Stawce
Stawce – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie janowskim, w gminie Batorz[5][6].
| wieś | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
15 |
| Kod pocztowy |
23-320[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LJA |
| SIMC |
0787997[5] |
Położenie na mapie gminy Batorz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu janowskiego  | |
 50°53′02″N 22°31′43″E/50,883889 22,528611[1]
| |
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0788005 | Górka-Koniec | część wsi |
Krótki opis edytuj
Wieś szlachecka położona była w drugiej połowie XVI wieku w powiecie urzędowskim województwa lubelskiego[7]. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa tarnobrzeskiego. W miejscowości znajduje się kaplica pod wezwaniem Dobrego Pasterza, przynależąca do Parafii Najświętszego Serca Pana Jerusalem w Aleksandrówce, do której też należy wieś.
Miejscowość jest sołectwem, zajmuje obszar 433 ha[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego (III 2011 r.) liczyła 235 mieszkańców[9] i była szóstą co do wielkości miejscowością gminy Batorz. Od 1947 r. działa OSP Stawce. Remizę zbudowano w 1983 r. Odbudowano w 2012 r., OSP posiada samochód bojowy Żuk.
Historia edytuj
Od chwili pierwszej wzmianki w 1417 r. wieś pozostawała w rękach drobnej szlachty. Pierwszym znanym jej dziedzicem był Marcin ze Stawiec. Przed 1509 r. miejscowość zasiliła rozległe dobra kraśnickie Tęczyńskich. Pod koniec XVI w. nabyli ją Drzewiccy, podobnie jak Studzianki i Wolę Studziańską. W 1626 r. areał uprawny liczył około 16 łanów.
W okresie wojny północnej (1700-1721) wojska saskie zarekwirowały chłopom woły i konie. Do podniesienia wsi z upadku przyczynił się jej dzierżawca Mikołaj Modryński, który wybudował nowe zabudowania dworskie (zarówno dworek, jak i budynki gospodarcze), również studnię, karczmę, urządził sady i ogrody, pomógł też chłopom.
Od Drzewickich Stawce przejęli Sołtykowie, a następnie Suchodolscy, którzy w 1794 roku sprzedali wieś Aleksandrowi Zamojskiemu. W ten sposób miejscowość weszła w skład ordynacji (klucz batorski).
Według inwentarza z 1795 r. była dobrze zagospodarowana. Były tutaj zabudowania folwarczne z oficynami mieszkalnymi, karczma z browarem, młyn ze stawem oraz sad, a w nim kaplica zbudowana jeszcze przez Suchodolskich, którzy byli kalwinami. W 1797 r. burza gradowa wyrządziła znaczne szkody. W latach trzydziestych XIX w. Stawce przeszły do klucza i gminy turobińskiej (później była to gmina Zakrzew w powiecie krasnostawskim).
Podczas powstania styczniowego miała miejsce potyczka z oddziałami rosyjskimi (25 stycznia 1864 r.). W 1915 r. toczyły się tutaj zacięte walki austriacko-rosyjskie.
W 1921 r. wieś liczyła 81 domów i 530 mieszkańców. W czasie dwudziestolecia międzywojennego powstała szkoła podstawowa. Ówczesny dzierżawca majątku, Bronisław Kamiński udostępnił na szkołę budynki dworskie.
W okresie międzywojennym działało Koło Młodzieży Wiejskiej. Podczas II wojny światowej wieś stanowiła silny ośrodek partyzantki BCh. W latach 1955-1968 Stawce awansowały na siedzibę gromady. W 1969 r. wieś wcielono do gromady Batorz. W 1997 r. zbudowano kościół dojazdowy. W 1962 roku nastąpiła elektryfikacja, a w 1998 r. telefonizacja.
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 130391
- ↑ Wieś Stawce w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-02-03], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2023-02-03].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1222 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b c GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Corona Regni Poloniae. Mapa w skali 1:250 000, Instytut Historii im. Tadeusza Manteuffla Polskiej Akademii Nauk i Pracownia Geoinformacji Historycznej Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
- ↑ Sołectwo Stawce na stronie gminy
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
Bibliografia edytuj
- Baranowski Z.: Rys historyczny miejscowości powiatu janowskiego, Stalowa Wola 2001, ISBN 83-87840-53-X.
- Orłowski R.: Położenie i walka klasowa chłopów w Ordynacji Zamojskiej w drugiej połowie XVIII wieku, Lublin 1963, s. 25, 27.
- Skorowidz miejscowości Rzeczypospolitej Polskiej, t. IV, Województwo lubelskie, Warszawa 1924, s. 52-53.
- Tokarczyk R. A.: Dzieje roztoczańskiej wsi Gródki, Lublin 1992, s. 63.
- Zieliński S.: Bitwy i potyczki 1863-1864, Rapperswil 1913, s. 120.
- Paulowa S.: Tęczyńscy w Kraśniku, w. Z dziejów powiatu kraśnickiego, Lublin 1964, s. 61.
- Kurtyka J.: Tęczyńscy. Studium z dziejów polskiej elity możnowładczej w średniowieczu, Warszawa 1997, s. 509.
- Województwo lubelskie w 15 tomach Słownika geograficznego Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich 1880-1904, oprać. W. Sakławski, Lublin 1974, s. 361.
- Kuraś S.: Słownik historyczno-geograficzny województwa lubelskiego w średniowieczu, w: Dzieje Lubelszczyzny, t. III, Warszawa 1983, s. 221.
- Stworzyński M.: Opisanie historyczno-jeograficzne ordynacji zamojskiej z 1834 r., 120v.
- Inglot S.: Rejestr poborowy województwa lubelskiego, Wrocław 1957, s. 79.
- Archiwum Ordynacji Zamojskiej, sygn.: 8443.
- Księgi Grodzkie Lubelskie, Relacje, sygn.: 236, 370-370v; 367, 1014-1017v.
- Rząd Gubernialny Lubelski, Spisy, sygn.: 23.
- Księgi Ziemskie Lubelskie, Ingrosacje, sygn.: 14.
- Księga Miejska Lublina, sygn.: 266, 31.
- Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Lublinie 1968, nr. 13, p. 100.
- Starostwo Powiatowe Janowskie, sygn.: 3, 57.