Szmaragdolotka andyjska
Szmaragdolotka andyjska[4], konura andyjska[5] (Psittacara wagleri) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae), zamieszkujący północną i zachodnią część Ameryki Południowej.
| Psittacara wagleri[1] | |||
| (G.R. Gray, 1845) | |||
 Szmaragdolotki andyjskie w niewoli | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szmaragdolotka andyjska | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Podgatunki edytuj
Zwykle wyróżnia się cztery podgatunki:
- szmaragdolotka andyjska (Psittacara wagleri wagleri) – czerwone jest tylko czoło oraz pojedyncze pióra na gardle;
- Psittacara wagleri transilis – ma ciemniejsze upierzenie od podgatunku nominatywnego;
- szmaragdolotka peruwiańska[4] (Psittacara wagleri frontatus) – jest większa od pozostałych podgatunków, barwa czerwona na czele jest bardziej rozległa oraz jest również na udach i na krawędzi skrzydeł w okolicy nadgarstków;
- Psittacara wagleri minor – podobna do szmaragdolotki peruwiańskiej, lecz ciemniejsza, czerwień na udach jest bledsza, a dziób bardziej zaokrąglony[6].
Dwa pierwsze podgatunki występują bardziej na północ (Wenezuela i Kolumbia), a dwa kolejne na południe (Peru i Ekwador). Podgatunki południowe przez część autorów (np. Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny) są wydzielane do osobnego gatunku Psittacara frontatus[7].
Opis edytuj
Długość ciała szmaragdolotek andyjskich wynosi około 36 cm, a masa ciała 180–260 g. W ich upierzeniu dominuje kolor zielony. Rozmieszczenie i intensywność barwy czerwonej jest różne oraz zależy od podgatunku. Wokół oczu jest naga, biała skóra. Sterówki od spodniej strony są żółte. Brak dymorfizmu płciowego. Młode osobniki mają mniej koloru czerwonego na czole oraz ma on ciemniejszy odcień[6].
Zasięg występowania i środowisko edytuj
Gatunek ten występuje na terenie czterech państw: północna Wenezuela, północna i zachodnia Kolumbia[3], południowo-zachodni Ekwador oraz zachodnie Peru[8]. Podgatunki z północy występują w wilgotnych lasach równikowych, lasach wtórnych oraz na terenach uprawnych, w tym plantacjach kawy czy na polach kukurydzy; na ogół występują do 2000 m n.p.m.[3] Podgatunki z południa występują w półsuchych lasach mglistych, zaroślach i na obszarach rolniczych, w Peru spotykane do 3000 m n.p.m., w Ekwadorze bardzo rzadkie[8]. Dolny zakres wysokości, na których występują, różne źródła podają jako 300[6] lub 900 m n.p.m.[3][8]
Tryb życia edytuj
Gatunek ten żyje w grupach przeważnie do 20 osobników, lecz czasami tworzą dużo większe stada[6]. Są bardzo ruchliwe. Żywią się między innymi nasionami roślin, orzechami, owocami, zieleniną[9].
Lęgi edytuj
Na wolności ptaki te gniazdują na klifach. Samica składa najczęściej 3–4 jaja i wysiaduje je przez ok. 23 dni[6]. W niewoli, podczas inkubacji jaj oraz w trakcie opieki nad pisklętami, dorosłe osobniki są bardzo agresywne. Młode, w momencie gdy kontrolowane jest ich gniazdo, udają nieżywe. Opuszczają gniazdo po 7 tygodniach, a czasami później[9].
Status i zagrożenia edytuj
Obecnie (2020 r.) gatunek ten uznawany jest przez IUCN jako bliski zagrożenia (NT, Near Threatened)[3]. IUCN do tej samej kategorii zalicza podgatunki południowe, które uznaje za osobny gatunek Psittacara frontatus[8].
Szmaragdolotki andyjskie były odławiane dla międzynarodowego handlu ptakami. Często niszczą one rośliny uprawne, z tego powodu ich populacja może się zmniejszać na skutek traktowania ich jako szkodniki. Zagrożeniem dla nich jest również wycinanie lasów. Liczba osobników tego gatunku (zarówno podgatunków północnych, jak i południowych) zmniejsza się[3][8].
Przypisy edytuj
- ↑ Aratinga wagleri, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-08-17] (ang.).
- ↑ a b Scarlet-fronted Parakeet (Aratinga wagleri). IBC: The Internet Bird Collection. [dostęp 2020-08-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f BirdLife International, Psittacara wagleri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-08-17] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Arini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-08-17].
- ↑ D. Lepage, Psittacara wagleri (konura andyjska), [w:] Avibase – Światowa baza danych ptaków [online] [dostęp 2020-08-17].
- ↑ a b c d e Red-fronted Conure (Psittacara wagleri), [w:] Parrot Encyclopedia [online], World Parrot Trust [dostęp 2019-05-10].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-08-17]. (ang.).
- ↑ a b c d e BirdLife International, Psittacara frontatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2020-08-17] (ang.).
- ↑ a b Stanislav Chvapil, Ptaki ozdobne, Warszawa: Delta W-Z, 1983, s. 118.
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).