T-80

T-80
	; T-80B Wojskowo-Historyczne Muzeum Artylerii, Wojsk Inżynieryjnych i Łączności
	Dane podstawowe
Państwo	ZSRR
Producent	Fabryka Kirowa / Omski Zakład Budowy Maszyn Transportowych / Fabryka im. Małyszewa
Typ pojazdu	czołg podstawowy
Trakcja	gąsienicowa
Załoga	3 osoby
	Historia
Prototypy	1967–1975
Produkcja	od 1976
Egzemplarze	5404 (stan na rok 2005)
	Dane techniczne
Silnik	turbina gazowa GTD-1000 o mocy 1000 KM lub; GTD-1250 o mocy 1250 KM (warianty U, BWM)
Poj. zb. paliwa	1100 l; 1840 l z dodatkowymi zbiornikami
Pancerz	500 mm; wieża:; 550 mm lub 780 mm (warianty U)
Długość	9,9 m; 9,654 m (warianty U); kadłuba: 7,4 m; 7 m (warianty U)
Szerokość	3,4 m; 3,603 m (warianty U)
Wysokość	2,2 m
Prześwit	38 cm; 44,6 cm (warianty U)
Masa	42,5 t; 46 t (warianty U)
Moc jedn.	23,5 KM/t; 27,2 KM/t (warianty U)
	Osiągi
Prędkość	70 km/h; w terenie: 48 km/h
Zasięg pojazdu	T-80BWM 500 km,; 335 km (bez dodatkowych zbiorników paliwa) / 440 km (z dodatkowymi zbiornikami paliwa)
	Dane operacyjne
	Uzbrojenie
	armata gładkolufowa 2A46M kal. 125 mm 7,62 mm km PKT; 12,7 mm wkm NSWT
	Użytkownicy
	ZSRR, Rosja, Algieria, Białoruś,; Cypr, Kazachstan, Korea Południowa,; Pakistan, Ukraina
	Multimedia w Wikimedia Commons

T-80 – radziecki/rosyjski czołg podstawowy trzeciej generacji.

Historia edytuj

Projekt powstał w biurze konstrukcyjnym Zakładów Kirowskich w Leningradzie. Był drugim, po szwedzkim Stridsvagn 103, na świecie seryjnie produkowanym czołgiem wyposażonym w turbinę gazową. Pierwszy egzemplarz zjechał z linii montażowej w 1976 roku. T-80 produkowany jest nadal w zakładach w Omsku w Rosji. Czołg jest konstrukcją opartą na czołgu T-64 (bez użycia jako projektu bazowego czołgu T-72).

Konstrukcja pojazdu edytuj

Od momentu powstania T-80 był wielokrotnie modernizowany. Wyróżnić możemy wersje: T-80 (model podstawowy), T-80B, T-80BW, T-80U, T-80U1, T-80UD. Obecnie powstają kolejne wersje tego typu czołgu. Czołg T-80 w odróżnieniu od innych typów czołgów napędzany jest za pomocą turbiny gazowej. Jedynie jego wersja T-80UD ma silnik wysokoprężny. Turbina ma układ trzywałowy z dwiema mechanicznymi turbosprężarkami i swobodną turbiną.

W przedziale napędowym czołgu silnik ustawiony jest w układzie „power-pack”, tzn. wszystkie zespoły różnych układów połączone są monoblokowo jako całość. Ułatwia to demontaż podczas awarii silnika, co ma niebagatelne znaczenie w warunkach bojowych.

Kadłub spawany jest z płyt pancernych. Przednia górna płyta jest pochylona o kąt 68 stopni i ma strukturę warstwową: – 80 mm stali, 105 mm tekstolitu szklanego (STEF), 20 mm stali (pierwsze wersje T-80; struktura zbliżona do pancerza wczesnych T-64 i T-72) – 40 mm stali o podwyższonej twardości, 60 mm stali, 105 mm STEF, 40 mm stali (T-80B; osłona T-80BW dodatkowo wzmocniona pancerzem reaktywnym Kontakt-1) W przypadku późniejszych wersji T-80 stopień komplikacji przedniej płyty pancerza kadłuba wzrastał, zmieniała się liczba warstw i rodzaj zastosowanych materiałów. Ochrona T-80U (i większości T-80UD) wzmocniona jest integralnym pancerzem Kontakt-5.
Wieża czołgu wykonywana jest w technologii odlewania z integralnymi komorami mieszczącymi dwa rzędy polimerowych komórek, wsparte stalową płytą. Nowa wieża wraz z pancerzem Kontakt-5 ma zapewniać 780 mm ekwiwalentu RHA przeciwko pociskom kinetycznym oraz 1,320 mm ekwiwalentu RHA przeciwko HEAT na podstawie rosyjskich szacunków^[2]. Wieże późnych serii T-80UD oraz ukraińskich T-84 są spawane z płyt walcowanych (prawdopodobnie grubość pancerza wzrosła). Ochrona jest wzmocniona pancerzem reaktywnym Kontakt-1 (T-80BW, wczesne T-80UD) lub Kontakt-5 (T-80U, T-80UD).

Uzbrojenie główne czołgu stanowi 125 mm armata gładkolufowa 2A46 (kilka wersji). Armata umocowana jest w wieży na czopach. Składa się z: lufy wzmocnionej płaszczem, kołyski i zamka. Armata połączona jest gwintowo z nasadą zamkową. W nasadzie zamkowej zamocowany jest zamek klinowy. Armata jest ładowana automatycznie przez zmechanizowany układ zasilania. Załogę czołgu stanowią 3 osoby (dowódca, działonowy i mechanik-kierowca).

Czołg może być wyposażony w system ochrony (system zakłóceniowy przeciwpancernych pocisków rakietowych) Sztora.

SZ FR posiadają 1400 egzemplarzy w służbie i ponad 3100 w rezerwie. Oprócz Rosji T-80 znajduje się na stanie posiadania armii Białorusi (90 sztuk), Chin (50 sztuk), Cypru (41 sztuk), Korei Południowej (80 sztuk), Pakistanu, Syrii i Ukrainy (po 320 sztuk).

Najnowszym wariantem czołgu jest T-80BWM, z turbiną gazową GTD-1250TF, z armatą zdolną strzelać ppk Kobrą i Refleksem-M, z systemem kierowania ogniem Sosna-U i innymi unowocześnieniami. Będzie on podstawowym czołgiem związków taktycznych przeznaczonych do obrony rosyjskich terenów arktycznych (m.in. przyległych do Północnej Drogi Morskiej). Do standardu BWM ma być zmodernizowanych nawet 3000 pojazdów^[3].

Warianty edytuj

T-80 (Obiekt 219-2; 1976 r.)
T-80B Bierioza („Brzoza”; Obiekt 219R; 1978 r.) – system kierowania ogniem 1A33 i kompleks rakietowego uzbrojenia 9K112-2 umożliwiający wystrzeliwanie czołgowych ppk 9M112 Kobra, wzmocniony pancerz
T-80BK (Obiekt 660) – wersja dowodzenia, dodatkowy sprzęt radiowy i nawigacyjny
T-80BW (Obiekt 219RW; 1985 r.) – dodano pancerz reaktywny Kontakt-1
T-80BWM (Obiekt 219RWM) najnowsza wersja^[4]^[5]^[6]^[7]^[3]
T-80BWK – wersja dowodzenia
T-80U (Obiekt 219AS; 1986 r.) – system kierowania ogniem 1A46 i nowy system uzbrojenia kierowanego 9K119 Refleks, mocniejszy silnik GTD-1250 o mocy 1250 KM (930 kW), pancerz reaktywny Kontakt-5
T-80UD (Obiekt 478B; 1985 r.) – opracowana w charkowskim biurze konstrukcyjnym Morozowa KMDB (obecnie Ukraina) wersja z silnikiem Diesla 6TD o mocy 1000 KM (750 kW); system kierowania ogniem jak w przypadku T-80U, wozy pierwszych serii z pancerzem reaktywnym Kontakt-1, później Kontakt-5
T-80UK, T-80UDK – wersje dowodzenia, drugie radio, system nawigacji, kamera termowizyjna Agava^[8], elektroniczny układ obrony TSzU-1-7 Sztora
T-80UM – rosyjska wersja rozwojowa, m.in. nowy termowizyjny celownik działonowego
T-80UM1 Bars („Pantera śnieżna”) – rosyjski prototyp z systemem obrony aktywnej Arena
T-80UM2 – rosyjski prototyp z systemem aktywnej obrony Drozd
T-80UE – wersja eksportowa
T-84 (Obiekt 478DU2) – ukraińska wersja rozwojowa czołgu T-80UD, nowa spawana wieża, pancerz reaktywny Noż, elektroniczny układ obrony Warta
T-84U – wersja rozwojowa czołgu T-84
Obiekt 478 (1976 r.) – opracowana w biurze konstrukcyjnym Morozowa CKMDB wersja rozwojowa T-80 z silnikiem Diesla; doświadczenia wykorzystano przy budowie T-80UD
T-80A (Obiekt 219A; 1982 r.) – opracowana w leningradzkim biurze konstrukcyjnym Zakładów Kirowskich wersja rozwojowa T-80B o charakterystykach przyszłego T-80U, pancerz reaktywny Kontakt-1
Obiekt 640 „Cziornyj Orioł” („Czarny Orzeł”) – rosyjski prototyp czołgu nowej generacji z wykorzystaniem wydłużonego i zmodyfikowanego kadłuba T-80U; m.in. nowa wieża z niszą mieszczącą magazyn amunicyjny i mechanizm ładowania, pancerz reaktywny Kaktus

Dane taktyczno-techniczne edytuj

masa – 43-46 ton
załoga – 3 osoby
długość – 9,7 m
szerokość – 3,46 m
wysokość – 2,19 m
prześwit – 0,43 m^{[potrzebny przypis]}
max. prędkość – 70 km/h (po drodze); 48 km/h (w terenie)
zasięg – 335 km (normalny); 600 km (z dodatkowymi zbiornikami)^{[potrzebny przypis]}
silnik: turbina gazowa GTD-1250 o mocy 1250 KM, GTD-1000 o mocy 1000 KM, wysokoprężny 6TD (1000-1500 KM)
uzbrojenie główne:
- armata gładkolufowa 2A46M kal. 125 mm różnych wersji:
  - 2A46M (T-80)
  - 2A46M-1 (T-80B, T-80U)
  - 2A46M-4 (wersje rozwojowe T-80U)
  - KBA-3 (T-80UD, T-84, T-84U)
uzbrojenie dodatkowe:
- 1 szt. PKT (7,62x54 mm R), 1 szt. NSWT (12,7x108 mm)

Przypisy edytuj

↑ T-80BVM Main Battle Tank | Military-Today.com [online], military-today.com [dostęp 2018-09-15] (ang.).
↑ Steven J.S.J. Zaloga Steven J.S.J., T-80 Standard Tank: The Soviet Army's Last Armored Champion: 152, Osprey Publishing, 16 kwietnia 2011, s. 19-22, 24, ISBN 978-1846032448 .
↑ ^a ^b Pierwsze arktyczne czołgi T-80BWM dotarły do Murmańska – Altair Agencja Lotnicza [online], altair.com.pl [dostęp 2018-09-15] (ang.).
↑ T-80BWM na Arktyce. Trwa szkolenie Rosjan – Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2018-08-25] .
↑ Модернизированный танк Т-80БВМ – bmpd [online], bmpd.livejournal.com [dostęp 2018-08-25] (ang.).
↑ Najnowsze rosyjskie czołgi: T-72B3, T-90M i T-80BWM | Militarium [online], militarium.net [dostęp 2018-08-25] (pol.).
↑ Rosja: Publiczna prezentacja zmodernizowanych czołgów T-80BWM i T-90M [FOTO] [online], nowastrategia.org.pl [dostęp 2018-12-13] (pol.).
↑ Steven J.S.J. Zaloga Steven J.S.J., T-80 Standard Tank: The Soviet Army's Last Armored Champion: 152, Osprey Publishing, 16 kwietnia 2011, s. 32-34, ISBN 978-1846032448 .

Bibliografia edytuj

Tomasz Szulc. Czołg T-80. „Technika Wojskowa”. 3 (11), s. 2–8, 1992. ISSN 0867-5635. (pol.).

[1] T-80BVM Main Battle Tank | Military-Today.com [online], military-today.com [dostęp 2018-09-15] (ang.).

[2] Steven J.S.J. Zaloga Steven J.S.J., T-80 Standard Tank: The Soviet Army's Last Armored Champion: 152, Osprey Publishing, 16 kwietnia 2011, s. 19-22, 24, ISBN 978-1846032448 .

[autonazwa1-3] Pierwsze arktyczne czołgi T-80BWM dotarły do Murmańska – Altair Agencja Lotnicza [online], altair.com.pl [dostęp 2018-09-15] (ang.).

[4] T-80BWM na Arktyce. Trwa szkolenie Rosjan – Defence24 [online], defence24.pl [dostęp 2018-08-25] .

[5] Модернизированный танк Т-80БВМ – bmpd [online], bmpd.livejournal.com [dostęp 2018-08-25] (ang.).

[6] Najnowsze rosyjskie czołgi: T-72B3, T-90M i T-80BWM | Militarium [online], militarium.net [dostęp 2018-08-25] (pol.).

[7] Rosja: Publiczna prezentacja zmodernizowanych czołgów T-80BWM i T-90M [FOTO] [online], nowastrategia.org.pl [dostęp 2018-12-13] (pol.).

[8] Steven J.S.J. Zaloga Steven J.S.J., T-80 Standard Tank: The Soviet Army's Last Armored Champion: 152, Osprey Publishing, 16 kwietnia 2011, s. 32-34, ISBN 978-1846032448 .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]