Synagoga w Ostrzyhomiu
Synagoga w Ostrzyhomiu (węg. Esztergomi zsinagóga) – synagoga w stylu neomauretańskim zbudowana w 1888 roku przez Lipóta Baumhorna[1], znajdująca się w Ostrzyhomiu, w komitacie Komárom-Esztergom.
 Gmach synagogi, po lewej stronie pomnik męczenników żydowskich | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
Imaház utca 12 |
| Budulec |
murowana |
| Architekt | |
| Data budowy | |
| Tradycja |
ortodoksyjna |
Położenie na mapie Węgier  | |
 47°47′44″N 18°44′34″E/47,795556 18,742778
| |
Historia edytuj
W Ostrzyhomiu już od początku panowania domu Arpadów żyła duża kolonia żydowska. W okresie reform (tj. w pierwszej połowie XIX wieku) w Ostrzyhomiu zaczęli osiadać się bogaci kupcy i rzemieślnicy żydowscy, którzy we wsi Szenttamás zbudowali sobie pierwszy dom modlitwy. W 1858 roku na jego miejscu wzniesiono kolejną synagogę.
W okrągłe trzydzieści lat później, w 1888 roku, uczniowi znanego[według kogo?] architekta Ödöna Lechnera – Lipótowi Baumhornowi powierzono wykonanie projektów nowej synagogi[2]. Była to pierwsza praca Baumhorna. Synagogę zaprojektował jako wydłużony budynek w stylu neomauretańskim, zachowując typowe dla stylu zdobienia jak pasiaste mury i łuki podkowiaste, ale w odróżnieniu od swych późniejszych prac utrzymał stosunkowo spójny styl, bez typowego dla siebie eklektyzmu[3]. Pierwotnie był to budynek jednopoziomowy, z galerią dla kobiet w sali głównej. Od 1888 roku do II wojny światowej budynek używała wspólnota żydowska Ostrzyhomia i jego okolic. Podczas działań wojennych budynek synagogi bardzo poważnie został uszkodzony, a większą część mieszkańców pochodzenia żydowskiego (ponad pięćset osób) deportowano z miasta. Od tego czasu w Ostrzyhomiu liczba mieszkańców żydowskich jest nieznaczna[potrzebny przypis].
Z tego też powodu o pierwotnym przeznaczeniu tego budynku informuje już jedynie skromna[według kogo?] nazwa ulicy, przy której on stoi: Imaház utca[2]. W 1964 roku przekazano ją miejscowej organizacji, Związkowi Stowarzyszeń Technicznych i Przyrodniczych (węg. Műszaki és Természettudományi Egyesületek Szövetsége). W latach 1980–1981 otworzono w niej Dom Techniki, który do roku 2006 działał jako ośrodek konferencyjny[potrzebny przypis].
W następnych latach MTESZ bez przerwy remontował i upiększał ten budynek, znacznie przebudowując go, ażeby był zdatny do organizowania w nim konferencji i odczytów. Stworzono wewnątrz budynku sale prelekcyjne, kabiny tłumaczy, pokoje gościnne i bankietowe oraz założono centralne ogrzewanie. W roku 2006 magistrat miejski za sumę 70 milionów forintów odkupił od MTESZ Dom Techniki i do budynku wprowadziło się biuro Euroregionu Ister-Granum[potrzebny przypis].
Architektura edytuj
Murowany z cegły, dwukondygnacyjny budynek synagogi wzniesiono na planie prostokąta, w stylu mauretańskim. Powierzchnia budynku wynosi 1216 m²[2]. Po obu stronach fasady znajdują się przybudówki w kształcie wieży, zwieńczone czterema sterczynami, w kształcie kopułek[3].
Wieże łączy olbrzymia hala wejściowa z arkadami o potrójnym łuku. Na piętrze znajduje się sala konferencyjna z kabinami dla tłumaczy. Prowadzą tu oryginalne marmurowe schody z 1888 roku. Przed synagogą stoi Pomnik Męczenników autorstwa artysty-plastyka Istvána Martsa, a na ścianie znajduje tablica pamiątkowa wspominająca deportowanych ostrzyhomskich Żydów[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Ruth Ellen Gruber: Jewish heritage travel: a guide to Central and Eastern Europe. New York: John Wiley &Sons, 1992, s. 190.
- ↑ a b c d Synagóga - Ostrihom (sk)
- ↑ a b Ruth Gruber: Upon the doorposts of thy house: Jewish life in East-Central Europe, yesterday and today. New York etc: Wiley, 1994, s. 157. ISBN 978-0-471-59568-7. (ang.).