Stanisław Gepner
Stanisław Gepner, pseud. „Kowal”, „Kostka” (ur. 26 maja 1889 w Nietulisku, zm. 26 listopada 1965 w Warszawie)[1] – major kawalerii Wojska Polskiego, muzealnik, malarz, rysownik, znawca historycznego umundurowania i uzbrojenia.
 Rotmistrz Stanisław Gepner (z prawej) w historycznym mundurze 20 Pułku Ułanów, 1936 | |
 major
| |
| Data i miejsce urodzenia |
26 maja 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 listopada 1965 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1914–1929 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
szef archiwum Wydziału Wywiadowczego Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego Armii Krajowej |
| Późniejsza praca |
muzealnik, malarz, rysownik, medalier |
| Odznaczenia | |
             
| |
Zarys kariery wojskowej edytuj
Urodził się 26 maja 1889 w Nietulisku, w rodzinie Kazimierza i Antoniny z Galińskich[2]. Uczył się w VI gimnazjum w Warszawie, skąd został wydalony za udział w strajku szkolnym[2]. Następnie uczęszczał do szkoły gen. Chrzanowskiego, szkoły Górskiego i gimnazjum w Jałcie, gdzie w 1910 zdał maturę[2]. W czasie I wojny światowej pełnił służbę w kawalerii rosyjskiej.
W latach 20. XX wieku był oficerem 20 pułku ułanów w Rzeszowie i autorem projektu odznaki pamiątkowej pułku. 3 maja 1922 został zweryfikowany w stopniu rotmistrza ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 211. lokatą w korpusie oficerów jazdy (od 1924 – kawalerii)[3]. W maju 1926 został przeniesiony na stanowisko dowódcy 3. szwadronu w Dębicy[4]. W 1929 przeszedł w stan spoczynku.
Następnie wraz z Bronisławem Gembarzewskim współorganizował Muzeum Wojska Polskiego. W czasie II wojny światowej był oficerem Komendy Głównej Armii Krajowej. Kierował archiwum Wydziału Wywiadowczego Oddziału II Informacyjno-Wywiadowczego.
Zarys działalności artystycznej i muzealnej edytuj
Był autorem ilustracji do Albumu Wojska Polskiego (E. Wedel, 1934) i Zarysu dziejów uzbrojenia w Polsce (W. Dziewanowski, 1935) oraz konsultantem wojskowym w filmach polskich: Ułan księcia Józefa (1937), Kościuszko pod Racławicami (1938) i Warszawska premiera (1950). Współprojektował także Medal za Warszawę 1939-1945, którym następnie sam został odznaczony.
W latach 1932–1946 był kustoszem i współtwórcą Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie (wraz z Bronisławem Gembarzewskim), w latach 1946–1948 kustoszem Muzeum Narodowego w Warszawie, oddziału w Wilanowie, a w latach 1948–1950 dyrektorem Państwowego Ośrodka Muzealnego w Łańcucie[5]. W 2005 roku w Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa w Warszawie zorganizowano wystawę Przyjaciele. Stanisław Gepner i Andrzej Grzybowski, poświęconą Stanisławowi Gepnerowi i Andrzejowi Grzybowskiemu[5].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[6]
- Krzyż Walecznych (1921)[7]
- Złoty Krzyż Zasługi[8]
- Medal Niepodległości – 13 września 1933 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”[9]
- Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami[10]
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości[11]
- Brązowy Medal za Długoletnią Służbę
- Krzyż Waleczności Armii gen. Bułak-Bałachowicza[12]
- Medal za Warszawę 1939–1945
- Medal Zwycięstwa i Wolności 1945
- Odznaka I Korpusu Polskiego gen. Dowbora-Muśnickiego[13]
- Odznaka honorowa „Za walkę o szkołę polską”
- Order Świętego Stanisława IV klasy (Imperium Rosyjskie)
- Order Świętej Anny IV klasy – dwukrotnie (Imperium Rosyjskie)
Przypisy edytuj
- ↑ Powstańcze biogramy – Stanisław Gepner. 1944.pl. [dostęp 2021-07-27].
- ↑ a b c Stanisław Łoza (red.), Czy wiesz kto to jest?, (Przedr. fotooffs., oryg.: Warszawa : Wydaw. Głównej Księgarni Wojskowej, 1938.), Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe : na zam. Zrzeszenia Księgarstwa, 1983, s. 199.
- ↑ Lista starszeństwa 1922 ↓, s. 162.
- ↑ Rozkaz Dowództwa Okręgu Korpusu Nr X Nr 39 z 19 maja 1926 w: Żandarmeria Wojskowa w dokumentach z lat 1918–1939. T. 2: Dzienniki Rozkazów Dowództw Okręgów Korpusów. Warszawa: Centralna Biblioteka Wojskowa, 2017, s. 601. ISBN 978-83-63050-46-7..
- ↑ a b Aldona Cholewianka-Kruszyńska: Stanisław Gepner. pcbj.pl. [dostęp 2021-07-27].
- ↑ Rozkaz Pers. Nacz W.P nr. 780 z 5.9.1945
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 2027 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 40, poz. 1854, s. 1533)
- ↑ Broń i Barwa nr. 1 1939 s.11 "O odznaczeniu Złoty Krzyż Zasługi przez Prezydenta RP"
- ↑ M.P. z 1933 r. nr 212, poz. 238.
- ↑ 2.10.1944 rozkaz 498/BP Komendanta Sił Zbrojnych AK
- ↑ Rozkaz Dzienny 20 p. ułanów nr. 333/28
- ↑ 29.8.1931
- ↑ Odznaka 1. Korpusu Polskiego. muzeumwp.pl. [dostęp 2021-07-24].
Bibliografia edytuj
- Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2022-01-19].
- Lista starszeństwa oficerów zawodowych. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922.
- Rocznik Oficerski 1923. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1923.
- Rocznik Oficerski 1924. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1924.
- Rocznik Oficerski 1928. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1928.
- Rocznik Oficerski Rezerw 1934. Biuro Personalne Ministerstwa Spraw Wojskowych, 1934.
Linki zewnętrzne edytuj
- Aldona Cholewianka-Kruszyńska (tekst), Hanna Łysakowska (katalog i red.): Przyjaciele. Stanisław Gepner i Andrzej Grzybowski. Warszawa: Muzeum Łowiectwa i Jeździectwa; Łańcut: Muzeum – Zamek, 2005. ISBN 83-87238-25-2. [dostęp 2021-07-27].