Wikipedia

Taltuza olbrzymia

gatunek ssaka

Taltuza olbrzymia[22], taltuza królicza[22] (Orthogeomys grandis) – gatunek ssaka z podrodziny Geomyinae w rodzinie gofferowatych (Geomyidae).

Taltuza olbrzymia
Orthogeomys grandis[1]
(O. Thomas, 1893)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

Supramyomorpha

Infrarząd

bobrokształtne

Rodzina

gofferowate

Podrodzina

Geomyinae

Plemię

Geomyini

Rodzaj

Orthogeomys
Merriam, 1895[2]

Gatunek

taltuza olbrzymia

Synonimy
  • Geomys grandis O. Thomas, 1893[3]
  • Geomys scalops O. Thomas, 1894[4]
  • Orthogeomys latifrons Merriam, 1895[5]
  • Orthogeomys nelsoni Merriam, 1895[6]
  • Orthogeomys cuniculus Elliot, 1905[7]
  • Orthogeomys pygacanthus Dickey, 1928[8]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[21]

Systematyka w Wikispecies

Zasięg występowania edytuj

Taltuza olbrzymia występuje w zależności od podgatunku[20]:

  • O. grandis grandis – góry południowej Gwatemali.
  • O. grandis alleni – południowa Colima i południowo-wschodnie Jalisco na południe przez wybrzęże do środkowej Oaxacy.
  • O. grandis alvarezi – południowo-środkowa Oaxaca.
  • O. grandis annexus – północno-zachodnie Chiapas.
  • O. grandis carbo – wybrzeże południowo-środkowej Oaxacy.
  • O. grandis engelhardi – wybrzeża Salwadoru.
  • O. grandis felipensis – zachodnio-środkowa Oaxaca do południowo-zachodniej Puebli.
  • O. grandis guerrerensis – północne Guerrero.
  • O. grandis huixtlae – południowe Chiapas.
  • O. grandis latifrons – wybrzeże południowej Gwatemali.
  • O. grandis nelsoni – północno-środkowa Oaxaca.
  • O. grandis pluto – południowo-zachodni Honduras.
  • O. grandis pygacanthus – południowo-wschodnia Gwatemala do Salwadoru.
  • O. grandis scalops – wybrzeże wschodniej Oaxacy
  • O. grandis soconuscensis – zachodnie Chiapas.
  • O. grandis vulcani – południowo-zachodnia Gwatemala.

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy naukowo opisał w 1893 roku amerykański zoolog Oldfield Thomas nadając mu nazwę Geomys grandis[3]. Holotyp pochodził z Dueñas, w Sacatepequez, w Gwatemali[23]. Jedyny przedstawiciel rodzaju taltuza[22] (Orthogeomys) który opisał w 1895 roku amerykański zoolog Clinton Hart Merriam[2].

Badania filogenetyczne przeprowadzone w 2016 roku przez Spradling i współpracowników sugerują, że O. cuniculus jest nie do odróżnienia od O. grandis scalops i powinien być traktowany jako jego synonim[24]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają szesnaście podgatunków[20].

Etymologia edytuj

  • Orthogeomys: gr. ορθος orthos „prosty”; rodzaj Geomys Rafinesque, 1817 (goffer)[25].
  • grandis: łac. grandis „wielki”[26].
  • annexus: łac. annexus „połączony”, od annectere „połączyć”[26].
  • carbo: łac. carbo, carbonis „węgiel drzewny”[26].
  • felipensis: Cerro San Felipe, Oaxaca, Meksyk[27].
  • guerrerensis: Guerrero, Meksyk[27].
  • huixtlae: Huixtla, Chiapas, Meksyk[27].
  • latifrons: łac. latus „szeroki”; frons, frontis „brew, czoło”[26].
  • nelsoni: dr Edward William Nelson (1855–1934), amerykański zoolog, kolekcjoner ze Stanów Zjednoczonych i Meksyku, prezydent AOU w 1908 roku i prezes United States Biological Survey w latach 1916-1927[28].
  • pluto: w mitologii rzymskiej Pluton był groźnym bogiem świata podziemnego (tj. czarny)[26].
  • pygacanthus: gr. πυγη pugē „zad, kuper, pośladki”[29]; ακανθα akantha „cierń, kolec”, od ακη akē „punkt”[30].
  • scalops: gr. σκαλοψ skalops, σκαλοπος skalopos „kret”[31].
  • soconuscensis: Colonia Soconusco, Chiapas, Meksyk[26].
  • vulcani: nowołac. vulcani „z wulkanu”, od Wulkana (łac. Volcanus, Vulcanus) w mitologii rzymskiej boga ognia[26].

Morfologia edytuj

Długość ciała (bez ogona) 220–300 mm, długość ogona 95–140 mm; masa ciała 480–985 g; samce są zazwyczaj większe i cięższe od samic[32].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Orthogeomys grandis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b Merriam 1895 ↓, s. 23, 26, 172.
  3. ↑ a b O. Thomas. On some of the Larger Species of Geomys. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 12, s. 270, 1893. (ang.). 
  4. ↑ O. Thomas. On two new Neotropical mammals. „The Annals and Magazine of Natural History”. Sixth series. 13, s. 437, 1894. (ang.). 
  5. ↑ Merriam 1895 ↓, s. 172.
  6. ↑ Merriam 1895 ↓, s. 176.
  7. ↑ D.G. Elliot. Descriptions of apparently new species and subspecies of mammals from Mexico and San Domingo. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 18, s. 234, 1905. (ang.). 
  8. ↑ D.R. Dickey. Five new mammals of the rodent genera Sciurus, Orthogeomys, Heteromys, and Rheomys, from El Salvador. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 41, s. 9, 1928. (ang.). 
  9. ↑ Nelson i Goldman 1930 ↓, s. 156.
  10. ↑ W.J. Schaldach. New forms of mammals from southern Oaxaca, Mexico, with notes on some mammals of the coastal range. „Säugetierkundliche Mitteilungen”. 14, s. 292, 1966. (ang.). 
  11. ↑ E.W. Nelson & E.A. Goldman. Three new rodents from southern Mexico. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 46, s. 195, 1933. (ang.). 
  12. ↑ G.G. Goodwin. A preliminary report on the mammals collected by Thomas MacDougall in southeastern Oaxaca, Mexico. „American Museum novitates”. 1757, s. 5, 1956. (ang.). 
  13. ↑ H. Felten. Nagetiere (Mammalia, Rodentia) aus El Salvador, Teil I. „Senckenbergiana biologica”. 38, s. 151–152, 1957. (niem.). 
  14. ↑ Nelson i Goldman 1930 ↓, s. 157.
  15. ↑ Nelson i Goldman 1930 ↓, s. 158.
  16. ↑ B. Villa R.. Dos nuevos mamíferos de Chiapas. Orthogeomys grandis huixtlae, subsp. nov. „Anales del Instituto de Biología, Universidad Nacional Autónoma de México”. 15, s. 319, 1944. (hiszp.). 
  17. ↑ B. Lawrence. Systematic revision of the pocket gopher genus Orthogeomys. „Proceedings of the New England Zoölogical Club”, s. 66, 1933. (ang.). 
  18. ↑ B. Villa R.. Una nueva raza de tuza del género Orthogeomys. „Anales del Instituto de Biología, Universidad Nacional Autónoma de México”. 19, s. 267, 1949. (hiszp.). 
  19. ↑ E.W. Nelson & E.A. Goldman. A new pocket gopher of the genus Orthogeomys from Guatemala. „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 44, s. 105, 1931. (ang.). 
  20. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 310. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  21. ↑ E. Vázquez, L. Emmons, T. McCarthy, Orthogeomys grandis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2020, wersja 2020-2 [dostęp 2020-11-13] (ang.).
  22. ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 224. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  23. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Orthogeomys (Orthogeomys) grandis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-10-18].
  24. ↑ T.A. Spradling, J.W. Demastes, D.J. Hafner, P.L. Milbach, F.A. Cervantes & M.S. Hafner. Systematic revision of the pocket gopher genus Orthogeomys. „Journal of Mammalogy”. 97 (2), s. 405-423, 2016. DOI: 10.1093/jmammal/gyv185. (ang.). 
  25. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 482, 1904. (ang.). 
  26. ↑ a b c d e f g Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  27. ↑ a b c J. Zijlstra: Orthogeomys grandis (T#37471). The Hesperomys Project. [dostęp 2021-10-18]. (ang.).
  28. ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 290–291. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  29. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 190.
  30. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 4.
  31. ↑ Jaeger 1944 ↓, s. 204.
  32. ↑ M. Hafner: Family Geomyidae (Pocket Gophers). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier (red. red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 263. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Taltuza_olbrzymia&oldid=72204013”