Supergromada Shapleya

Supergromada Shapleya (również Koncentracja Shapleya) – najmasywniejsza koncentracja gromad galaktyk w lokalnym Wszechświecie^[a]. Została zaobserwowana przez Harlowa Shapleya w 1930 roku w gwiazdozbiorze Centaura. Znajduje się ona w odległości 650 milionów lat świetlnych oraz 500 milionów za Supergromadą w Centaurze, za którą bezpośrednio jest położona.

Uważa się ją za największą znaną strukturę powiązaną grawitacyjnie, a tym samym niepodlegającą wewnętrznie ogólnej ekspansji opisywanej przez prawo Hubble'a. Na niebie znajduje się w kierunku zbliżonym do Wielkiego Atraktora, lecz w znacznie większej odległości. Masę Koncentracji Shapleya ocenia się na 10¹⁶ mas Słońca, a jej odległość od Drogi Mlecznej szacuje się na około 200 megaparseków (650 milionów lat świetlnych). Supergromada Shapleya ma nieregularny kształt, a jej przybliżone rozmiary to około 30 × 55 × 100 Mpc.

Ze względu na swoją masę, Koncentracja Shapleya wywiera istotny wpływ na ruch supergromad i gromad galaktyk w lokalnym Wszechświecie, w tym również Grupy Lokalnej. Supergromada ta należy do wielkoskalowych struktur we Wszechświecie.

W Supergromadzie Shapleya znajduje się ponad 20 gromad galaktyk, z których siedem ma klasę obfitości 2 lub wyższą, a więc tak bogatych jak gromada w Perseuszu (Abell 426) lub gromada w Warkoczu (Abell 1656).

**Główne gromady należące do Supergromady Shapleya**
Nazwa	Rektascensja (J2000)^[1]	Deklinacja (J2000)^[1]	Redshift (z)^[1]	Odległość w mln ly^[1]	Klasa obfitości^[1]
Abell 1631	12^h 52^m 48^s	-15° 26′ 00″	0,0450	615	0
Abell 1644	12^h 57^m 12^s	-17° 21′ 00″	0,0461	630	1
Abell 3528	12^h 54^m 18^s	-29° 01′ 00″	0,0516	700	1
Abell 3530	12^h 55^m 36^s	-30° 21′ 00″	0,0525	715	0
Abell 3532	12^h 57^m 18^s	-30° 22′ 00″	0,0542	735	0
Abell 3542	13^h 08^m 42^s	-34° 34′ 00″	0,0513	700	0
Abell 1709	13^h 18^m 42^s	-21° 28′ 00″	0,0509	695	0
Abell 3553	13^h 19^m 12^s	-37° 11′ 00″	0,0475	650	0
Abell 3554	13^h 19^m 30^s	-33° 29′ 00″	0,0458	625	1
Abell 3555	13^h 20^m 48^s	-28° 59′ 00″	0,0476	650	1
Abell 3556	13^h 24^m 06^s	-31° 40′ 00″	0,0467	635	0
Abell 1736	13^h 26^m 54^s	-27° 07′ 00″	0,0446	610	0
Abell 3558 (Shapley 8)	13^h 27^m 54^s	-31° 30′ 00″	0,0468	640	4
Abell 3559	13^h 29^m 54^s	-29° 31′ 00″	0,0449	615	3
Abell 3560	13^h 31^m 48^s	-33° 13′ 00″	0,0477	650	3
Abell 3562	13^h 33^m 30^s	-31° 40′ 00″	0,0478	650	2
Abell 3564	13^h 34^m 24^s	-35° 13′ 00″	0,0493	670	1
Abell 3566	13^h 39^m 00^s	-35° 33′ 00″	0,0498	680	2
Abell 3570	13^h 46^m 48^s	-37° 55′ 00″	0,0354	485	0
Abell 3571	13^h 47^m 30^s	-32° 52′ 00″	0,0379	520	2
Abell 3572	13^h 48^m 12^s	-33° 23′ 00″	0,0505	690	0
Abell 3575	13^h 52^m 36^s	-32° 53′ 00″	0,0365	500	0
Abell 3577	13^h 54^m 18^s	-27° 51′ 00″	0,0482	655	2
Abell 3578	13^h 57^m 30^s	-24° 44′ 00″	0,0381	520	1

Przed Supergromadą Shapleya w odległości 425 milionów lat świetlnych znajduje się gromada Abell 3537, która jest gromadą przedniego planu.

**Niektóre grupy galaktyk należące do Supergromady w Centaurze**
Nazwa	Rektascensja (J2000)^[1]	Deklinacja (J2000)^[1]	Redshift (z)^[1]	Odległość w mln ly^[1]
Grupa S718	12^h 59^m 42^s	-33° 40′ 00″	0,0478	650
Grupa S729	13^h 21^m 30^s	-35° 48′ 00″	0,0499	680
Grupa S731	13^h 23^m 00^s	-34° 53′ 00″	0,0505	690
Grupa SC 1327-312	13^h 29^m 48^s	-31° 36′ 00″	0,0495	675
Grupa SC 1329-313	13^h 31^m 36^s	-31° 49′ 00″	0,0469	640

Grupy galaktyk SC 1327-312 oraz SC 1329-313 są położone blisko centrum supergromady pomiędzy gromadami Abell 3558 i Abell 3562.

W centrum Supergromady Shapleya znajduje się kilka masywnych gromad, z których trzy mają klasę obfitości powyżej 2. Są to gromady Abell 3558, Abell 3559 oraz Abell 3560^[b].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

↑ Nie jest to jednak najmasywniejsza znana supergromada. Bardziej masywna od niej jest Supergromada w Zegarze znajdująca się w większej odległości.
↑ W Katalogu gromad Abella znajduje się tylko pięć gromad galaktyk o klasie obfitości powyżej 2, znajdujących się w promieniu 1 miliarda lat świetlnych. Te dwie pozostałe to Abell 3128 znajdująca się w Supergromadzie w Zegarze oraz Abell 3301 położona na skraju tej samej supergromady.

Przypisy edytuj

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Richard Powell: Supergromada Shapley. [w:] Atlas Wszechświata [on-line]. [dostęp 2010-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-31)].

Linki zewnętrzne edytuj

Krzysztof Bolejko. Zagadka kosmicznego atraktora. „Wiedza i Życie”. numer specjalny 5, 2009. [zarchiwizowane z adresu 2016-04-26].
Richard Powell: Supergromada Shapley. [w:] Atlas Wszechświata [on-line]. [dostęp 2010-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-31)].

[1] Nie jest to jednak najmasywniejsza znana supergromada. Bardziej masywna od niej jest Supergromada w Zegarze znajdująca się w większej odległości.

[3] W Katalogu gromad Abella znajduje się tylko pięć gromad galaktyk o klasie obfitości powyżej 2, znajdujących się w promieniu 1 miliarda lat świetlnych. Te dwie pozostałe to Abell 3128 znajdująca się w Supergromadzie w Zegarze oraz Abell 3301 położona na skraju tej samej supergromady.

[uni-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ Richard Powell: Supergromada Shapley. [w:] Atlas Wszechświata [on-line]. [dostęp 2010-04-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-31)].

[a]

[1]

[b]