Ta Keo

świątynia hinduistyczna w Agkor

Ta Keo – jedna ze świątyń kompleksu Angkor wpisanych wspólnie na listę światowego dziedzictwa UNESCO, ustanowionej na mocy Konwencji w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego, przyjętej przez UNESCO w 1992 roku na 16 sesji w Santa Fe, Stany Zjednoczone Ameryki 7-14 grudnia[2][3]. Uważana jest za najwspanialszy przykład świątyni góry w Angkor będącej symbolicznym przedstawieniem góry Meru[4]. Usytuowana jest pomiędzy Angkor Thom, a Wschodnim Baray. Centralna oś świątyni biegnie ze wschodu na zachód, a prowadziła do niej 500 m grobla od Wschodniego Baray. Ta Keo była otoczona, obecnie już nieistniejącymi, fosami o wymiarach 225 na 195 metrów.

Ta Keo[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Kambodża

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

I, II, III, IV[1]

Numer ref.

668

Region[b]

Azja i Pacyfik

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

1992
na 16. sesji

Położenie na mapie Kambodży
Mapa konturowa Kambodży, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Ta Keo”
Ziemia13°26′41″N 103°52′55″E/13,444722 103,881944
Plan świątyni Ta Keo

Budowa świątyni rozpoczęła się około roku 1000 za panowania Dżajawarmana V. Prace były kontynuowane za panowania Surjawarmana I i nigdy nie została ukończona. Powody zaprzestania dalszej budowy świątyni nie są znane[5]. Jedna z hipotez, oparta na inskrypcji, mówi, że budowę przerwano po uderzeniu pioruna w świątynię, co uważano za bardzo zły znak[6]. Ta Keo to świątynia piramida składająca się z pięciu tarasów o wysokości 22 m, osiągająca całkowitą wysokość prawi 50 m nad poziom gruntu. Pierwsze dwa tworzą zewnętrzne dziedzińce, największy ma wymiary 120 na 100 m i otoczony jest murem, drugi galerią, pozostałe trzy zbudowane na podstawie kawdratu, są podstawą dla kwinkunksu głównych świątyń. Do świątyni prowadzą cztery wejścia poprzez gopury. Na wschodniej gopurze zachowały się inskrypcje z 1007 roku odnoszące się do darowizn przekazanych świątyni. Są to najmłodsze zachowane, a może istniejące, inskrypcje wskazujące na konkretną datę z historii świątyni. Główne wejście do świątyni znajduje się od wschodu, prowadzi poprzez fosę brukowaną groblą, na jej początku znajdują się rzeźby dwóch kamiennych lwów w stylu bajonu. Trzy poziomy tworzące centralną piramidę mają całkowitą wysokość 14 m. Główna platforma jest kwadratem o bokach 47 m i w większości jest zajęta przez kwinkunks niedokończonych wież. Cztery narożne świątynie postawione są na cokołach o wysokości 80 cm, natomiast główna centralna świątynia zbudowana jest na podeście podniesionymo 4 metry ponad poziom ostatniej platformy. Wewnątrz centralnej świątyni znajduje się pomieszczenie o wymiarach 4 m na 3,5 m, którego ściany są starannie wyłożone kamieniami bez zdobień z wyjątkiem rzeźbionym gzymsów[7].

Przypisy edytuj

  1. UNESCO: The Criteria for Selection. [dostęp 2020-07-28]. (ang.).
  2. Convention concerning the protection of the World Cultural and Natural Heritage. World Heritage Commitee Eighteenth Session. [dostęp 2023-04-08]. (ang.).
  3. Angkotr. WWW.UNESCO.ORG. [dostęp 2023-04-08]. (ang.).
  4. Thierry Zephir. The Angkorean Temple-Mountain. „Expedition Magazine”. 37 (3), s. 6, 1995. 
  5. APSARA National Authority: Angkor Archeological Park, Ta Keo Temple. APSARA National Authority, Preservation - Heritage - Sustainable Development, Angkor World Heritage Site - Siem Reap - Kingdom of Cambodia. [dostęp 2023-04-08]. (ang.).
  6. Nick Ray, Daniel Robinson: Cambodia. Wyd. 06. Lonely Planet Publications Pty Ltd, 2008, s. 169. ISBN 978-1-74104-317-4.
  7. Maurice Glaize: The Monuments of the Angkor Group. Sajgon: 1944, s. 135-138.