Szerokodziób białoskrzydły

Szerokodziób białoskrzydły[5], szerokodziób wielkodzioby[6] (Cymbirhynchus macrorhynchos) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny szerokodziobów (Eurylaimidae). Jest jedynym przedstawicielem rodzaju Cymbirhynchus[5][7]. Występuje w nizinnych lasach tropikalnych i mangrowych Azji Południowo-Wschodniej, szczególnie liczny w Malezji[6].

Szerokodziób białoskrzydły
Cymbirhynchus macrorhynchos[1]
(J. F. Gmelin, 1788)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

tyrankowce

Rodzina

szerokodzioby

Rodzaj

Cymbirhynchus[2]
Vigors, 1830

Gatunek

szerokodziób białoskrzydły

Synonimy
  • [Todus] macrorhynchos J. F. Gmelin, 1788[3]
  • Cymbirhynchus affinis Blyth, 1846
Podgatunki

zobacz opis w tekście

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Zasięg występowania (bez podgatunku affinis)

Podgatunki i zasięg występowania edytuj

 
Szerokodzioby białoskrzydłe na rycinie z publikacji Johna Goulda Birds of Asia tom 1.

Zwykle wyróżnia się cztery podgatunki C. macrorhynchos[3][7]:

  • C. m. affinis Blyth, 1846szerokodziób karminowy[5] – zachodnia i środkowa Mjanma
  • C. m. siamensis Meyer de Schauensee & Ripley, 1940 – południowa Mjanma, południowa Tajlandia, Kambodża, południowy Laos i południowy Wietnam
  • C. m. malaccensis Salvadori, 1874 – środkowy i południowy Półwysep Malajski
  • C. m. macrorhynchos (J. F. Gmelin, 1788)szerokodziób białoskrzydły[5]Sumatra, Borneo i sąsiednie wyspy

Na liście ptaków świata opracowywanej we współpracy BirdLife International z autorami Handbook of the Birds of the World (6. wersja online: grudzień 2021) szerokodziób karminowy jest uznawany za osobny gatunek (Cymbirhynchus affinis)[8]. Tak też klasyfikuje go Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN), która stosuje system klasyfikacji według tej listy[9].

Morfologia edytuj

Długość ciała 21–24 cm[10]. Jest to jaskrawo ubarwiony ptak o przeważająco czarnym wierzchu, karminowo-czerwonym spodzie oraz niebieskawym dziobie i oczach. Charakterystyczna jest biała warstwa piór na skrzydłach, której zawdzięcza polską nazwę[11].

Ekologia i zachowanie edytuj

 
Gniazdo szerokodzioba białoskrzydełgo

Zamieszkuje nizinne lasy tropikalne i mangrowe. Występuje do 300 m n.p.m.[4][10]

Buduje zwarte i zamknięte od góry gniazda w formie odwróconej butelki. Zazwyczaj umieszcza je wysoko w gęstwinie porastającej rzeki, choć spotyka się również gniazda nad drogami, na liniach telefonicznych i elektrycznych[6]. Żywi się głównie owadami, które często chwyta w locie. W diecie obecne są także owoce i nasiona.

Status edytuj

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje szerokodzioba białoskrzydłego za gatunek najmniejszej troski (LC – least concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako rzadki, lokalnie pospolity. Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy ze względu na postępujące niszczenie nizinnych lasów deszczowych[4].

Od 2016 roku IUCN klasyfikuje szerokodzioba karminowego jako osobny gatunek (Cymbirhynchus affinis); również zalicza go do kategorii najmniejszej troski, a trend liczebności jego populacji ocenia jako spadkowy[9].

Przypisy edytuj

  1. Cymbirhynchus macrorhynchos, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. Cymbirhynchus, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2011-03-08] (ang.).
  3. a b Black-and-red Broadbill (Cymbirhynchus macrorhynchos). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-11-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-30)]. (ang.).
  4. a b c Cymbirhynchus macrorhynchos, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b c d Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Eurylaimidae Lesson, 1831 - szerokodzioby - Typical Broadbills (wersja: 2020-12-24). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2022-09-07].
  6. a b c Szerokodzioby i kurtaczki. W: H. Elliot McClure: Encyklopedia. Zwierzęta. Warszawa: Elipsa, 1999, s. 379. ISBN 83-85152-34-2.
  7. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2022-09-07]. (ang.).
  8. HBW and BirdLife International, Handbook of the Birds of the World and BirdLife International digital checklist of the birds of the world. Version 6 [online], grudzień 2021, s. 123 [dostęp 2022-06-28].
  9. a b Cymbirhynchus affinis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2022-09-07] (ang.).
  10. a b Craig Robson: Field Guide to the Birds of Thailand. Bloomsbury Publishing, 2020 (oryg. 2002), s. 152, seria: Helm Field Guides. ISBN 978-1-4729-8140-0.
  11. W języku angielskim nosi on bardziej odpowiednią do jego upierzenia nazwę szerokodzioba czarno-czerwonego.

Linki zewnętrzne edytuj