Sukeban (jap. スケバン/助番) – japoński rzeczownik oznaczający przywódczynię kobiecego gangu[1]. Z czasem zaczął być używany w odniesieniu do każdej członkini takiego gangu[2] oraz wykształconej wśród nich subkultury[3].

Historia edytuj

Dziewczęce gangi zaczęły powstawać w Japonii w latach 60. XX wieku w odpowiedzi na działalność męskich gangów, które nie pozwalały kobietom na dołączenie do ich szeregów. W grupach tych zrzeszały się buntownicze oraz sprzeciwiające się rolom płciowym i patriarchalizmowi dziewczęta, a ich działalność koncentrowała się wokół rywalizacji z innymi kobiecymi gangami oraz dokonywania drobnych przestępstw, np. kradzieży sklepowych (choć zdarzały się również grupy parające się np. włamaniami lub odznaczające się dużą brutalnością w swoich działaniach). Gangi cechowała hierarchiczna organizacja (zbliżona do tej w zorganizowanej przestępczości, np. w yakuzie), ściśle ustalone zasady oraz system kar za ich łamanie[2][3][4][5][6].

Największa aktywność grup sukeban przypadła na lata 70. XX wieku. Największy gang składał się z ok. 20 000 dziewczyn i działał na terenie regionu Kantō[2][3]. W latach 80. moda sukeban zaczęła być zastępowana przez tokkō-fuku – kombinezony noszone przez gangi motocyklowe bōsōzoku, a ostatecznie straciła popularność na rzecz stylów kogal i ganguro[6][7]. We współczesnej Japonii dziewczęce gangi funkcjonują głównie w obrębie wspomnianej subkultury bōsōzoku[3][5][7].

Charakterystyka edytuj

Najważniejszym elementem stylu sukeban był przerobiony marynarski mundurek szkolny z wydłużoną spódnicą i marynarską bluzą z podwiniętymi rękawami, dodatkowo często skracaną przez jej właścicielkę celem odsłonięcia swojej talii[2][3][6]. Mundurki były też ozdabiane odznakami i guzikami[2][5] oraz ręcznie wyszytymi ornamentami i anarchistycznymi napisami[3][4], ponadto pod warstwami ubioru przechowywano broń – żyletki, łańcuchy, miecze itp.[2] Charakterystyczne w wyglądzie sukeban były ponadto kolorowe skarpetki[2], trampki firmy Converse[4][5], skromny makijaż, cienkie brwi oraz farbowane lub trwale ondulowane włosy[2][4]. Z racji, iż zmodyfikowany marynarski mundurek stał się głównym znakiem rozpoznawczym owych „kłopotliwych dziewcząt” i ich lekceważącego podejścia do szkolnych zasad, wiele szkół postanowiło zrezygnować z tego rodzaju mundurku i przejść na prostsze w budowie oraz trudniejsze do przerobienia blezery[8].

Sukeban w kulturze edytuj

Gangi sukeban stały się popularnym motywem w filmie, mandze i anime. Na początku lat 70. Studio Toei stworzyło opartą na formacie pinku eiga linię filmów Pinky Violence, w ramach której powstały m.in. takie serie jak Girl Boss (1971–1973) oraz Terrifying Girls’ High School (1972–1973). Reżyserem większości tych produkcji był Norifumi Suzuki, a w filmach z obu tych serii wystąpiły takie aktorki jak Reiko Ike oraz Miki Sugimoto[2][3][9].

W 1975 na łamach czasopisma Hana to Yume ukazał się pierwszy rozdział mangi Sukeban Deka (jap. スケバン刑事) autorstwa Shinji Wady[10]. Główną bohaterką serii jest przebywająca w zakładzie poprawczym 16-letnia Asamiya Saki, która otrzymuje od policji propozycję współpracy jako tajny detektyw. Dziewczyna decyduje się na współpracę, a jej charakterystycznym atrybutem staje się jojo, służące jako broń oraz odznaka policyjna[11]. Manga okazała się sukcesem, sprzedając się w 20 milionach egzemplarzy[12] oraz doczekując się licznych adaptacji, zarówno jako OVA, jak i produkcje live action, w tym cieszące się popularnością w latach 80. filmy oraz serial telewizyjny[10][13]. Powstały również spin-offy mangi; w styczniu i lutym 2021 na łamach magazynu Monthly Princess swoją premierę miały dwa z nich[13].

Motyw sukeban pojawił się również w mangach pt. Yajikita Gakuen Dōchūki (jap. やじきた学園道中記) oraz Hana no Asuka-gumi! (jap. 花のあすか組!)[14]. Niektóre źródła jako przykład postaci sukeban podają Gogo Yubari z filmu Kill Bill, w której rolę wcieliła się Chiaki Kuriyama[2][4].

Przypisy edytuj

  1. Definition of スケ番 – Japanese dictionary. JapanDict. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  2. a b c d e f g h i j Cyn Felthousen-Post: The True Story Of Sukeban: Violent Girl Gangs Of '70s Japan. groovyhistory.com, 18 lipca 2019. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  3. a b c d e f g Claire Marie Healy: Remembering Japan’s badass 70s schoolgirl gangs. dazeddigital.com, 5 listopada 2015. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  4. a b c d e Anni Wang: Defiant & Dangerous: The Girl Gangs of '70s Japan. calibermag.net, 7 października 2020. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  5. a b c d Beth Webb: How Vicious Schoolgirl Gangs Sparked a Media Frenzy in Japan. vice.com, 16 lutego 2016. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  6. a b c 1970's Sukeban Subculture: Japanese Delinquent Gangs. japadventure.com, 2 sierpnia 2018. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  7. a b Ryan General: Meet Japan’s Sch‌oo‌lg‌irl G‌‌an‌‌‌g‌s of the 70s That Became a Menace to Patriarchy. nextshark.com, 17 stycznia 2019. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  8. Schoolgirl Sailor – Style Uniforms On Decline. japanbullet.com, 14 kwietnia 2012. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  9. Panik House’s Pinky Violence. pinky-violence.com. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  10. a b Sukeban Deka (manga). Anime News Network. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  11. Erica Friedman: Hooliganism, High School Crime and Giant Snakes. hoodedutilitarian.com, 3 lipca 2012. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  12. テレビ東京 CINEMA STREET / スケバン刑事 コードネーム=麻宮サキ. tv-tokyo.co.jp. [dostęp 2021-02-18]. (jap.).
  13. a b Rafael Antonio Pineda: Sukeban Deka Gets 2 New Manga in January, February (Updated). Anime News Network, 7 grudnia 2020. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).
  14. Erica Friedman: Yuri Manga/Yuri Anime: Sukeban Deka. okazu.yuricon.com, 3 marca 2004. [dostęp 2021-02-18]. (ang.).