Tadeusz Jasionowski
Tadeusz Jasionowski (ur. 15 listopada 1871 w Rykaczewie, zm. 12 października 1923 w Warszawie) – polski inżynier mechanik, minister robót publicznych w 1919.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
15 listopada 1871 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
12 października 1923 |
| Minister robót publicznych | |
| Okres |
od 31 lipca 1919 |
| Okres |
od 9 grudnia 1919 (p.o) |
| Poprzednik | |
| Następca | |
Życiorys edytuj
Był synem Tomasza, dzierżawcy części Rykaczewa, oraz Marianny z Soleckich. W latach 1886-1890 uczył się w Szkole Realnej w Kałudze. W 1895 r. ukończył Petersburski Instytutu Technologiczny[1]. Po studiach pracował w zakładach w Rosji - początkowo przy budowie kolei i dróg wodnych w Azji Środkowej, następnie w środkowej Syberii jako przedsiębiorca robót wodociągowych i budowlanych. Z chwilą wybuchu wojny rosyjsko-japońskiej w 1904 r. z polecenia ówczesnego ministra komunikacji ks. Michaiła Chiłkowa, w związku z koniecznością podniesienia sprawności przewozowej magistrali syberyjskiej, wyznaczony został do kierowania wydziałem nowych robót na Kolei Zabajkalskiej[2]. W latach 1905-1907 prowadził jako przedsiębiorca roboty budowlane w Kraju Ussuryjskim oraz forteczne we Władywostoku. Następnie opuścił Rosję i podjął pracę w przedsiębiorstwach przemysłowych i budowlanych w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie, Australii, Nowej Zelandii, a także przy budowie Kanału Panamskiego[3]. W 1911 r. powrócił do Rosji, gdzie ponownie w Kraju Ussuryjskim budował cegielnie oraz napowietrzne i wąskotorowe koleje. Szybko jednak przeniósł się do Królestwa Polskiego, gdzie znalazł zatrudnienie jako dyrektor zarządzający w zakładach Towarzystwa Akcyjnego Fabryk Machin i Odlewów K. Rudzki i S-ka w Warszawie, w której zbudowano m.in. oddanydo użytku w 1914 r. stalowy most na Wiśle, nazwany Mostem Trzecim, obecnie Poniatowskiego[2].
W 1915 r., tuż przed wkroczeniem przez Niemców do Warszawy, został ewakuowany przez władze carskie w głąb Rosji,gdzie był dyrektorem Wysokogórskiej Fabryki Pocisków w Niżnym Tagile na Uralu[3].
II Rzeczpospolita edytuj
Jasionowski powrócił do niepodległego kraju i został członkiem komitetu doradczego przy byłym Urzędzie Zaopatrywania Techniczno-Wojskowego, zamienionego następnie w Główny Urząd Zaopatrywania Armii[2]. 31 lipca 1919 został mianowany ministrem robót publicznych w rządzie Ignacego Jana Paderewskiego[4]. Jako minister opowiadał się za aktywizacją odbudowy kraju ze zniszczeń wojennych oraz dużego udziału państwa w tych działaniach. Według jego koncepcji odbudowę mieli prowadzić sami poszkodowani przy udziale i kontroli państwa, co miało się sprowadzać do finansowania części inwestycji oraz pomocy technicznej w postaci udostępniania projektów budynków, doradztwa, a także organizacji spółek i stowarzyszeń budowlanych. Minister wystąpił z inicjatywą powołania Państwowej Rady Technicznej przy ministrze robót publicznych[2]. Organ ten, z założenia tworzony przez fachowców, miał stanowić ciało doradcze ministerstwa w zakresie polityki gospodarczej. Ponadto wydawane było pismo „Roboty Publiczne”, które do końca 1919 r. ukazało się dziewięć razy w formie zeszytów, najczęściej łączonych po dwa,trzy w jednym wydawnictwie, w których obszernie informowano o pracach resortu oraz ministra[3]. Na jego łamach szczegółowo informowano m.in. o strukturze resortu, który w 1919 r. składał się z sześciu Sekcji: 1- Ogólnej, 11 - Budownictwa Wodnego, 111 - Dróg Wodnych, IV - Dróg Kołowych, V - Budownictwa, VI - Odbudowy. Minister Jasionowski przygotował także, o czym poinformowano w „Robotach Publicznych”, akty wykonawcze, zgodnie z którymi utworzono Okręgowe Dyrekcje Robót Publicznych w byłym zaborze rosyjskim. Powołano je w Warszawie, Łodzi, Kielcach, Lublinie i Białymstoku[2].
Urząd ministra przestał pełni wraz z dymisją rządu - 9 grudnia 1919 r, lecz do 13.12 kierował ministerstwem[3].
12 października 1923 zmarł w Warszawie śmiercią samobójczą. Pochowany na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 239, rząd 1, grób 27)[5].
W 2022 roku z inicjatywy premiera Mateusza Morawieckiego, Fundacja ,,Stare Powązki" w ramach projektu odrestaurowywania grobów ministrów II RP, odnowiła miejsce pochówku ministra robót publicznych[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Księga pamiątkowa inżynierów technologów Polaków wychowańców Instytutu Technologicznego w Petersburgu : (w rocznicę stulecia uczelni), Warszawa , 1933, s. 90.
- ↑ a b c d e Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939 [online], polona.pl, s. 273-274 [dostęp 2023-10-19] (pol.).
- ↑ a b c d Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939 [online], polona.pl, s. 273-274 [dostęp 2023-10-05] (pol.).
- ↑ Premierzy i ministrowie Rzeczypospolitej Polskiej 1918-1939 [online], polona.pl, s. 273-274 [dostęp 2023-10-05] (pol.).
- ↑ Cmentarz Stare Powązki: TADEUSZ JASIONOWSKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2022-05-26].
- ↑ Nagrobki ministrów II RP – odnowione – Fundacja Stare Powązki [online], 3 kwietnia 2023 [dostęp 2023-07-12] (pol.).
Bibliografia edytuj
- Kto był kim w II Rzeczypospolitej, pod red. prof. Jacka. M. Majchrowskiego, Warszawa 1994, wyd I