Tantniś krzyżowiaczek
Tantniś krzyżowiaczek (Plutella xylostella) – pospolity, kosmopolityczny gatunek owada z rodziny tantnisiowatych (Plutellidae). Żeruje na roślinach kapustowatych, a w latach masowego pojawienia może powodować duże szkody.
| Plutella xylostella | |||
| (Linnaeus, 1758) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
tantniś krzyżowiaczek | ||
| Synonimy | |||
| |||
Opis edytuj
Imago ma ciało długości około 8 mm, a rozpiętość skrzydeł od 15 do 18 mm. Jego przednia para skrzydeł jest jasnobrązowa, a na tylnym brzegu znajduje się jasna linia. Tylne skrzydła są szare i mają na brzegu długą strzępinę. Gąsienica jest cała zielona z wyjątkiem czarnej głowy[1][2][3]. Jajo jest żółte i owalne o długości 0,5 mm[1].
Cykl rozwojowy edytuj
Poczwarki zimują w kokonach w różnych roślinach i pod korą drzew. Wiosną motyle składają jaja[1][3] na roślinach kapustowatych: chwastach, a później również i na roślinach uprawnych. Samica składa około 200 jaj na dolnej stronie liścia, wzdłuż nerwu. Młode gąsienice początkowo żerują wewnątrz liści, a następnie na zewnątrz. Na liściach też się przepoczwarczają[1]. Dla tego gatunku zero fizjologiczne wynosi 9,8 °C, a suma temperatur efektywnych 380 °C[4]. Gąsienice można znaleźć w okresie od czerwca do połowy września[1]. W Polsce występują 3 pokolenia[1][2]. Stopniowe ocieplanie się klimatu sprawia, że szkodnik jest w stanie wytwarzać większą liczbę pokoleń[5]
Szkodliwość edytuj
Gąsienice tantnisia odżywiają się wieloma roślinami kapustowatymi. Larwy pierwszego wiosennego pokolenia żerują w różach kalafiorów i wyjadają tkankę miękiszową w liściach sercowych. Powoduje to powstanie dziur w liściach oraz – w przypadku dużej liczby owadów – ich niszczenie. Pierwsze pokolenie gąsienic tego owada jest szczególnie liczne i szkodliwe[1]. Uszkodzenia roślin wywołane przez tantnisia krzyżowiaczka mogą być błędnie przypisane innym owadom: pchełkom, rolnicom, piętnówkom, bielinkom oraz gnatarzowi rzepakowcowi[3]. Próg ekonomicznej szkodliwości wynosi 1 larwa na 1 roślinie[2][3].
Zwalczanie edytuj
Zwalczanie tego owada polega na[1][2]: wykonywaniu głębokiej orki przedzimowej, usuwaniu chwastów z rodziny kapustowatych oraz stosowaniu insektycydów w momencie wylęgu pierwszych larw (BBCH 12-19)[3]. Dopuszczone do obrotu w Polsce insektycydy przeciw tantnisiowi krzyżowiaczkowi zawierają w swym składzie następujące substancje czynne: cypermetrynę, lambda-cyhalotrynę i indoksakarb[6]. W krajach rozwijających się wysoką skuteczność wykazuje ekstrakt z palczatki wełnistej[7]. Coraz większą popularnością cieszą się biologiczne środki ochrony - w przypaku tantnisia rozwiązaniem mogą być pożytecznie nicienie będące pasożytami owadów.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h Boczek 1995 ↓, s. 276, 277
- ↑ a b c d Grażyna Hołubowicz-Kliza, Marek Mrówczyński: Atlas szkodników i owadów pożytecznych w rolnictwie. Puławy: Wydawnictwo IUNG-PIB, 2006, s. 95. ISBN 83-89576-86-4.
- ↑ a b c d e Marek Mrówczyński, Henryk Wachowiak, Grzegorz Pruszyński: Podręczny atlas szkodników rzepaku. Plantpress Sp. z o.o., 2007. ISBN 978-83-89874-66-5.
- ↑ Boczek 1995 ↓, s. 17.
- ↑ MojaRola.pl, Tantniś krzyżowiaczek atakuje liście młodego rzepaku [online], 23 września 2018 [dostęp 2018-09-24] (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka-srodkow-ochrony-roslin. [dostęp 2012-04-08].
- ↑ [http://omicsonline.org/efficacy-of-cymbopogon-schoenanthus-l-spreng-poaceae-extracts-on-diamondback-moth-damaging-cabbage-2155-6202.1000119.pdf Efficacy of Cymbopogon Schoenanthus L. Spreng (Poaceae) Extracts on Diamondback Moth Damaging Cabbage]. [dostęp 2014-11-30].
Bibliografia edytuj
- Jan Boczek: Nauka o szkodnikach roślin uprawnych. Wydawnictwo SGGW, 1995. ISBN 83-00-02905-2.