Stefan Kamiński (księgarz)
Stefan Kamiński (ur. 1907 w Obrytkach, zm. 14 listopada 1974 w Krakowie) – polski księgarz, antykwariusz, wydawca i bibliofil związany z krakowskim środowiskiem artystycznym.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1907 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
14 listopada 1974 |
| Miejsce spoczynku |
cmentarz Rakowicki w Krakowie |
| Zawód, zajęcie |
księgarz, antykwariusz, wydawca, bibliofil |
| Miejsce zamieszkania |
Sejny (do 1926), Kraków (od 1926) |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Działalność do 1939 edytuj
Naukę zawodu rozpoczął jako praktykant księgarstwa, w latach 1923–1926 był zatrudniony w księgarni Feliksa Nawrockiego w Sejnach. Następnie przeniósł się do Krakowa, gdzie zaczął pracę w Księgarni Jagiellońskiej oraz Księgarni Towarzystwa Szkół Ludowych, której kierownikiem był do 1932. Wtedy stał się udziałowcem Księgarni „Nauka i Sztuka”, mieszczącej się przy ul. Podwale 6 (od 1939 był jej jedynym właścicielem)[1]. Zajmowała się ona również działalnością wydawniczą. Pierwszą książką wydaną nakładem „Nauki i Sztuki” był zbiór felietonów Zygmunta Nowakowskiego Niemcy à la minute (1933). Wśród pozostałych wydawnictw znalazły się m.in. Zaklęty dwór Heleny Zakrzewskiej (z ilustracjami Jerzego Fedkowicza, 1934) i Akademia Urwipołcia Stanisława Helstein-Helińskiego (znanego pod pseudonimem Jerzy Kryszand; 1937)[2]. W księgarni przy ul. Podwale utworzył w 1936 dział antykwaryczny[3] oraz wspomnienia Antoniego Stawarza Gdy Kraków kruszył pęta (1939; z czasów wyzwolenia Krakowa z rąk austriackich w roku 1918; nakład został zniszczony przez Niemców w czasie okupacji)[4].
Do 1939 Kamiński był właścicielem następujących firm antykwarycznych w Krakowie: księgarni przy ul. Podwale 6, księgarni przy ul. Floriańskiej 13, wypożyczalni książek przy ul. Pierackiego 1 oraz księgarni i wypożyczalni przy ul. Krakowskiej 18. W okresie międzywojennym był również członkiem krakowskiego Towarzystwa Miłośników Książki, w którego biuletynie publikował liczne felietony[2].
Okres II wojny światowej edytuj
W czasie II wojny światowej, po wkroczeniu wojsk niemieckich do Krakowa, Kamiński zajął się działalnością konspiracyjną. W 1942 utracił dotychczasowy lokal przy ul. Podwale i przeniósł się do nowej siedziby przy ul. Karmelickiej 29. Korzystając ze swojej drukarni, znajdującej się w podziemiach kamienicy, wydawał do 1945 pisma polityczne „Dziennik Polski”, „Kurier Powszechny”, „Małopolski Biuletyn Informacyjny”, „Rzeczpospolita Polska”, ulotki i odezwy oraz instrukcje wojskowe (drugą drukarnię podziemną prowadził przy ul. Poselskiej). Wśród współpracowników Kamińskiego w okresie okupacji niemieckiej znaleźli się m.in. Jerzy Andrzejewski, Jan Dobraczyński, Zofia Kossak-Szczucka, Jalu Kurek, Juliusz Kydryński, Karol Irzykowski, Czesław Miłosz, Zofia Starowieyska-Morstinowa, Kazimierz Wyka oraz kilkudziesięciu profesorów, a także twórcy literatury dziecięcej – w tym Zofia Rogoszówna, Witold Zechenter i Wojciech Żukrowski[5][6][7]. Ostatni z tych autorów napisał w czasie okupacji dla wydawnictwa Kamińskiego książkę Porwanie w Tiutiurlistanie, opublikowaną w 1946[8].
Dalsza działalność i śmierć edytuj
Po 1945 Kamiński rozszerzył swoją działalność, otwierając oddziały w Katowicach i Łodzi. Sytuacja jego firmy zmieniła się w 1950, kiedy nowo powstały Dom Książki przejął księgarnie i antykwariaty prowadzone przez osoby prywatne. Kamińskiemu pozwolono prowadzić antykwariat, jednak już w nowym lokalu, przy ul. Świętego Jana 3, którym kierował do śmierci w 1974[6]. Spoczął na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kw. LXI-płd.-10)[9].
Upamiętnienie edytuj
Pośmiertnie, w 1997, Kamiński został odznaczony medalem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[10][11]. W czasie II wojny światowej oprócz konspiracyjnej działalności wydawniczej zajmował się pomocą i ukrywaniem Żydów[7].
Antykwariat z wypożyczalnią książek przy ul. św. Jana 3 w Krakowie od śmierci Kamińskiego prowadziła jego bratanica, Krystyna Kamińska-Samek[3][12]. Z początkiem 2020 r. nowym właścicielem Antykwariatu Kamiński został Grzegorz Małachowski[13]. W miejscu działalności drukarni podziemnej przy ul. Karmelickiej 29 w 1986 Stowarzyszenie Księgarzy Polskich ufundowało tablicę pamiątkową[5].
Galeria zdjęć edytuj
-
Kamienica przy ul. Świętego Jana 3 w Krakowie -
Tablica pamiątkowa przy ul. Karmelickiej 29 w Krakowie -
Ekslibris wypożyczalni książek Kamińskiego -
Logotyp antykwariatu Kamińskiego
Przypisy edytuj
- ↑ Główna Księgarnia Naukowa. miastoliteratury.pl. [dostęp 2016-05-05]. (pol.).
- ↑ a b Aleksandra Mianowska. Stefan Kamiński (1907–1974). „Silva Rerum”. 1981. s. 125–134.
- ↑ a b O firmie – Sklep internetowy Antykwariatu SK. krakow-antykwariat.pl. [dostęp 2016-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)]. (pol.).
- ↑ Paweł Stachnik: Wspomnienia o wyzwoleniu, czyli zapomniana książka kpt. Stawarza. dziennikpolski24.pl, 2015-10-31. [dostęp 2016-07-11]. (pol.).
- ↑ a b 283. Tablica upamiętniająca Stefana Kamińskiego, księgarza. Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. [dostęp 2016-05-05]. (pol.).
- ↑ a b Stanisław Mancewicz: Przeczytałem w: Spokojny krakowianin. krakow.wyborcza.pl, 2004-12-02. [dostęp 2016-05-05]. (pol.).
- ↑ a b Listy Jerzego Andrzejewskiego do Kazimierza Wyki z lat 1940 – 1944 (wybór). „Nowa Dekada Krakowska”. 3/4 2012, s. 30. Krakowska Fundacja Literatury. (pol.).
- ↑ „Porwanie w Tiutiurlistanie” Wojciech Żukrowski. w.bibliotece.pl. [dostęp 2016-05-05]. (pol.).
- ↑ Internetowy lokalizator grobów. Zarząd Cmentarzy Komunalnych w Krakowie. [dostęp 2016-05-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-01-27)]. (pol.).
- ↑ Polscy Sprawiedliwi. K. [w:] Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie Pamięci [on-line]. Muzeum Historii Żydów Polskich. [dostęp 2019-05-14]. (pol.).
- ↑ Stefan Kamiński. Nekrologi. nekrologi.net, 2014-11-13. [dostęp 2016-05-05]. (pol.).
- ↑ JM: Antykwariat zarabia na bibliotekę. rp.pl, 2003-06-09. [dostęp 2016-05-05]. (pol.).
- ↑ Ostatnia prywatna wypożyczalnia książek w Krakowie kończy działalność. krakow.naszemiasto.pl, 2019-12-31. [dostęp 2022-05-26]. (pol.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Galeria zdjęć antykwariatu oraz pracowników Stefana Kamińskiego w PAUart – Katalogu zbiorów artystycznych i naukowych Polskiej Akademii Umiejętności
- Strona internetowa Antykwariatu SK – ostatniego miejsca pracy Kamińskiego. krakow-antykwariat.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-02)].