Wikipedia

Straszak jaskiniowy

Straszak jaskiniowy[9] (Mormoops megalophylla) – gatunek ssaka z rodziny straszakowatych (Mormoopidae). Straszak jaskiniowy jest jednym z dwóch istniejących gatunków w swoim rodzaju, drugim jest znacznie mniejszy straszak antylski (Mormoops blainvillii). Jest ssakiem nocnym i poluje za pomocą echolokacji.

Straszak jaskiniowy
Mormoops megalophylla[1]
(Peters, 1864)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

nietoperze

Podrząd

mroczkokształtne

Nadrodzina

Noctilionoidea

Rodzina

straszakowate

Rodzaj

straszak

Gatunek

straszak jaskiniowy

Synonimy
Podgatunki
  • M. m. megalophylla (Peters, 1864)
  • M. m. carteri J.D. Smith, 1972[7]
  • M. m. intermedia G.S. Miller, 1900
  • M. m. tumidiceps G.S. Miller, 1902
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[8]

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego nazwał w 1864 roku niemiecki zoolog Wilhelm Peters nadając mu nazwę Mormops megalophylla[2]. Holotyp pochodził z Parrós, w Coahuili, w Meksyku[10].

Zapisy kopalne M. mogalophylla pochodzą z kilku wysp Wielkich i Małych Antyli, Bahamów, Florydy (Stany Zjednoczone) i z Bahii (Brazylia), co sugeruje, że ich występowanie w późnym czwartorzędzie było większe niż w czasach współczesnych[11]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[11]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe
M. m. carteri Mormoops megalophylla carteri J.D. Smith, 1972 Gruta Rumichaca, 2 mi (3 km) na wschód od La Paz, na wysokości 8700 ft (2652 m), Prowincja Carchi, Ekwador[12].
M. m. intermedia Mormoops intermedia G.S. Miller, 1900 Jaskinia w Hatto, na północnym wybrzeżu Curaçao, Małe Antyle[13].
M. m. tumidiceps Mormoops tumidiceps G.S. Miller, 1902 Jaskinie Gourde Caves, Trynidad, Trynidad i Tobago[14].

Etymologia edytuj

  • Mormoops: gr. μορμώ mormō „postrach, straszydło, straszak”; ωψ ōps, ωπος ōpos „wygląd”[15].
  • megalophylla: gr. μεγας megas, μεγαλη megalē „wielki”[16]; φυλλον phullon „liść”[17].
  • carteri: Dilfort C. Carter (ur. 1930), amerykański chiropterolog[7].
  • intermedia: łac. intermedius „pośredni, coś pomiędzy”[18].
  • tumidiceps: łac. tumidus „spuchnięty, wypukły”, od tumere „spuchnąć”[19]; -ceps „-głowy”, od caput, capitis „głowa”[20].

Zasięg występowania edytuj

Straszak jaskiniowy występuje w regionach wilgotnych, suchych i półsuchych. Wydaje się, że preferują regiony poniżej 3000 m nad poziomem morza. W Stanach Zjednoczonych znaleziono je w południowym Teksasie i Arizonie. Znaleziono je także w Meksyku oraz we wschodnim Hondurasie i Salwadorze. Nie znaleziono ich obecności w Kostaryce lub Panamie. Największe ilości tych nietoperzy są znajdowane wzdłuż wybrzeży Karaibów Ameryki Południowej w krajach takich jak Kolumbia, Wenezuela, Trynidad i Tobago. Istnieją również informacje o ich występowaniu wzdłuż wybrzeży Pacyfiku to jest w Kolumbii, Ekwadorze i północnym Peru[21].

Najwcześniejsza wzmianka o tych nietoperzach pochodzi z późnej epoki plejstocenu, kiedy wydawało się, że nietoperze miały znacznie szerszy zasięg geograficzny niż obecnie, a skamieliny znaleziono tak daleko na północy, np. na Florydzie. Skamieliny znaleziono również na wielu karaibskich wyspach, takich jak Kuba, Jamajka, Hispaniola, Bahamy, Trynidad i Tobago czy Aruba.

Zasięg występowania w zależności od podgatunku[11]:

  • M. megalophylla megalophylla – od południowo-zachodniej Arizony i Teksasu w Stanach Zjednoczonych oraz Kalifornii Dolnej w Meksyku, na południe do zachodniej Nikaragui.
  • M. megalophylla carteri – Prowincje Carchi i Pichincha, północny Ekwador i Region Lambayeque, północno-zachodnie Peru.
  • M. megalophylla intermedia – Małe Antyle (Aruba, Curaçao i Bonaire).
  • M. megalophylla tumidiceps – przybrzeżne i śródlądowe obszary pomiędzy pasmami środkowo-wschodnich kolumbijskich Andów, karaibskie wybrzeże Wenezueli, w tym wyspy Margarita i Trynidad.

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) około 56–73 mm, długość ogona 18–31 mm, długość ucha 13–16 mm, długość tylnej stopy 9–14 mm, długość przedramienia 50–61 mm; masa ciała 11–22 g[22]. Swoją nazwę zawdzięcza nietypowemu wyglądowi twarzy, który wynika z wiszących na niej płatków skóry, słabo rozwiniętego nosa[21] i „dużych, okrągłych uszu łączących się na czole”[23].

Straszak jaskiniowy jest średniej wielkości o ubarwieniu od czerwonawo-brązowego do ciemnobrązowego. Czerwonawy kolor staje się bardziej widoczny w miarę starzenia się owłosienia. Nietoperz ten ulega linieniu, zwykle między Czerwcem, a Wrześniem. Po stronie grzbietowej linienie zaczyna się na ramionach i rozprzestrzenia się po plecach, podczas gdy po stronie brzusznej linienie zwykle zaczyna się pod skrzydłami, na szyi i brodzie, a następnie rozprzestrzenia się w dół na brzuch[21].

Twarze tych nietoperzy wyglądają na „zmiażdżone”. Ten dziwny wygląd jest wynikiem czterech łączących się czynników:

  1. nie mają dobrze rozwiniętych nosów[21],
  2. ich czoła gwałtownie unoszą się z nosa[23],
  3. ich twarze składają się z bardzo grubej skóry właściwej i włókien mięśniowych
  4. mają duże, okrągłe uszy, które wydają się łączyć na czole.

Nietoperze te utrzymują niezwykle wysoką temperaturę ciała, zwykle o kilka stopni wyższą niż temperatura otoczenia. W rezultacie są wrażliwe na temperatury poniżej 10 °C i mogą przetrwać w tych niższych temperaturach tylko przez kilka godzin, zanim ulegną hipotermii.

Ekologia edytuj

Tryb życia edytuj

Straszaki Jaskiniowe preferują ciepły klimat. Mają tendencję do nocowania w dużych koloniach, ale nie w ciasnych skupiskach. Najczęściej układają się w odległości około 15 cm od siebie. Kiedy opuszczają swoje miejsce noclegowe (zwykle jaskinię, szyb kopalniany lub tunel) w nocy, latają w gęstych, szybko poruszających się grupach, aż dotrą do żerowisk, gdzie się rozpraszają. Nietoperze te jako główne źródło pożywienia preferują duże ćmy. Często można je spotkać żerujących nad wodami stojącymi.

Rozmnażanie edytuj

Niewiele wiadomo o ich rozmnażaniu i rozwoju. Nietoperze tę noszą tylko jedno młode i uważa się, że przynoszą młode wiosną między Marcem, a Czerwcem. Jednak obserwowano samice w okresie laktacji również od Czerwca do Sierpnia[21]. Ponieważ samice w ciąży są tak wrażliwe na zmiany temperatury, często lokują się głębiej w jaskiniach niż reszta kolonii. W takim miejscu samice i ich młode łatwiej utrzymują stałą temperaturę.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Mormoops megalophylla, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b W.C.H. Peters. Über einege neue Säugethiere (Mormops, Macrotus, Vesperus, Molossus, Capromys), Amphibien (Platydactylus, Otoctyptis, Euprepes, Ungalia, Dromicus, Tropidonotus, Xenodon, Hylodes) und Fische (Sillago, Sebastes, Channa, Myctophum, Caras- sius, Barbus, Capoeta, Poecilia, Saurenchelys, Leptocephalus). „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1864, s. 381, 1865. (niem.). 
  3. ↑ G.S. Miller. A second collection of bats from the island of Curaçao. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 13, s. 160, 1900. (ang.). 
  4. ↑ G.S. Miller. Twenty new American bats. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 54 (2), s. 403, 1902. (ang.). 
  5. ↑ J.A.G. Rehn. A revision of the genus Mormoops. „Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia”. 54 (1), s. 169, 1902. (ang.). 
  6. ↑ W.B. Davis & D.C. Carter. Notes on Central American bats with description of a new subspecies of Mormoops. „The Southwestern Naturalist”. 7 (1), s. 65, 1962. DOI: 10.2307/3669444. (ang.). 
  7. ↑ a b J.D. Smith. Systematics of the chiropteran family Mormoopidae. „Miscellaneous publication – University of Kansas, Museum of Natural History”. 56, s. 119, 1972. (ang.). 
  8. ↑ L. Davalos i inni, Mormoops megalophylla, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2019, wersja 2021-3 [dostęp 2022-07-04] (ang.).
  9. ↑ Nazwy zwyczajowe za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 109. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  10. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Mormoops megalophylla. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-07-04].
  11. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 158. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  12. ↑ Zijlstra ↓, s. N#16532.
  13. ↑ Zijlstra ↓, s. N#16533.
  14. ↑ Zijlstra ↓, s. N#16536.
  15. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 432, 1904. (ang.). 
  16. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 133.
  17. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 174.
  18. ↑ intermedia, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-07-04] (ang.).
  19. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 244.
  20. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 44.
  21. ↑ a b c d e Michael Rezsutek, Guy N. Cameron, Mormoops megalophylla, „Mammalian Species”, 448, American Society of Mammalogists, 1993, DOI: 10.2307/3504289, JSTOR: 3504289.
  22. ↑ A. Pavan: Family Mormoopidae (Ghost-faced Bats, Naked-backed Bats and Mustached Bats). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 9: Bats. Barcelona: Lynx Edicions, 2019, s. 437. ISBN 978-84-16728-19-0. (ang.).
  23. ↑ a b Michael Rezsutek, Guy N. Cameron, Mormoops megalophylla, „Mammalian Species” (448), 1993, s. 1, DOI: 10.2307/3504289, ISSN 0076-3519, JSTOR: 3504289 [dostęp 2019-12-24].

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Straszak_jaskiniowy&oldid=70998384”