Tad Danielewski
Tad Danielewski (ur. 29 marca 1921 w Radomiu, zm. 6 stycznia 1993 w Los Angeles) – amerykański reżyser filmowy, producent i pedagog polskiego pochodzenia.
| Prawdziwe imię i nazwisko |
Tadeusz Zbigniew Danielewski |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
29 marca, 1921 |
| Data i miejsce śmierci |
6 stycznia 1993 |
| Zawód |
Życiorys edytuj
Młodość edytuj
W czasie II wojny światowej był członkiem polskiego podziemia, brał udział w powstaniu warszawskim, został wywieziony na roboty do Niemiec, z których został oswobodzony przez wojska amerykańskie[1][2]. Po wojnie studiował aktorstwo na Royal Academy of Dramatic Art w Londynie. W 1948 wyemigrował do Stanów Zjednoczonych[1][2]. Tam studiował na Uniwersytecie Stanu Ohio, University of Iowa i na Uniwersytecie Johnsa Hopkinsa w Baltimore[2].
Kariera filmowa edytuj
W 1957 założył Stratton Productions Inc. – firmę, która zrealizowała wiele produkcji filmowych w Nowym Jorku, Los Angeles i Londynie. W filmie The Big Wave (1961) był współautorem scenariusza, reżyserem i koproducentem (wspólnie z japońską firmą, Toho Company). W kilku projektach współpracował z noblistką Pearl S. Buck. Przykładem ich wpółpracy jest realizacja amerykańskiej wersji indyjskiego filmu Przewodnik (The Guide, 1965), której scenarzystką była Buck[1][2].
W 1962 roku Danielewski wyreżyserował film No Exit, do którego scenariusz, na podstawie sztuki Jean-Paula Sartre’a Huis clos, napisał George Tabori. Główne role zagrały w nim żona Taboriego, Viveca Lindfors, oraz Rita Gam. Za swoje kreacje obydwie wykonawczynie zostały nagrodzone Srebrnymi Niedźwiedziami dla najlepszej aktorki na 12. MFF w Berlinie[3][1][2][4].
Zajmował się też filmami dokumentalnymi. Był jednym z realizatorów 4-godzinnego dokumentu Africa, nagrodzonego nagrodą Emmy i emitowanego przez stację ABC w sezonie 1967–1968[1]. Z kolei w roku 1972 wyreżyserował dokument España puerta abierta[2].
Przy realizacji swoich seriali (Omnibus, Robert Montgomery Presents, Matinee Theater, Wide Wide World, a także serialu dla dzieci Muggsy) współpracował z wieloma, różnymi stacjami telewizyjnymi.[2].
Kariera pedagogiczna edytuj
Pod koniec lat 50. XX wieku założył w Nowym Jorku szkołę aktorską – Tad Z. Danielewski Actors’ Workshop. Dwadzieścia lat później otworzył też jej oddział w Los Angeles. Wśród jego uczniów były takie późniejsze gwiazdy kina, jak James Earl Jones, Mercedes Ruehl, Martin Sheen czy Sigourney Weaver[1][2].
W latach 1977–1988 był profesorem na wydziale filmu i teatru Uniwersytetu Brighama Younga w Provo w stanie Utah. Wykładał też na Uniwersytecie Południowej Kalifornii w Los Angeles, którego był profesorem emeritusem[2].
Życie prywatne edytuj
Tad Danielewski był trzykrotnie żonaty.
Pierwszą jego żoną była Polka, z którą wyemigrował do Ameryki, aktorka Sylvia Daneel (z d. Łakomska). Miał z nią syna Christophera[5].
Z drugą żoną, Priscillą Decatur Machold, miał syna Marka i córkę Annę. Mark Z. Danielewski (ur. w 1966) jest pisarzem, nominowanym do National Book Award. Anna Danielewski (ur. w 1968) jest piosenkarką rockową, jazzową i folkową, znaną pod pseudonimem Poe[6].
JegoTrzecie małżeństwo, z Lillian D’Arc, pozostało bezdzietne i trwało do jego śmierci[1].
Tad Danielewski zmarł na raka w wieku 71 lat, w swoim domu, w Los Angeles[2].
Filmografia edytuj
- 1955–1958 Matinee Theatre serial TV – reżyser
- Coming of Age (1955), sezon 1 odc. 35
- 1955–1958 Wide Wide World serial TV
- 1954–1957 Robert Montgomery Presents serial TV – reżyser
- Sunset Boulevard (1956), sezon 8 odc. 13
- The Enemy (1957), sezon 8 odc. 26
- The New World (1957), sezon 8 odc. 34
- Faust '57 (1957), sezon 8 odc. 41
- 1961 The Big Wave – reżyser, scenarzysta, producent
- 1962 No Exit – reżyser
- 1965 Przewodnik (The Guide)
- 1967–1968 Africa film dokumentalny
- 1972 España puerta abierta film dokumentalny – reżyser
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g Tad Danielewski, An Acting Teacher And a Director, 71. [w:] The New York Times [on-line]. 1993-01-13. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-30)]. (ang.).
- ↑ a b c d e f g h i j Tad Z. Danielewski; Founder of Actors Workshop. [w:] Los Angeles Times [on-line]. 1993-01-13. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-01-28)]. (ang.).
- ↑ Feinberg 1999 ↓, s. 20.
- ↑ Price Winners 1962. [w:] Berlinale [on-line]. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)]. (ang.).
- ↑ Sylvia Daneel. [w:] Ambassador Theater ICC [on-line]. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-10-07)]. (ang.).
- ↑ Jonathan Russell Clark: Did Mark Z. Danielewski Just Reinvent the Novel?. [w:] Literary Hub [on-line]. 2015-05-13. [dostęp 2017-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-05-14)]. (ang.).
Bibliografia edytuj
Anat Feinberg: Embodied Memory: The Theatre of George Tabori. University Of Iowa Press, 1999. ISBN 978-0-87745-686-5.
Linki zewnętrzne edytuj
- Tad Danielewski w bazie IMDb (ang.)
- Tad Danielewski w bazie Filmweb
- Sylvia Daneel w bazie IMDb (ang.)
- Mark Z. Danielewski w bazie IMDb (ang.)
- Poe w bazie IMDb (ang.)