Szyk (wieś)
Szyk – wieś w Polsce położona w województwie małopolskim, powiecie limanowskim, gminie Jodłownik.
| wieś | |
 Zabytkowy kościół w Szyku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Wysokość |
370[2] m n.p.m. |
| Liczba ludności (2011) |
953 |
| Strefa numeracyjna |
18 |
| Kod pocztowy |
34-620[3] |
| Tablice rejestracyjne |
KLI |
| SIMC |
0430717 |
Położenie na mapie gminy Jodłownik  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |
 49°47′18″N 20°18′10″E/49,788333 20,302778[1]
| |
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa nowosądeckiego.
Położenie edytuj
Wieś Szyk położona jest w dolinie rzeki Tarnawka, na granicy dwóch mezororegionów; Beskidu Wyspowego i Pogórza Wiśnickiego[4], na północ od góry Kostrza (730 m), a na południe od wzgórza Krzemionka (439 m). Zabudowania wsi zlokalizowane są głównie wzdłuż dwóch prawobrzeżnych dopływów Tarnawki[5].
Części wsi edytuj
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| 0430723 | Bazyńskie | część wsi |
| 0430730 | Bucówka | część wsi |
| 0430746 | Dolny Szyk | część wsi |
| 0430752 | Działy | część wsi |
| 0430769 | Lipińskie | część wsi |
| 0430775 | Podkostrze | część wsi |
| 0430781 | Sewiołówka | część wsi |
| 0430798 | Zimna Woda | część wsi |
Historia edytuj
Pierwsze wzmianki o wsi Szyk pochodzą z pierwszej połowy XIII w. Miejscowość stanowiła wtedy własność rycerską[5]. Zdaniem językoznawców nazwa wsi pochodzi od określeń formacji wojskowych z czasów średniowiecza[2]. Pod koniec XIV w. Szyk należał do Mikołaja Mitoty z Chodynic i Dąbrowicy (herbu Pilawa)[8].
Powstanie parafii w Szyku datuje się na lata 1358–1373 z fundacji rycerskiego rodu Lasockich, właścicieli dóbr ziemskich w Szyku i Lasocicach. Wzmianka w dokumencie z 1492, wspominająca budowę kościoła w Szyku w 1209 r. uznawana jest przez historyków za pomyłkę[5]. W poł. XVI w. działał tu zbór braci polskich, wieś była jednym z ich głównych ośrodków na limanowszczyźnie[9].
W 1595 roku wieś położona w powiecie szczyrzyckim województwa krakowskiego była własnością kasztelana małogoskiego Sebastiana Lubomirskiego[10].
Zabytki edytuj
Obiekt wpisany do rejestru zabytków nieruchomych województwa małopolskiego[11].
- Kościół parafialny pw. św. Barbary i Stanisława Biskupa z wyposażeniem, otoczenie, mur z bramkami, drzewostan.
Turystyka edytuj
Najcenniejszym obiektem we wsi jest zabytkowy drewniany, kryty gontem kościół pw. św. Barbary i św. Stanisława Biskupa, pochodzący prawdopodobnie z pierwszej połowy XVII w. Wewnątrz podziwiać można datowany na lata 1520–1530, namalowany na deskach lipowych obraz Matka Boża z Dzieciątkiem, który zajmuje dość ważne miejsce w kręgu zabytków małopolskiego malarstwa gotycko-renesansowego[8]. Kościół znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
W Szyku znajduje się również pracownia rzeźbiarska Elżbiety i Piotra Zbrożków. Artyści – absolwenci Wydziału Rzeźby krakowskiej Akademii Sztuk Pięknych – w swojej twórczości stosują, oprócz tradycyjnych materiałów, unikatowe techniki własne wykorzystując słomę, papier czy łyko[8].
Na wschodnim zboczu doliny Tarnawki znajduje się ostaniec zwany Diabelskim Kamieniem[12].
Religia edytuj
Parafia św. Stanisława Biskupa Męczennika i św. Barbary Męczennicy w Szyku.
Od końca XVI wieku działała w Szyku szkoła parafialna[2].
Przypisy edytuj
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 136453
- ↑ a b c A. Matuszczyk, „Beskid...”, s. 208
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1260 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 1998. ISBN 83-01-12479-2.
- ↑ a b c P. Skoczek, „Parafie...”, s. 56
- ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b c Informacja o Szyku na stronie Gminy Jodłownik. [dostęp 2010-12-16]. (pol.).
- ↑ Dariusz Gacek, Beskid Wyspowy. Przewodnik, Pruszków: Rewasz, 2012, s. 23, ISBN 978-83-62460-25-0, OCLC 827718321.
- ↑ Województwo krakowskie w drugiej połowie XVI wieku ; Cz. 2, Komentarz, indeksy, Warszawa 2008, s. 108.
- ↑ Wykaz obiektów wpisanych do Rejestru Zabytków Nieruchomych Województwa Małopolskiego z uwzględnieniem podziału na powiaty i gminy [online], wuoz.malopolska.pl [dostęp 2023-12-05].
- ↑ Beskid Wyspowy 1:50 000. Mapa turystyczna. Kraków: Wyd. Compass, 2006. ISBN 83-89165-86-4.
Bibliografia edytuj
- Andrzej Matuszczyk: Beskid Wyspowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 2008, s. 208. ISBN 978-83-88383-43-4.
- Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 56-60. ISBN 978-83-88383-43-4.
Linki zewnętrzne edytuj
- Szyk, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XII: Szlurpkiszki – Warłynka, Warszawa 1892, s. 103.