Szmaragdolotka kubańska
Szmaragdolotka kubańska[3] (Psittacara euops) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny papugowatych (Psittacidae). Występuje endemicznie na Kubie. Narażony na wyginięcie. Rzadko spotykany w hodowlach[4].
| Psittacara euops[1] | |||
| (Wagler, 1832) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
szmaragdolotka kubańska | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Taksonomia edytuj
_(8122280853).jpg)
Po raz pierwszy gatunek opisał Johann Georg Wagler w 1832 na łamach Abhandlungen der mathematisch-physikalischen Classe, Königlich-Bayerische Akademie der Wissenschaften. Autor zamieścił jedynie opis wyglądu. Nowemu gatunkowi nadał nazwę Sittace euops[5]. Obecnie (2020) Międzynarodowy Komitet Ornitologiczny umieszcza szmaragdolotkę kubańską w rodzaju Psittacara, uznając ją za gatunek monotypowy[6].
Epitet gatunkowy euops pochodzi od dwóch greckich słów: eu – dobry i ops – oko, twarz[7].
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi około 26 cm, masa ciała 78–96 g[8]. Wymiary szczegółowe (liczba osobników nie została podana): długość skrzydła 132–147 mm, długość ogona 119–132 mm. Głowa, boki szyi i kark są trawiastozielone, upstrzone czerwonymi piórami, gdzieniegdzie tworzącymi większe skupiska. Wierzch ciała i skrzydła również trawiastozielone; lotki I i II rzędu wyróżniają się ciemnozielonymi końcówkami i krawędziami chorągiewek wewnętrznych (od spodu zaś są złotobrązowe). Pióra w okolicach nadgarstka, na krawędzi skrzydła, czerwone. Spód ciała żółtozielony z oliwkowym odcieniem, niekiedy dostrzec można pojedyncze czerwone pióra, zwłaszcza na gardle lub nogawicach. Sterówki z wierzchu ciemnozielone, od spodu żółtobrązowe. Występuje niewielki dymorfizm płciowy, samice mają bardziej pomarańczowe pokrywy podskrzydłowe[9].
Zasięg występowania edytuj
Obecny zasięg szmaragdolotek kubańskich obejmuje odludne obszary na Kubie, w tym półwysep Zapata, góry Trinidad, Sierra de Najasa, oraz niektóre obszary wschodnich pasm górskich[8]. Dawniej występowały również na wyspie Isla de la Juventud[8], zostały wytępione przed 1913[9].
Ekologia i zachowanie edytuj
Środowiskiem życia szmaragdolotek kubańskich są sawanny charakteryzujące się występowaniem palm z rodzaju kopernicja (Copernicia) i Thrinax, skraje lasów i tereny upraw z drzewami. Papugi te przetrwały tylko w bliskości pierwotnych lasów, mimo że pojawiały się doniesienia o występowaniu w nasadzeniach eukaliptusów i w zachowanych fragmentach lasów wiecznie zielonych na porośniętej palmami sawannie. Zwykle szmaragdolotki kubańskie przebywają w grupach rodzinnych albo małych stadach, donoszono również o grupach liczących do kilkuset osobników; tworzą również grupy mieszane z amazonkami białoczelnymi (Amazona albifrons). Pożywieniem tych papug są owoce mango, gujawy, papai, palm Roystonea, Melicoccus bijugatus i Spondias lutea, nasiona Inga vera (a na Isla de la Juventud także i Pinus caribbea), jagody, pączki liści, nasiona prosa i innych traw. Papugi te były niegdyś tępione ze względu na czynienie szkód w uprawach pomarańczy, kawy i kukurydzy[9].
Lęgi edytuj
Okres składania jaj trwa od maja do lipca. Szmaragdolotka kubańska gniazduje w dziuplach – w pniu palm Sabal, drzewie, termitierze, niekiedy w gniazdach kubańczyków (Xiphidiopicus percussus) lub innych dzięciołów. W zniesieniu od 2 do 5 jaj, zwykle 3[9]. Okres inkubacji trwa od 22 do 23 dni; pisklę zostaje pod opieką dorosłych przez okres 45–50 dni[8].
Status i zagrożenia edytuj
IUCN uznaje szmaragdolotkę kubańską za gatunek narażony na wyginięcie (VU, Vulnerable) nieprzerwanie od 1994 (stan w 2020). Trend liczebności populacji uznaje się za spadkowy[2]. Zagrożeniem dla tych papug jest tępienie jej jako szkodnika upraw, utrata środowiska i częściowo łapanie dzikich ptaków do niewoli jako zwierzę domowe. To ostatnie, według BirdLife International, nie jest zagrożeniem na szeroką skalę; w latach 1991–1995 odnotowano 10 takich przypadków w handlu międzynarodowym. Papugom tym zagraża również utrata miejsc na gniazda wskutek działania huraganów[10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Aratinga euops, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2020-10-19] (ang.).
- ↑ a b Psittacara euops, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Arini Gray,GR, 1840 (1825) (wersja: 2020-01-11). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-10-19].
- ↑ Cuban Conure (Psittacara euops). [w:] Parrot Encyclopedia [on-line]. World Parrot Trust. [dostęp 2020-10-19]. (ang.).
- ↑ Monographia Psittacorum, von Herrn Dr. Johann Wagler, ausserord. Prof. an der Universität, und Mitglied der Akademie der Wissenschaften zu München. „Abhandlungen der Mathematisch-Physikalischen Klasse der Königlich Bayerischen Akademie der Wissenschaften”. 1, s. 638, 1832.
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Parrots, cockatoos. IOC World Bird List (v10.2). [dostęp 2020-10-19]. (ang.).
- ↑ James A. Jobling: Helm Dictionary of Scientific Bird Names. Christopher Helm Publishers Ltd, 2009, s. 152. ISBN 1-4081-2501-3.
- ↑ a b c d Collar, N., Boesman, P. & Sharpe, C.J.: Cuban Parakeet (Psittacara euops). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2 października 2016)].
- ↑ a b c d Mike Parr, Tony Juniper: Parrots: A Guide to Parrots of the World. A&C Black, 2010, s. 444–445. ISBN 1-4081-3575-2.
- ↑ Cuban Parakeet Psittacara euops. BirdLife International. [dostęp 2016-09-22].
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).