Wikipedia

Statua Matki Boskiej Błogosławiącej w Suwałkach

Statua Matki Boskiej Błogosławiącej w Suwałkach – rzeźba dłuta Feliksa Krasuskiego umieszczona na północnych obrzeżach Parku Konstytucji 3 Maja, naprzeciwko kościoła św. Aleksandra.

Statua Matki Boskiej Błogosławiącej
Ilustracja
Matka Boska Błogosławiąca – statua
Państwo

 Polska

Województwo

 podlaskie

Miejscowość

Suwałki

Miejsce

północne obrzeża Parku Konstytucji 3 Maja

Typ obiektu

posąg na cokole

Data odsłonięcia

1862

Położenie na mapie Suwałk
Mapa konturowa Suwałk, w centrum znajduje się punkt z opisem „Statua Matki Boskiej Błogosławiącej”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry po prawej znajduje się punkt z opisem „Statua Matki Boskiej Błogosławiącej”
Położenie na mapie województwa podlaskiego
Mapa konturowa województwa podlaskiego, u góry znajduje się punkt z opisem „Statua Matki Boskiej Błogosławiącej”
Ziemia54°06′04,3″N 22°55′37,9″E/54,101194 22,927194
Multimedia w Wikimedia Commons
Statua Matki Boskiej (Suwałki)

Historia edytuj

Andrzej Matusiewicz w 2 tomie „Rocznika Augustowsko-Suwalskiego” tak pisał: Jesienią 1861 roku na fali patriotycznych nastrojów i manifestacji, którymi żyły Suwałki od wczesnej wiosny, zrodził się wśród parafian suwalskich pomysł ustawienia w mieście „statui Najświętszej Matki Boskiej”. Zamierzano umieścić ją w półkolu ogrodu spacerowego naprzeciw kościoła św. Aleksandra (...). Statuę z „kamienia ciosanego” o wysokości czterech łokci planowano ustawić „na przyzwoitym piedestale”[1]. Budowę rzeźby planowano sfinansować ze składek mieszkańców miasta oraz z daru Feliksa Bakinowskiego[2]. Ze względu na wprowadzenie stanu wojennego na terenie Królestwa Polskiego prace związane z budową przeciągnęły się jednak na rok 1862. Wykonanie pomnika powierzono warszawskiemu rzeźbiarzowi Feliksowi Krasuskiemu. 23 listopada 1862 r. ówczesny proboszcz parafii św. Aleksandra, ks. Piotr Wierzbowski[3] otrzymał od władz pozwolenie na ustawienie figury, on też 8 grudnia 1862 r. dokonał uroczystego poświęcenia statui. Podczas II wojny światowej (nocą z 9 na 10 lipca 1940 r.) pomnik został zniszczony, prawdopodobnie przez hitlerowców. Niebawem jednak figurę naprawiono i powróciła ona na swoje dawne miejsce. W 1995 r. poddano ją kompleksowej renowacji.

Opis pomnika edytuj

Błogosławiąca Matka Boska bez dzieciątka, wyrobiona z piaskowca, stoi na kamiennym postumencie, zdobnym czterema płaskorzeźbami – tak pisał o pomniku ksiądz Salomon Holanek[4]. Bardzo dokładny opis statui znalazł się w pracy Barbary i Marka Kołyszków. To u nich czytamy m.in.: Pomnik (...) wykonany jest z dwóch rodzajów kamienia. Figura (...) i część górna cokołu (z girlandami) wykonane są z wapienia. Postać (...) stoi na kwadratowej podstawie z napisem: „Matko błogosław nas”. (...) cokół zawiera z każdej strony wnęki po usuniętych w 1865 roku[5] płaskorzeźbach[6]. Wnęki te spłycono, wykonując wypełnienie ich zaprawą cementową[7]. Sama figura została opisana w następujący sposób: stoi w kontrapoście z lekko uniesioną lewą nogą, prawą rękę ma lekko ugiętą z dłonią wyciągniętą do przodu (...) . Lewa dłoń zwrócona jest do torsu. Postać odziana jest w tunikę przewiązaną w pasie i w wierzchnią szatę zarzuconą przez lewe ramię (...). Spod szat widać bose stopy (...). Głowę zdobi mitra książęca. Przed pracami konserwatorskimi głowę zdobiła korona mosiężna (...). Twarz zwrócona jest wprost, a spod chusty widać włosy skręcone w loki[8].

Feliks Krasuski edytuj

Autorem statui był artysta-rzeźbiarz Feliks Krasuski. Jak podaje czwarty tom „Słownika artystów polskich i obcych w Polsce działających” w 1847, mając 17 lat, rozpoczął studia w SSP[9] w Warszawie, gdzie studiował u Konstantego Hegla do 1855[10]. Potem pracował m.in. nad rzeźbami do kościoła w Wilanowie. Był jednym z uczestników zamachu na carskiego namiestnika generała Fiodora Berga (19.09.1863 r.). Stefan Kieniewicz w monografii: „Powstanie styczniowe” pisał, iż bezpośrednimi wykonawcami [zamachu] byli dwaj bracia Krassuscy: Feliks, rzeźbiarz (...) i Dominik, snycerz (...). Towarzyszyli mu: Władysław Wnętowski, malarz pokojowy, i Wojciech Kunke, podobno rzeźnik (...) Naprzód zrzucili 2 butelki z fosforem rozpuszczonym w dwusiarczanie węgla, (...) następnie padł strzał z garłacza, nabitego siekańcami; na koniec rzucono z okna kilka bomb. Siekańce pokiereszowały oparcie powozu, mundur Berga i jego adiutanta, którzy jednakże obaj wyszli cało. Bomby i butelki padły na bruk, raniąc jedynie konie z zaprzęgu i kozackiej eskorty[11]. Dominika Krasuskiego ujęto i stracono, natomiast Feliksowi udało się zbiec za granicę.

 
Zamach na gen. Fiodora Berga (1863r.)

Św. Jadwiga czy Matka Boska? edytuj

W opracowaniach dotyczących historii statui pojawiają się informacje, iż wykonana przez Krasuskiego rzeźba przedstawiała św. Jadwigę a nie Matkę Boską. Jednakże jak wynika z analizy materiałów źródłowych, do których dotarł Andrzej Matusiewicz, pod koniec 1861 r. ówczesny prezydent Suwałki – Walenty Rościszewski[12] – zwrócił się do augustowskiego rządu gubernialnego z prośbą o pozwolenie na wzniesienie statui Matki Boskiej, która to została ustawiona i uroczyście poświęcona w dniu 8 grudnia 1862 r. przez proboszcza parafii św. Aleksandra, księdza Piotra Wierzbowskiego. Z zachowanych nielicznych materiałów wynika, iż w oficjalnej korespondencji używana była cały czas nazwa: „Błogosławiąca Matka Boska bez dzieciątka". Tak więc wydaje się, iż suwalska statua z założenia miała przedstawiać Matkę Boską. Ciekawa zdaje się w tym miejscu konkluzja, iż Krasuski realizując zamówienie – co do jego treści nie ma żadnych wątpliwości – na figurę Najświętszej Matki Boskiej, wykonał figurę św. Jadwigi. Nie poinformował o tym swoich zleceniodawców, a to, że wykonał figurę św. Jadwigi i to „z celem rewolucyjnym”, i była to myśl tylko Krasuskiego, odkryto dopiero później[13].

Przypisy edytuj

  1. ↑ A. Matusiewicz, Statua Matki Boskiej czy świętej Jadwigi?, „Rocznik Augustowsko-Suwalski" 2002, t. 2, s. 189.
  2. ↑ Feliks Bakinowski urodzony ok. 1796 r. w Chojnikach (gubernia mińska) był kontrolerem skarbowym rządu gubernialnego w Suwałkach. Zmarł w 1861 r. Informacja na podstawie tekstu A. Matusiewicza Statua Matki Boskiej czy świętej Jadwigi?
  3. ↑ Ks. Piotr Wierzbowski (zm. 1893 w Sejnach), duchowny katolicki, w l. 1855-1872 proboszcz parafii św. Aleksandra (Suwałki), potem biskup sejneński. Informacja na podstawie tekstu A. Matusiewicza Statua Matki Boskiej czy świętej Jadwigi?
  4. ↑ Zob. tekst w „Przeglądzie Katolickim" 1863, nr 3.
  5. ↑ Matusiewicz podaje, iż płaskorzeźby zostały usunięte w październiku 1864 r. i przesłane do sejneńskiego kościoła. Zob. tekst A. Matusiewicz, 143 lata temu, „Tygodnik Suwalski" 2005, nr 49, s. 18.
  6. ↑ Płaskorzeźby przedstawiały: św. Jadwigę błogosławiącą syna (od frontu); św. Andrzeja Bobolę (od tyłu); św. Jozefata (z prawej strony); św. Kazimierza (z lewej strony). Zob. tekst A. Matusiewicz, Statua Matki Boskiej czy świętej Jadwigi?, „Rocznik Augustowsko-Suwalski" 2002, t. 2.
  7. ↑ B. Kołyszko, M. Kołyszko, Matka Boska czy św. Jadwiga, [w:] Na początku był kościół : 285 lat parafii św. Aleksandra, red. J. Bacewicz, Suwałki 1995, s. 79-80.
  8. ↑ B. Kołyszko, M. Kołyszko, Matka Boska czy ..., s. 79-80.
  9. ↑ SSP – Szkoła Sztuk Pięknych w Warszawie.
  10. ↑ A. Melbechowska-Luty, Krasuski Feliks, [w:] Słownik artystów polskich oraz w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.) : malarze, rzeźbiarze, graficy. T. 4, red. J. Maurin Białostocka i J. Derwojed, Wrocław 1966, s. 250.
  11. ↑ S. Kieniewicz, Powstanie styczniowe, Warszawa 1983, s. 639.
  12. ↑ Walenty Rościszewski (ok. 1819-1867), pochodził z Siedlec. W l. 1855-1857 prezydent Kalwarii, od 14 listopada 1857 r. prezydent Suwałk. W listopadzie 1863 r. zesłany do guberni orenburskiej. Informacja na podstawie tekstu A. Matusiewicza Statua Matki Boskiej czy świętej Jadwigi?
  13. ↑ A. Matusiewicz, Statua Matki Boskiej czy świętej..., s. 195.

Bibliografia edytuj

  • Stefan Kieniewicz, Powstanie styczniowe, Warszawa 1983, ISBN 83-01-03652-4, OCLC 830211626.
  • Kołyszko B., Kołyszko M., Matka Boska czy św. Jadwiga, [w:] Na początku był kościół : 285 lat parafii św. Aleksandra, red. J. Bacewicz, Suwałki 1995. ISBN 83-904495-0-1
  • Kołyszko M., Suwalski pomnik św. Jadwigi śląskiej, [w:] Cysterki w dziejach i kulturze ziem polskich, dawnej Rzeczypospolitej i Europy Środkowej : materiały z siódmej Międzynarodowej Konferencji Cystersologów odbytej z okazji 800. rocznicy fundacji opactwa cysterek w Trzebnicy, Trzebnica 18-21 września 2002 r., red. A. M. Wyrwa, A. Kiełbasa, J. Swastek, Poznań 2004. ISBN 83-7177-267-X
  • Kołyszko M., Kołyszko B., Zarys historii pomnika św. Jadwigi z Suwałk, „Martyria” 1995, nr 5.
  • Matusiewicz, A., 143 lata temu, „Tygodnik Suwalski” 2005, nr 49.
  • Matusiewicz A., Pomniki w Suwałkach, „Jaćwież” 2005, nr 31.
  • Matusiewicz A., Statua Matki Boskiej czy świętej Jadwigi, „Rocznik Augustowsko-Suwalski” 2002, t. 2.
  • Melbechowska-Luty A., Krasuski Feliks, [w: ] Słownik artystów polskich i obcych w Polsce działających (zmarłych przed 1966 r.) : malarze, rzeźbiarze, graficy. T.4, Kl-La, red. J. Maurin Białostockiej i J. Derwojeda, Wrocław 1986. ISBN 83-040-1983-3
  • Pankiewicz W., Statua, „DwuTygodnik Suwalski” 2017, nr 8.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Statua_Matki_Boskiej_Błogosławiącej_w_Suwałkach&oldid=73154171”