Wikipedia

Stanisław Owsianny

oficer Wojska Polskiego

Stanisław Owsianny (ur. 1 maja 1888 w Świńcu, zm. między 16 a 19 kwietnia[1] 1940 w Katyniu) – kapitan lekarz rezerwy Wojska Polskiego, kawaler Krzyża Walecznych, ofiara zbrodni katyńskiej[2].

Stanisław Owsianny
Ilustracja
kapitan lekarz kapitan lekarz
Data i miejsce urodzenia

1 maja 1896
Świniec

Data i miejsce śmierci

między 16 a 19 kwietnia 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

Armia Cesarstwa Niemieckiego
Wojsko Polskie

Jednostki

szpital wojskowy w Kościanie
15 pułk artylerii polowej
3 pułk lotniczym

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Późniejsza praca

lekarz

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941) Złoty Krzyż Zasługi Medal Niepodległości Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości

Życiorys edytuj

Urodził się w rodzinie Jana i Antoniny z Kaczorów[3]. Uczęszczał do gimnazjum w Krotoszynie, z którego za udział w strajku szkolnym został wydalony. W czasach gimnazjalnych był członkiem Towarzystwa Tomasza Zana. Ukończył studia na wydziale lekarskim Uniwersytetu w Lipsku[4]. Uczestnik I wojny światowej, powstania wielkopolskiego, obrony Lwowa. Od 1919 w Wojsku Polskim, służył w 8 Szpitalu Okręgowym. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej. Awansowany do stopnia kapitana 12 czerwca 1919. W 1920 służył w szpitalu wojskowym w Kościanie, następnie w 15 pułku artylerii polowej i 3 pułku lotniczym. 24 września 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu kapitana lekarza, w Korpusie Lekarskim, w grupie oficerów byłej armii niemieckiej. Pełnił wówczas służbę w VII Brygadzie Rezerwowej[5]. W 1920 w Poznaniu wydał „Aus der polnischen Volksmedizin”.

W 1922 został zdemobilizowany[6] i przydzielony w rezerwie do kompanii zapasowej sanitarnej Nr 7[7]. 8 stycznia 1924 został zweryfikowany w stopniu kapitana ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 1160. lokatą w korpusie oficerów sanitarnych rezerwy, grupa lekarzy. Posiadał przydział w rezerwie do VII batalionu sanitarnego[8].

6 października 1930 uczestniczył w wypadku samochodowym na trasie Czempiń - Śrem. W wyniku zdarzenia śmierć ponieśli burmistrz Szamotuł i prezes związku burmistrzów Konstanty Scholl, i burmistrz Witkowa - Neuman[9]. Należał do Związku Oficerów Rezerwy. Przewodniczył Rocznemu Walnemu Zgromadzeniu Związku Oddziału Poznańskiego w 1932[10]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Szamotuły i posiadał przydział w rezerwie do kadry zapasowej 7 Szpitala Okręgowego w Poznaniu[11]. 13 lutego 1938 w czasie walnego, a jednocześnie konsolidacyjnego zgromadzenia Związku Weteranów Powstań Narodowych 1914–1919 i Towarzystwa Powstańców Wielkopolskich został wybrany ławnikiem zgromadzenia[12]. W marcu 1939 na walnym zgromadzeniu szamotulskiego Koła Powstańców Wielkopolskich został wybrany na delegata na zjazd okręgowy[13]. W 1939 był przewodniczącym szamotulskiego Komitetu Obywatelskiego, działał w Związku Powstańców Wielkopolskich. 2 lipca 1939 przewodniczył uroczystości przekazania batalionowi Obrony Narodowej „Szamotuły” karabinów maszynowych[14].

W 1939 zmobilizowany. W czasie kampanii wrześniowej dostał się do niewoli radzieckiej. Według stanu z 17 listopada 1939 był jeńcem kozielskiego obozu. Między 15 a 17 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[1] – lista wywózkowa 029/1 poz 37, nr akt 1767[15] z 13.04.1940[1]. Został zamordowany między 16 a 19 kwietnia 1940 przez NKWD w lesie katyńskim[1]. Został zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943 wpis w księdze czynności pod datą 12.05.1943. Figuruje liście AM-215-1795 i Komisji Technicznej PCK GARF-64-01795 (nazwisko zapisane jako Owsiany). Przy szczątkach w mundurze kapitana znaleziono dyplom lekarski w języku niemieckim, świadectwo szczepienia z Kozielska nr 1161, legitymację nadania Krzyża Niepodległości, papierośnicę[16][17]. Znajduje się na liście ofiar opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 125 i Nowym Kurierze Warszawskim nr 131.

W Archiwum Robla znajduje się deklaracja grupy jeńców z 17.11.1939 o braku środków pieniężnych. Pismo znaleziono przy zwłokach por. rez. Konstantego Zacherta-Olszyca (pakiet 02567-01).

Życie prywatne edytuj

Od 25 kwietnia 1925 był mężem Janiny Brochwicz-Żelewskiej[4].

Ordery i odznaczenia edytuj

Upamiętnienie edytuj

  • Tablica na Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu[21].
  • Minister obrony narodowej Aleksander Szczygło decyzją Nr 439/MON z 5 października 2007 awansował go pośmiertnie na stopnień majora. Awans zostały ogłoszone 9 listopada 2007, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.
  • Krzyż Srebrny Orderu Virtuti Militari (nr 14384) – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie żołnierzy polskich zamordowanych w Katyniu i innych nieznanych miejscach kaźni, nadane przez prezydenta RP na uchodźstwie profesora Stanisława Ostrowskiego (11 listopada 1976).
  • Krzyż Kampanii Wrześniowej – zbiorowe, pośmiertne odznaczenie pamiątkowe wszystkich ofiar zbrodni katyńskiej (1 stycznia 1986).

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, s. 549.
  2. ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, 1991, s. 184.
  3. ↑ Kiński i inni, Katyń, Księga Cmentarna, 2000, s. 457.
  4. ↑ a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 226. [dostęp 2021-09-02].
  5. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 38 z 6 października 1920 roku, s. 962.
  6. ↑ Druga lista 1922 ↓, s. 55.
  7. ↑ Spis oficerów rezerwy 1922 ↓, s. 210.
  8. ↑ Rocznik Oficerski, Warszawa: MSWojsk., 1923, s. 1166, 1229.
  9. ↑ „Polska Zbrojna” (R.10, nr 274), Warszawa, 6 października 1930, s. 3.
  10. ↑ „Kurjer Poznański” (R.27, nr 175), Poznań, 16 kwietnia 1932, s. 7.
  11. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw, Warszawa: MSWojsk., 1934, s. 779.
  12. ↑ „Głos Powstańca Wielkopolskiego” (R. 1, nr 7), Poznań, 6 marca 1938, s. 3.
  13. ↑ „Głos Powstańca Wielkopolskiego” (R. 2, nr 11/12), Poznań, 19 marca 1939, s. 4.
  14. ↑ „Głos Powstańca Wielkopolskiego” (R. 2, nr 25), Poznań, 18 czerwca 1939, s. 4.
  15. ↑ J. Tucholski, op cit, s. 656.
  16. ↑ Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 215.
  17. ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online] [dostęp 2019-06-04] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
  18. ↑ a b c Na podstawie zdjęcia
  19. ↑ M.P. z 1931 r. nr 64, poz. 102 „za zasługi na polu wychowania fizycznego”.
  20. ↑ M.P. z 1933 r. nr 63, poz. 81 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  21. ↑ Pracownicy wielkopolskiej służby zdrowia – ofiary zbrodni katyńskiej upamiętnieni na Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego w Poznaniu. poznan.ipn.gov.pl. [dostęp 2021-04-18]. (pol.).

Bibliografia edytuj

  • Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych.
  • Druga lista oficerów rezerwowych WP. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-01-26.
  • Alfabetyczny spis oficerów rezerwy. Warszawa: Ministerstwo Spraw Wojskowych, 1922-05-01.
  • Rocznik Oficerski 1923, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1923.
  • Rocznik Oficerski 1924, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1924.
  • Rocznik Oficerski Rezerw, Ministerstwo Spraw Wojskowych, Warszawa 1934.
  • Jan Kiński, Helena Malanowska, Urszula Olech, Wacław Ryżewski, Janina Snitko-Rzeszut, Teresa Żach: Katyń. Księga Cmentarna Polskiego Cmentarza Wojennego. Marek Tarczyński (red.). Warszawa: Oficyna Wydawnicza RYTM, 2000. ISBN 83-905590-7-2.
  • Jędrzej Tucholski: Mord w Katyniu. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1991. ISBN 83-211-1408-3.
  • УБИТЫ В КАТЫНИ, Москва Общество «Мемориал» – Издательство «Звенья» 2015, ISBN 978-5-78700-123-5.
  • Auswaertiges Amt – Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Owsianny&oldid=66538901”