Stanisław Sokołowski (leśnik)
Stanisław Sokołowski senior (ur. 19 października 1865 w Młoszowej koło Chrzanowa[1], zm. 31 sierpnia 1942 w Zakopanem) – pionier polskiego leśnictwa, rzecznik utworzenia Tatrzańskiego Parku Narodowego.
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie |
leśnik, doradca naukowy |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
W Krakowie ukończył Seminarium Nauczycielskie, później z powodu braku pieniędzy na kontynuację nauki pracował przez 13 lat jako robotnik leśny. W wieku 26 lat zdał eksternistycznie maturę, a następnie odbył studia akademickie w Wiedniu w niem. Hochschule für Bodencultur[1] (1893–1896), co było możliwe dzięki finansowemu wsparciu rodziny żony.
Po powrocie do kraju pracował w Krajowej Szkole Gospodarstwa Leśnego we Lwowie[1], później w Akademii Rolniczej w Dublanach. Równocześnie prowadził wykład w Szkole Politechnicznej we Lwowie[1]. W 1904 roku otrzymał stanowisko profesora Wyższej Szkoły Leśnej we Lwowie (w latach 1913-1919 był jej dyrektorem[1]), a w 1919 objął katedrę leśnictwa na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1924 wybrany został na dziekana Wydziału Leśnego UJ[2]. W latach 1920-1928 był również nauczycielem w Średniej Szkole Rolniczej w Czernichowie[2]. W 1931 roku został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności[3]. W latach 20. wykładał także w SGGW w Warszawie i na Uniwersytecie Poznańskim[2].
Otrzymał także godność doktora honoris causa UJ (1932) oraz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie (1934). Był doradcą naukowym majątków leśnych Polskiej Akademii Umiejętności i Fundacji Kórnickiej[4].
Już w latach 20. postulował utworzenie na terenie Tatr parku narodowego oraz ochronę tatrzańskich lasów. Od 1920 roku był członkiem Państwowej Rady Ochrony Przyrody[4].
W 1902 wybudowano dla niego willę „Ornak” przy ul. Grunwaldzkiej 20 w Zakopanem[3]. Na stałe osiadł w niej w 1935 roku, kiedy przeszedł na emeryturę. Z małżeństwa z góralką Agnieszką z Walczaków miał sześcioro dzieci, którymi byli:
- Marian (1894–1939) – botanik, profesor Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego, taternik, alpinista,
- Adam Sokołowski (1898–1984) – lekarz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego, taternik,
- Stanisław (1900–1990) – geolog, profesor Instytutu Geologicznego w Warszawie,
- Witold (1902–1989) – taternik,
- Jan Seweryn (1904–1953) – malarz, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, taternik,
- Zofia (ur. 1909)[4].
W 1912 oraz w latach 1914–17 był prezesem Polskiego Towarzystwa Przyrodników im. Kopernika[5]. Według stanu z 1914 był członkiem rady nadzorczej Własnego Galicyjskiego Zakładu Kredytowego oraz zastępcą zarządcy składnicy wód mineralnych krajowych Krajowego Związku Zdrojowisk i Uzdrowisk we Lwowie[6]. Ponadto był członkiem korespondentem PAU, członkiem Galicyjskiego Towarzystwa Leśnego oraz prezesem Polskiego Towarzystwa Leśnego[2].
Jest pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem (kw. L-I-2)[7]. W 1965 roku w stulecie urodzin w Dolinie Białego w Tatrach utworzono rezerwat przyrodniczy jego imienia[2]. Na willi „Ornak” umieszczona została tablica upamiętniająca Sokołowskiego[4].
Publikacje edytuj
- W obronie lasów, [w:] „Sylwan” 25/1907,
- Hodowla lasu, 3 wydania, Lwów 1912-1930,
- W obronie lasów tatrzańskich, [w:] „Rzeczpospolita” 320/1922,
- Tatry jako Park Narodowy, Kraków 1923,
- Z krainy regli, [w:] „Wierchy” 1/1923,
- Budowa roślin drzewiastych, Lwów 1927,
- Prace biometryczne nad rasami sosny zwyczajnej (Pinus silvestris) na ziemiach Polski, Kraków 1931,
- Las tatrzański, Zakopane 1936[4].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2 maja 1923)[8]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 191.
- ↑ a b c d e Słownik biograficzny Żywiecczyzny 1995 ↓, s. 192.
- ↑ a b Maciej Pinkwart, Lidia Długołęcka-Pinkwart: Zakopane. Przewodnik historyczny. Bielsko-Biała: Pascal, 2003, s. 157. ISBN 83-7304-169-9.
- ↑ a b c d e Zofia Radwańska-Paryska, Witold Henryk Paryski: Wielka encyklopedia tatrzańska. Poronin: Wydawnictwo Górskie, 2004, s. 1116–1119. ISBN 83-7104-009-1.
- ↑ Polskie Towarzystwo Przyrodników im. Kopernika. Władze. [dostęp 2014-01-13].
- ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1914. Lwów: 1914, s. 1048.
- ↑ śp. Stanisław Sokołowski
- ↑ Order Odrodzenia Polski. Trzechlecie pierwszej kapituły 1921–1924. Warszawa: Prezydium Rady Ministrów, 1926, s. 21.
Bibliografia edytuj
- Tadeusz Wośkowski: Dzieje studiów rolniczo-lasowych w ośrodku lwowsko-dublańskich w opracowaniu Tadeusza Wośkowskiego. Warszawa: Centralna Biblioteka Rolnicza im. Michała Oczapowskiego, 2011, s. 5. ISBN 978-83-932996-0-7.
- Jan Blitz i inni, Słownik biograficzny Żywiecczyzny. Tom I, Żywiec: Spółdzielnia wydawnicza Gazeta Żywiecka, 1995, s. 191-192, ISBN 83-902605-1-4.
Linki zewnętrzne edytuj
- Publikacje Stanisława Sokołowskiego w bibliotece Polona