Wikipedia

Synagoga w Pilicy

Synagoga w Pilicy – drewniana, modrzewiowa, nieistniejąca już synagoga w miejscowości Pilica w województwie śląskim. Podczas II wojny światowej, jesienią 1939, została spalona przez Niemców[1].

Synagoga w Pilicy
Ilustracja
Architektoniczny rysunek frontowej elewacji drewnianej synagogi w Pilicy, Polska (obecnie nieistniejąca).
Państwo

 Polska

Miejscowość

Pilica

Budulec

drewniana

Data budowy

1747

Data zburzenia

1939

Tradycja

ashkenazi

Położenie na mapie Pilicy
Mapa konturowa Pilicy, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Pilicy”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Pilicy”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Pilicy”
Położenie na mapie powiatu zawierciańskiego
Mapa konturowa powiatu zawierciańskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Pilicy”
Położenie na mapie gminy Pilica
Mapa konturowa gminy Pilica, po lewej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Synagoga w Pilicy”
Ziemia50°27′11,2″N 19°38′24,3″E/50,453111 19,640083

Historia edytuj

Pierwsza wzmianka o Żydach w Pilicy pochodzi z 1581. Powstanie synagogi datowane jest na 1747[2][3], a w niektórych źródłach na ok. 1690[1]. Napis 1747 nad wejściem wskazuje, że budynek ten pochodzi z połowy XVIII w. i tę datę najczęściej przyjmuje się jako datę powstania synagogi. Na początku XX w. synagoga została rozbudowana od strony południowej. Bożnica została całkowicie zniszczona przez niemieckich okupantów jesienią 1939[1].

Architektura edytuj

Bożnica w Pilicy należała do synagog drewnianych typu podłużnego, w konstrukcji przysłupowej. Posiadała dwukondygnacyjny dach, w konstrukcji stolcowej, półszczytowy od frontu z naczółkiem z tyłu, pokryty gontem. Wewnątrz znajdowała się prostokątna, główna sala modlitewna o wymiarach 13,3 x 21,5 m przykryta dwoma rzędami po pięć sklepień krzyżowych. Ściany zewnętrzne miały wysokość 6 m; wnętrze do szczytu sklepienia 9 m.

 
Pierwotny rzut parteru synagogi w Pilicy (przed rozbudową)
 
Sklepienie synagogi w Pilicy (ok. 1936)

Do synagogi wchodziło się od strony zachodniej, pod wysuniętym zadaszeniem, najpierw do przedsionka a stamtąd do męskiej, głównej sali modlitewnej. W przedsionku znajdowało się również małe pomieszczenie dla kahału. Powyżej zlokalizowany był babiniec, do którego prowadziły dwa biegi zewnętrznych schodów[2].

Wnętrze pokryte było polichromią pochodzącą z 1816 przedstawiającą ornamenty roślinne i gwiazdy. W sklepieniu wzdłuż obwodu sali modlitewnej umieszczono wizerunki znaków zodiaku, które należały do klasycznego wystroju malarskiego synagog[2][3].

Aron ha-kodesz, wykonany w stylu rokoko[3], umiejscowiony był na wschodniej ścianie. Bima, zlokalizowana pośrodku głównej sali modlitewnej, składała się z ośmiobocznego, polichromowanego podium otoczonego balustradą z wycinanych w tralki desek[3].

W głównej sali modlitewnej znajdowały się po trzy okna z każdej strony, oraz podwójne okna na ścianie wschodniej, po obu stronach aron ha-kodeszu. W babińcu znajdowały się mniejsze okna o różnej stylistyce i wymiarach.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c Synagoga w Pilicy (ul. Łazienna). sztetl.org.pl. [dostęp 2022-06-22].
  2. ↑ a b c Wooden Synagogue in Pilica, Poland. cja.huji.ac.il. [dostęp 2022-06-22].
  3. ↑ a b c d Maria Piechotka, Kazimierz Piechotka, Bramy Nieba. Bóżnice drewniane na ziemiach dawnej Rzeczypospolitej, wyd. 2, Warszawa: Polski Instytut Studiów nad Sztuką Świata i Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, 2015, s. 445-450, ISBN 978-83-942344-0-9, OCLC 954278402.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Synagoga_w_Pilicy&oldid=71293528”