Stała Avogadra

liczba sztuk w molu

Stała Avogadra – stała fizyczna liczbowo równa liczbie atomów, cząsteczek lub innych cząstek materii zawartych w jednym molu tej materii. Jej nazwa upamiętnia włoskiego fizyka Amedea Avogadra, twórcę prawa Avogadra. Oznaczana jest przez lub Jej wartość została przyjęta jako[a][1][2][8]:

Liczba Avogadra edytuj

Liczba Avogadra ma identyczne oznaczenie i wartość liczbową jak stała Avogadra, jednak – w odróżnieniu od niej – nie ma jednostki. Liczba Avogadra jest tożsamościowo równa jednemu molowi.

Termin ten został użyty po raz pierwszy przez Jeana Baptiste’a Perrina w 1909 r. Zdefiniował on wówczas (podczas swoich prac nad ruchami Browna) liczbę Avogadra jako liczbę cząsteczek w jednej gramocząsteczce[b] tlenu (wówczas dokładnie 32 g)[10]. Liczba Avogadra była używana jako jednostka ilości materii do października 1971, kiedy to XIV Generalna Konferencja Miar wprowadziła pojęcie mola[11]. Pojęcia „liczba Avogadra” i „stała Avogadra” były opisywane dawniej jako synonimy[12]. We współczesnej literaturze chemicznej w dalszym ciągu spotyka się pojęcie liczby Avogadra używane w znaczeniu stałej Avogadra[13].

Stała Loschmidta, liczba Loschmidta edytuj

W niektórych krajach stała Avogadra ma nazwę „stała Loschmidta”[14], a liczba Avogadra – „liczba Loschmidta”[15]. Nie należy mylić jej ze stałą Loschmidta zdefiniowaną jako   m−3[16].

Stała Avogadra a inne stałe edytuj

Iloczynem stałej Avogadra i elementarnego ładunku elektrycznego jest stała Faradaya, zaś stałej Avogadra i stałej Boltzmanna – uniwersalna stała gazowa.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. Do 19 maja 2019 r. przyjęta wartość   miała charakter empiryczny i uzależniona była od dokładności pomiarów liczby atomów w molu[1][2], w związku z czym ulegała ona pewnym zmianom, np. wg CODATA:
    • 1998:  [3]
    • 2002:  [4]
    • 2006:  [5]
    • 2010:  [6]
    • 2019:  [7].
    W nawiasie podawane było odchylenie standardowe wartości, np. dla 2019:   ( ).
  2. Dawniej pojęcie gramocząsteczka określało ilość substancji/składnika równą jej masie cząsteczkowej wyrażonej w gramach, czyli równoważną dzisiejszemu molowi[9].

Przypisy edytuj

  1. a b Aleksandra Gadomska, Redefinicja SI [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2019-07-24].
  2. a b Aleksandra Gadomska, mol [online], Główny Urząd Miar [dostęp 2019-07-24].
  3. Avogadro constant [online], CODATA, 1998 [zarchiwizowane z adresu 2000-10-25] (ang.).
  4. Avogadro constant [online], CODATA, 2002 [zarchiwizowane z adresu 2004-06-20] (ang.).
  5. Avogadro constant [online], CODATA, 2006 [zarchiwizowane z adresu 2007-08-14] (ang.).
  6. Avogadro constant [online], CODATA, 2010 [zarchiwizowane z adresu 2011-06-05] (ang.).
  7. Avogadro constant [online], CODATA, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-03-22] (ang.).
  8. Avogadro constant [online], CODATA, 2014 [dostęp 2019-03-13] (ang.).
  9. The International System of Units (SI), wyd. 8, Bureau International des Poids et Mesures, 2006, s. 114 (ang.).
  10. Jean Baptiste Perrin, Mouvement brownien et réalité moléculaire, „Annales de Chimie et de Physique”, 8e (18), 1909, s. 1–114 [dostęp 2019-07-24] (fr.).
  11. SI unit of amount of substance (mole), październik 1971 [dostęp 2019-07-24].
  12. Avogadra liczba, [w:] Encyklopedia techniki. Chemia, Władysław Gajewski (red.), Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1965, s. 58, OCLC 33835352.
  13. Np. Herbert Hutter, Dynamic SIMS, [w:] Ullmann’s Encyclopedia of Industrial Chemistry, Weinheim: Wiley, 2005, s. 60, DOI10.1002/14356007.b06_023.
  14. Robert G. Mortimer, Physical chemistry, Amsterdam – Boston: Academic Press/Elsevier, 2008, s. 9, ISBN 978-0-12-370617-1.
  15. liczba Avogadra i liczba Loschmidta, [w:] Jerzy Chodkowski (red.), Mały słownik chemiczny, wyd. V, Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976, s. 300–301.
  16. CRC Handbook of Chemistry and Physics, David R. Lide (red.), wyd. 88, Boca Raton: CRC Press, 2007, s. 1-8, ISBN 978-0-8493-0488-0 (ang.).