Stefan Szuman
Stefan Szuman (ur. 2 stycznia 1889 w Toruniu, zm. 16 maja 1972 w Warszawie) – polski pedagog, psycholog i lekarz.
 Portret Stefana Szumana autorstwa Witkacego, 31 maja 1933 | |
| Data i miejsce urodzenia |
2 stycznia 1889 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 maja 1972 |
| Zawód, zajęcie | |
| Tytuł naukowy | |
| Rodzice |
Leon Szuman, Eugenia Szuman (z domu Gumpert) |
| Małżeństwo |
Zofia Szczepanowska |
| Krewni i powinowaci |
Henryk Antoni Szuman (brat), Wanda Szuman (siostra) |
| Odznaczenia | |
     
| |
Życiorys edytuj
Mieszkał z ojcem Leonem, który posiadał własną klinikę, i sześciorgiem rodzeństwa (w tym z Henrykiem Antonim i Wandą). Matka Eugenia z domu Gumpert zmarła młodo. W rok po śmierci matki ojciec poślubił jej siostrę.
Szuman jako dziecko bardzo lubił przebywać z macochą, słuchając jak gra na fortepianie. Sam nauczył się grać na tym instrumencie jak i na skrzypcach. Wykazywał uzdolnienia nie tylko muzyczne, ale także plastyczne, zajmował się głównie malarstwem i grafiką. Uczęszczał do pruskiego gimnazjum w Toruniu, w którym to poza muzyką, plastyką, przyrodą i językiem francuskim nie odnosił większych sukcesów. Po szkole, aby zadowolić ojca rozpoczął studia medyczne we Wrocławiu. Stamtąd przeniósł się do Monachium, a następnie do Włoch. W 1913 ukończył studia i rozpoczął praktykę w Monachijskim Instytucie Patologicznym.
W czasie I wojny światowej został wcielony do niemieckiego wojska, w którym służył jako lekarz polowy. W 1917, w bitwie pod Cambrai został ciężko ranny.
Wiosną 1919 udało mu się przedostać do wojsk powstania wielkopolskiego i brał w nim udział jako lekarz połowy. Za swoje zasługi w ratowaniu rannych otrzymał w 1920 Krzyż Walecznych.
Po śmierci ojca (1920), Szuman nie objął po nim kliniki, twierdząc, że w wykonywaniu zawodu chirurga przeszkadza mu brak palca, który mu amputowano (amputacji poddał się, ponieważ w trakcie jednej z licznych operacji, jakie przeprowadzał, wbiła mu się w palec zakażona kość pacjenta, w wyniku czego wdała się gangrena). Zamiast tego rozpoczął studia z zakresu filozofii i estetyki na Uniwersytecie Poznańskim oraz studia plastyczne w Szkole Sztuk Zdobniczych; porzucił je jednak na rzecz studiów psychologicznych. Jednocześnie podjął pracę jako lekarz szkolny oraz jako wizytator higieny i wychowania fizycznego w Kuratorium Poznańskim.
W 1922 pojął za żonę Zofię Szczepanowską, która stała się jego najbliższą współpracowniczką spisującą jego obserwacje. Mieli córkę Grażynę po mężu Czyżewicz i syna Krzysztofa (zmarł w trzecim roku życia)[1].
Studia psychologiczne Szuman zakończył w 1927 roku obroną pracy doktorskiej Sztuka dziecka. Psychologia twórczości rysunkowej dziecka[2].
Po uzyskaniu habilitacji udał się w podróż naukową do Niemiec na Międzynarodowy Kongres Psychologiczny i Szwajcarii, gdzie został słuchaczem w Instytucie J.J. Rousseau.
W roku 1928 powołał Katedrę Psychologii Wychowawczej na Uniwersytecie Jagiellońskim. W 1934 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego, a w 1939 został członkiem Polskiej Akademii Umiejętności. W tym samym roku podczas okupacji niemieckiej zorganizował w Chrzanowie punkt opatrunkowy. Następnie wstąpił w szeregi Armii Krajowej, gdzie w batalionie „Skała” działał jako lekarz, znany jako doktor Flis. Za swoje zasługi otrzymał w 1961 Krzyż Partyzancki.
Po wojnie Stefan Szuman powrócił na Uniwersytet Jagielloński, dodatkowo rozpoczął zajęcia w Wyższej Szkole Pedagogicznej w Krakowie, gdzie objął stanowisko rektora. Był także członkiem Związku Nauczycielstwa Polskiego, Komitetu Nauk Psychologicznych PAN, a także Polskich Towarzystw Naukowych, psychologicznym, filozoficznym i psychiatrycznym.
Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu w Wilanowie[1].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (28 września 1954)[3]
- Krzyż Walecznych (1920)
- Krzyż Partyzancki (1961)
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (15 stycznia 1955)[4]
- Medal Komisji Edukacji Narodowej (1967)
- Odznaka tytułu honorowego „Zasłużony Nauczyciel PRL” (1965)[1]
Publikacje edytuj
Jest autorem ponad 150 publikacji, w tym[5]:
- Strach i odwaga (1924)
- Badania nad rozwojem chodu dziecka (1925)
- Rysunki schematyczne dzieci upośledzonych umysłowo (1925)
- Psychologia twórczości artystycznej ludu. Kilimkarstwo (1925)
- O psychicznych czynnikach zachowania się w rozwoju dziecka (1927)
- Obserwacje dotyczące tzw. synkretycznego spostrzegania u dziecka (1927)
- O testach ruchowych i możliwości zastosowania ich do wychowania fizycznego (1927)
- Analiza formalna i psychologiczna widzeń meskalinowych (1930)
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Maria Kielar-Turska, Stefan Szuman (1889–1972) [dostęp 2024-01-24].
- ↑ Stefan Szuman: Sztuka dziecka : psychologia twórczości rysunkowej dziecka. [w:] Informacja bibliograficzna [on-line]. WorldCat.org. [dostęp 2017-01-15].
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1588 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w pracy naukowej i dydaktycznej”.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 15 stycznia 1955 r. Nr 0/165 – na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
- ↑ au:Szuman, Stefan. [w:] WorldCat, the world's largest library catalog [on-line]. [dostęp 2017-01-15]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Krystyna Ostrowska: Szuman Stefan. W: Słownik psychologów polskich. Elwira Kosnarewicz, Teresa Rzepa, Ryszard Stachowski (red.). Poznań: Instytut Psychologii UAM, 1992, s. 187–190.
- Marek Mariusz Tytko: Szuman Stefan Bolesław Teodor. W: red. nacz. Andrzej Maryniarczyk: Powszechna encyklopedia filozofii. T. 9. Lublin: Polskie Towarzystwo Tomasza z Akwinu, 2008, 2011, s. 312–314.
- Historia psychologii na Uniwersytecie Jagiellońskim. [w:] Strona internetowa Uniwersytetu Jagiellońskiego [on-line]. Centrum Zdalnego Nauczania UJ. [dostęp 2018-03-01]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-21)].
Linki zewnętrzne edytuj
- Justyna Dynowska – Problematyka wychowania w twórczości Stefana Szumana. kozunie.republika.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-06-03)].