (Vent.) Nees 1816
  • Ithyphallus impudicus var. imperialis (Schulzer) De Toni 1888
  • Ithyphallus impudicus var. iosmos (Berk.) De Toni 1888
  • Phallus hadriani Vent. 1798, f. hadriani
  • Phallus hadriani f. minor Priou 1986
  • Phallus imperialis Schulzer 1873
  • Phallus iosmos Berk. 1836

Nazwę polską podała Wanda Rudnicka-Jezierska w 1991 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako słupiak fiołkowy[3].

Morfologia edytuj

Owocnik

Owocniki młode: w postaci kulistego lub jajowatego jaja. Dojrzały owocnik (receptakl) jest złożony z pochwy oraz trzonu o długości do 20 cm, zazwyczaj 6–10 cm. Zabarwienie okrywy jest fioletowawe lub różowawe. Ma słabszy zapach niż sromotnik bezwstydny[4].

Miąższ

Miąższ trzonu jest białawy, gąbczasty, z licznymi komorami, bardzo kruchy[4].

Gatunki podobne

Bardzo podobny jest sromotnik bezwstydny (Phallus impudicus). Różni się mniej fioletowym zabarwieniem, mniejszą tarczką na szczycie kapelusza, silniejszym zapachem i miejscem występowania[4].

Występowanie edytuj

Rośnie na piaszczystych, suchych nadmorskich wydmach na wybrzeżach Bałtyku sporadycznie w głębi lądu. Owocniki pojawiają się latem i jesienią. Bardzo rzadki[4].

Znaczenie edytuj

Grzyb niejadalny[4]. W Czerwonej liście roślin i grzybów Polski ma status V – (narażony na wyginięcie)[5]. W Polsce był gatunkiem ściśle chronionym[6], od 9 października 2014 r. został wykreślony z listy gatunków grzybów chronionych[7].

Filatelistyka

Poczta Polska wyemitowała 30 czerwca 1980 r. znaczek pocztowy przedstawiający sromotnika fiołkowego, o nominale 2,5 , w serii Grzyby niejadalne pod ochroną. Wydrukowano 9 695 000 szt., techniką rotograwiury, na papierze kredowym. Autorem projektu znaczka był prof. Alojzy Balcerzak. Cała seria pozostawała w obiegu do 31 grudnia 1994 roku[8].

Przypisy edytuj

  1. a b Index Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
  2. Species Fungorum. [dostęp 2013-11-12]. (ang.).
  3. Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d e Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1988. ISBN 83-09-00714-0.
  5. Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  6. Załączniki nr 1 i 2 do rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 lipca 2004 r. w sprawie gatunków dziko występujących grzybów objętych ochroną (Dz.U. z 2004 r. nr 168, poz. 1765).
  7. Dz.U. z 2014 r. poz. 1408 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej grzybów.
  8. Marek Jedziniak: Grzyby niejadalne pod ochroną. www.kzp.pl. [dostęp 2023-05-23]. (pol.).