Stanisław Morozenko
Stanisław Morozenko, według historiografii radzieckiej błędnie Nestor Morozenko[1] (właściwie Stanisław Mrozowicki herbu Prus III, ukr. Станісла́в Морозе́нко/Мрозови́цький, zm. 28 lipca 1649) – kozacki działacz polityczny i wojskowy, oficer powstania Chmielnickiego.
| Stanisław Mrozowicki | |
 Prus III | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data śmierci | |
Życiorys edytuj
Pochodził ze szlachty halicko-podolskiej.
Według badacza ukraińskiego Tarasa Czuchliba, urodził się w rodzinie podstarościego trembowelskiego[2]. Według Kaspra Niesieckiego, podstarościm trembowelskim był Paweł Mrozowicki, przed tym pisarz ostrzeszowski, którego żoną była Podlodowska, a jednym z braci Jerzy Mrozowicki, pisarz żydaczowski, potem pisarz ziemski halicki[3], w rzeczywistości Stanisław był bratankiem Jerzego[4]. Zdaniem A. Mał..., matką Stanisława była Anna z Korycińskich, córka Adama, dziedzica dóbr Spas[5] w województwie bełskim[6].
Studiował na Akademii Krakowskiej, uniwersytecie w Padwie oraz na Academii Franekerensis w Franeker, gdzie brał lekcje szermierki u "Magister Artis Gladiatorum” Pietera de Vries[7].
Od 1638 roku był pułkownikiem rejestrowego wojska kozackiego, w latach 1645–1649 pułkownikiem korsuńskim (według innych danych, na mocy patentu króla Władysława IV Wazy z dnia 7 czerwca 1645 został pułkownikiem czehryńskim[8]), od 1648 pułkownikiem oboźnym pułku kropiwniańskiego. Brał udział w walkach na Podolu, między innymi w bitwie pod Piławcami. Podczas oblężenia Zbaraża w 1649 roku dowodził konnicą wojsk zaporoskich. Zginął 28 lipca tego roku, podczas rozejmu ogłoszonego w celu umożliwienia swobodnego przejazdu Stanisławowi Janickiemu, polskiemu posłowi obrońców Zbaraża do chana tatarskiego[9]. Wówczas przypadkowo został zabity przez Polaków, kiedy to hamował pułk białocerkiewski, który chciał zaatakować posła[10].
Jest bohaterem ukraińskiej historycznej pieśni Oj, Moroze, Morozenku, ty sławnyj Kozacze (Ой Морозе, Морозенку, ти славний козаче).
Wywód przodków edytuj
| 4. Jan Mrozowicki | ||||||
| 2. Paweł Mrozowicki | ||||||
| 5. Zofia Raszowska | ||||||
| 1. Stanisław Mrozowicki | ||||||
| 6. Adam Koryciński | ||||||
| 3. Anna Korycińska | ||||||
| 7. NN | ||||||
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Danylo Husar Struk (red.), Morozenko Stanyslav (actual surname: Mrozowicki), [w:] Encyclopedia of Ukraine, volume III, L-Pf, Toronto - Buffalo - London, s. 460, 1984.
- ↑ Czuchlib, s. 73.
- ↑ Kasper Niesiecki: Mrozowicki herbu Prus. [W:] Korona polska przy złotej wolności starożytnymi wszystkich katedr, prowincji i rycerstwa klejnotami.... T. III. Lwów, 1740, s. 318.
- ↑ https://wielcy.pl/wgm/?m=NG&t=PN&n=sw.400312 [dostęp 2018-11-21]
- ↑ A. Mał... z Podola, s. 175.
- ↑ A. Mał... z Podola, s. 176.
- ↑ Michajło Bryk, Morozenko in Franeker, w: Ut de Smidte, 1 (1969), cz. 4, s. 10-14.
- ↑ A. Mał... z Podola, s. 172.
- ↑ Władysław Andrzej Serczyk, Na płonącej Ukrainie. Dzieje Kozaczyzny 1648–1651, Warszawa , s. 240, 2007.
- ↑ Diariusz obszerny oblężenia Zbaraża, [w:] Jakuba Michałowskiego wojskiego lubelskiego a później kasztelana bieckiego Księga Pamiętnicza z dawnego rękopisma będącego własnością Ludwika Hr. Morsztyna wydana staraniem i nakładem C.K. Towarzystwa Naukowego Krakowskiego, Kraków, s. 453, 1864.
Bibliografia edytuj
- Encyklopedia ukrainoznawstwa. T. 5. Lwów, 2000, s. 1650. ISBN 5-7707-4048-5. (ukr.)
- Taras Czuchlib: Morozenko Nestor. [W:] Encykłopedija istoriji Ukrajiny. Т. 7: Мл—О. Kijów: Наукова думка, 2010, 573 il., 72 map, s. 73. ISBN 978-966-00-1061-1. (ukr.)
- A. Mał... z Podola. Mrozowicki, czyli Morozeńko. Pułkownik korsuński, kozacki. „Lwowianin Przeznaczony Krajowym i Użytecznym Wiadomościom”. 8, s. 169–178, Lwów, 1840.