Stonoga murowa (Oniscus asellus) – skorupiak z rodziny Oniscidae, nazywany również stonogiem myszatym. Jest to niewielkich rozmiarów zwierzę, które często zamieszkuje piwnice lub szklarnie, wyrządzając przy tym ogromne szkody, głównie w hodowli roślin[3].

Stonoga murowa
Oniscus asellus[1]
Linnaeus, 1758
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Podtyp

skorupiaki

Gromada

pancerzowce

Rząd

równonogi

Podrząd

Oniscidea

Rodzina

Oniscidae

Rodzaj

stonoga

Gatunek

stonoga murowa

Stonoga murowa. Pasek skali: 5 mm[2][a].

Gatunkiem pokrewnym stonogi murowej, z którym często jest mylona, jest prosionek szorstki. Niektóre stonogi murowe żyją we wspólnych siedliskach z prosionkami szorstkimi.

Budowa i wygląd zewnętrzny edytuj

  • Długość: do 18 mm, szerokość: 6–10 mm;
  • Kształt: jajowaty, szeroki, spłaszczony grzbietobrzusznie[2];
  • Pancerz: chitynowy, wodoodporny, stanowi ochronę ciała;
  • Ubarwienie: w większości szare, z jasnymi plamkami na grzbiecie;
  • Głowa (a dokładnie głowotułów, cefalotoraks)[2]:
    • Czułki: biczyk (flagellum) czułków II pary, czyli ich końcowy odcinek, składa się z 3 segmentów[2];
    • Oczy: złożone, występują po bokach[2][4];
    • Przednia krawędź po obydwu bokach tworzy wyraźny płat między okiem i podstawą czułka[2].
  • Pereon (tułów, toraks)[2]:
    • Liczba segmentów: 7[2];
    • Odnóża: 7 par odnóży krocznych[2], słabo widoczne spod pancerza;
  • Pleon (odwłok, abdomen)[2]:
    • Liczba segmentów: 6–5 wolnych oraz pleotelson, będący połączeniem ostatniego segmentu i telsonu[2];
    • Szerokość na granicy pereonu i pleonu zmniejsza się stopniowo, nie gwałtownie[2].
    • Płuca: brak płuc pleopodialnych widocznych jako pogrubione białe łatki[2];
    • Pleotelson: wydłużony, spiczasty[2];
  • Nie potrafi zwinąć się w kulkę[2]

Środowisko życia edytuj

Stonogi mogą żyć jedynie w środowisku wilgotnym. Unikają miejsc nasłonecznionych, ponieważ może to doprowadzić do śmierci przez wyschnięcie. Można je spotkać pod odstającą korą w lesie, w butwiejących kłodach oraz na cmentarzach czy ruinach zamków. Gdy środowisko nie sprzyja stonogom, ukrywają się one w piwnicach lub szklarniach.

Odżywianie edytuj

Podstawowym pożywieniem stonogi są butwiejące resztki roślin oraz szczątki zwierząt. Rzadziej żywią się świeżymi roślinami. Czasami zjadają martwe szczątki swojego gatunku, a w czasie linienia dochodzi do kanibalizmu.

Rozmnażanie i rozwój edytuj

Do kopulacji dochodzi w całkowitych ciemnościach. Samiec przekazuje nasienie samicy, gdy znajdzie się na grzbiecie pod nią. Cały proces trwa ok. 5 minut. Po zakończeniu kopulacji, samica składa jaja do komory lęgowej, która znajduje się na spodzie ciała. Po rozwoju zarodkowym, z komory lęgowej uwalniane są larwy. Po kilku procesach linienia larwy przekształcają się w osobniki dorosłe.

Występowanie edytuj

Stonoga występuje w środkowej i północnej Europie, a także zachodniej Azji[potrzebny przypis].

Jest gatunkiem pochodzenia atlantyckiego, w Polsce zasiedla głównie siedliska synantropijne, naturalne tylko na wybrzeżu i na stanowiskach na Dolnym Śląsku i w Sudetach[5].

Często można je zauważyć na murach podczas wilgotnych dni[6].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. Autor ilustracji: Jeffrey W. Shultz, Figure 5A w: Shultz 2018[2].

Przypisy edytuj

  1. Oniscus asellus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c d e f g h i j k l m n o p Jeffrey W. Shultz. A guide to the identification of the terrestrial Isopoda of Maryland, U.S.A. (Crustacea). „ZooKeys”. 801, s. 207–228, 2018. DOI: 10.3897/zookeys.801.24146. [dostęp 2019-09-10]. (ang.).  (PDF).
  3. Atlas Świata Zwierząt. T. 36. Polskie Media Amer.Com SA, s. 330.
  4. Atlas Świata Zwierząt. T. 36. Polskie Media Amer.Com SA, s. 332.
  5. Wojciech B. Jędryczkowski. Synantropijne równonogi lądowe (Isopoda, Oniscoidea) Polski. „Fragmenta Faunistica”. 25 (7), s. 1–12, 1979-12-32. Polska Akademia Nauk; Instytut Zoologii. [dostęp 2019-09-10]. 
  6. Atlas Świata Zwierząt. T. 36. Polskie Media Amer.Com SA, s. 331.